Haxhi dhe lutja

Pyetja: Cilat janë çështjet që duhet të tregojmë kujdes më së tepërmi, në mënyrë që të përfitojmë sa më shumë prej adhurimit të haxhit? Cilat duhet të jenë përparësitë tona teksa lutemi në atë tokë të bekuar?

Përgjigje: Allahu (xh.xh.) me fjalën e Tij të bekuar, “... dhe vizita (për haxh) e kësaj Faltoreje (e cila është detyrë) për këdo që ka mundësi ta përballojë rrugën...” (Al-i Imran: 97) ia ka bërë haxhin detyrim besimtarëve që i kanë mundësitë për ta kryer atë. Në ditët tona, kur mundësitë e udhëtimit janë lehtësuar dhe shtuar aq shumë, është një e vërtetë e pashmangshme që edhe detyrimi i haxhit mund të sendërtohet më lehtë, meqenëse edhe mundësitë e njerëzve nuk janë më si më parë. Por ajo që është më e rëndësishmja për ditët e sotme është rizgjimi i botës islame ndaj fesë dhe besimit, pas një periudhe të gjatë prej disa shekujsh dremitjeje, sikur të ishte një tokë e vdekur. Veç kësaj, përkrah katër a pesë milionë njerëzve që do të shkojnë sivjet në haxh, numri i atyre që nuk do të mund të shkojnë dot nuk është i vogël. Kur e shihni se si, megjithëse kanë shkuar vazhdimisht pranë zyrave të regjistrimit, shumë njerëz kthehen të përlotur sepse nuk do të mund të shkojnë, pasi nuk u është dhënë mundësia, mund ta kuptoni se ndjenjat e besimit kanë filluar edhe njëherë të rizgjohen.

Sepse, çdo ndryshim që mund t’i ndodhë qenies njerëzore ngjan me zhvillimin e farës për t’u bërë kalli, e kësisoj nuk mund të realizohet menjëherë. Investimi i bërë mbi njeriun kërkon vite për t’u prekur me dorë në trajtën e rezultatit. Prandaj këtë mund ta quajmë si një periudhë kalimtare, dhe besojmë se me lejen dhe me ndihmesën e Allahut, ajo do të zgjerohet akoma më tej, me kalimin e kohës. Ndoshta në vitet e ardhshme, në Arafat do të gjenden dhjetë milionë njerëz, të cilët do t’i përgjërohen Allahut njëkohësisht; në përfundim të kësaj, kushedi si do të dridhet djepi i mëshirës së Allahut. Kushedi ç’mirësi do të falë Allahu, dhe kësisoj besimtarët do të frymojnë dhe njëherë aromën e besimit, mbështetjes tek Allahu (xh.sh.), qetësisë shpirtërore dhe sigurisë, duke u ngritur sakaq edhe njëherë mbi këmbët e veta falë fuqisë së besimit.

Vite të ngjeshura brenda sekondash

Haxhi është një adhurim, prandaj ai duhet realizuar vetëm pse ashtu është urdhëruar prej Allahut. Sepse Ai është I Adhuruari Absolut, I Merituari i vetëm për të qenë Qëllim, dhe adhurimi ynë karshi Zotit Mëshirues është si e drejtë e Tij, ashtu dhe detyrim i yni. Andaj, çdo besimtar, fillimisht si një shprehje e bindjes karshi një detyrimi të ardhur nga Allahu (xh.sh.), I Cili na ka mbuluar nga të gjitha anët me mirësitë e Tij të pafundme, duhet ta kryejë këtë adhurim, si dhe të mundohet që me një qëllim të pastër, t’i drejtohet Allahut, duke e vlerësuar siç duhet pasurinë dhe thellësinë e atyre vendeve të shenjta.

Për këtë, fillimisht njeriu duhet të jetë tërësisht i vetëdijshëm se ku po shkon. Patjetër, udhëtari i haxhit duhet ta dijë se ky udhëtim është drejt një vendi që për nga vlera është projeksioni i Sidretul Muntehasë^[1], si dhe një botë ndaj së cilës është Allahu Ai që po të drejton. Ai duhet të jetë në dijeni të plotë se po drejtohet kah mihrabi i Allahut, prandaj edhe atje duhet të mbërrijë me një zemër që i vlon prej po këtyre ndjesive. Gjithashtu, atje duhet të mundohet që ta plotësojë detyrën e haxhit me të gjitha farzet (detyrimet), vaxhibet (domosdoshmëritë), sunetet, mustehabet dhe gjithë etikën e kryerjes së një detyre të tillë. Atje duhet të jetë i drejtuar plotësisht vetëm kah Allahu. Me fjalë të tjera, besimtari gjatë detyrës së haxhit duhet të nisë për Allahun, të veprojë për Allahun, të ulet për Allahun, të çohet për Allahun, për Allahun të ecë në drejtim të Qabes, për hir të Allahut duhet t’i hapë duart për t’u lutur, po për Allahun duhet ta mbështesë fytyrën pas Multezemit, për Allahun duhet ta përkëdhelë Gurin e Zi, e po për Të ta puthë, për Allahun të ngjitet në Mina, për Allahun të gjendet në Arafat, dhe po për Allahun të zbresë në Muzdelife... Me pak fjalë, çdo veprim duhet ta bëjë veç për hir të Allahut, kësodore që brenda sekondave të kaluara atje të ngjeshen vite të tëra me lejen dhe me ndihmën e Allahut.

Veç këtyre, besimtari gjatë të gjithë këtij udhëtimi duhet të shmanget prej ambienteve që mund të bëhen shkak për t’u marrë me gjëra të pavlera dhe të papëlqyeshme. Me sa të ketë mundësi ta shmangë çdo veprim të pamatur e të kotë, madje edhe të largohet prej njerëzve që merren me gjëra të tilla. Në vend që të hyjë në biseda të panevojshme, duhet të kërkojë ato vende ku shkrifen zemrat dhe sytë rrëmbushen me lot. Për shembull, gjendja e një të dashuruari pas Profetit që qëndronte i ngjitur pas parvazeve më pati sëmbuar thellë në zemër. Shihni se ç’thoshte ai njeri i lartë: “O I Dërguari i Allahut! Ka ditë që jam këtu, e nuk ta dëgjova dot zërin. Tani do të shkoj në Qabe. Çfarë t’u them atyre, nëse më pyesin se çfarë u çova?” Sa e sa gjëra të ngjashme belbëzonte ai njeri, saqë ishte e pamundur të mos prekeshe. Duhen kërkuar me kujdes të gjitha rastet e tilla, që ndjellin një emocion aq të thellë në zemra, dhe gjithmonë, çdo lëvizje duhet bërë e shoqëruar me mendimin “Ku i dihet në më bie edhe një herë për pjesë diçka e këtillë?”

Në Arafat, aq sa edhe zemrat të plasin

Njëkohësisht, këto vende të shenjta duhet të vlerësohen mjaft mirë për t’ia paraqitur lutjet dhe vështirësitë tona Allahut. Atje duhet të ndjejmë të gjitha emocionet e veçanta si zemër e umetit të Profetit Muhamed (s.a.s.), e mandej të mundohemi që t’ia rrëfejmë dhe të tjerëve atë emocion. Çasti kur fillon të duket Qabeja është një çast i veçantë dhe i magjishëm kur pranohen lutjet. Andaj, një çast i tillë duhet përdorur sa më mirë për t’iu lutur Allahut (xh.sh.). Po ashtu, kur shkon në Mina, çdo besimtar duhet ta shohë kalimin për në Arafat si një urë të parë të pastrimit, dhe pa lejuar asnjë sekondë që t’i kalojë kot, duhet të mundohet që t’ia zbrazë gjithë ndjesitë e tij Allahut, deri në imtësitë më të vogla.

Kur të mbërrijnë në Arafat, siç shprehen njerëzit e së vërtetës, Allahu, lutjet e bëra atje – megjithëse shprehja me përqindje mund të mos jetë e drejtë, por le ta përdorim për të shprehur mundësinë e madhe të pranimit të lutjeve, me nëntëdhjetë përqind – i pranon. Madje mund të themi, se Allahu për nder të njerëzve që i janë drejtuar atje me gjithë zemër, mund të pranojë edhe lutjet e atyre që ndoshta nuk e meritojnë të përfitojnë prej një mirësie të tillë.

Ashtu siç e dini të gjithë, Profeti ynë i Shtrenjtë (paqja qoftë mbi Të), është lutur veç për umetin e Tij në Arafat. Është përpëlitur së përgjëruari që të pranohet edhe falja e mëkatit të shkeljes së të drejtës së të tjerëve. Sipas një transmetimi thuhet se kjo lutje nuk u pranua për një arsye të caktuar. Vetëm se Profeti i Mëshirës dhe Dhembshurisë (s.a.s.), kur vinte, ashtu zemërthyer dhe i pikëlluar në Muzdelife, i hapte edhe atje duart dhe ia niste të lutej deri në agim, pa fjetur fare, për umetin e Tij. Ibni Abasi (r.a.), na transmeton se ka qenë bashkë me Të Dërguarin e Allahut (xh.sh.) në ato çaste, gjithashtu tregon se si Ai ka buzëqeshur drejt përfundimit të lutjes, duke na folur për mundësinë që ajo buzëqeshje të ishte një shenjë e pranimit të kësaj lutjeje. Sa shumë do kjo zemra ime që të ishte ashtu! Sepse ajo mund të konsiderohet edhe si shpëtimtarja jonë në njëfarë mënyre.

Po, Qabeja, Mina, Arafati dhe Muzdelife janë si nga një dritare më vete, të hapura që ne të mund t’i drejtohemi Allahut më drejtpërsëdrejti. Allahu nuk i kthen kurrsesi duarbosh ata që i drejtohen Atij në ato vende, për t’i kërkuar diçka. Fillimisht çdokush duhet ta besojë këtë deri në thellësi të zemrës. Zaten, a nuk është Profeti i profetëve Ai që na garanton se lutjet tona do të pranohen, duke na këshilluar që të lutemi sa më shumë? Prandaj, ne duhet të lutemi me një ndjesi sikur barku do të na çahet dhe zemrat do të na plasin, e jo me një shprehje: “Të lutem unë njëherë, pa pastaj të ndodhë ç’të ndodhë!”, por me mendimin: “O Zot, erdha në shpresën Tënde! O Zot, vetëm në madhështinë Tënde mund të gjej shpëtim unë! O Zot, po kridhem në thellësinë e mëshirës Sate! O Zot, të përgjërohem, mos më lër mua vetëm për vetëm me shëmtitë e mia! O Zot, erdha këtu që Ti të më pastrosh! Të lutem, pastromë mua, o Zot!”

Zemra që qajnë dhe përgjërohen për umetin e Profetit Muhamed

Çdokush mund të lutet edhe për familjen ose për të afërmit e tij të tjerë teksa gjendet në këto vende të bekuara dhe brenda këtyre çasteve të shenjta të kohës. Megjithëse, në ditët e sotme, gjendja e përgjithshme e umetit të Profetit Muhamed (s.a.s.) është shumë më e rëndësishme se sa gjendja jonë personale. Gjendja e mjerueshme e gjeografisë islame është e dukshme qartë. Gjatë gjithë historisë së Islamit, nuk kemi qenë asnjëherë kaq të dobët. Nuk kemi fuqi as për të qëndruar mbi këmbët tona, por vetëm me ato që na kanë vënë njerëzit e tjerë përposhtë, të cilat nuk e dimë as se përse na i kanë vënë. Ndonjëherë këto mbështetje na hiqen fare, e ne sakaq ngelemi të varur në ajër, si në fill të perit. Bediuzaman Said Nursiu, i tronditur jashtë mase nga gjendja e mjerueshme e botës islame, shprehej se mendimi për problemet e botës islame nuk e kishte lënë asnjëherë të mendonte për veten. Prandaj, atyre që u bie për pjesë mundësia ta kryejnë detyrën e haxhit, kur ta shohin Qaben, të nisin e të luten për botën islame, gjersa zemrat t’u plasin: “O Zot, fali paqe umetit të Profetit Muhamed! O Zot, mëshiroje umetin e Profetit Muhamed! O Zot, fale umetin e Profetit Muhamed! O Zot, bëjua myslimanëve të mundur që të mund ta mbledhin veten e të vijnë në një gjendje të pëlqyeshme! O Zot, tregoju myslimanëve rrugëdaljet për në një rilindje!” Edhe kur të ecin për në Mina, edhe kur ta gdhijnë atje, ta vendosin fytyrën në sexhde, dhe të përsërisin të njëjtat lutje për umetin e Profetit Muhamed (s.a.s.). Sepse vetë Mina është një vend i bekuar, që ka shumë veçori të vyera. Mendoni, që Profeti ynë i Dashur e ka gjetur atje përgjigjen që e kërkonte prej njerëzve në Mekë apo në shumë vende të tjera. Vetëm atje qe mirëpritur. A nuk është kjo një shenjë se ai është një vend ku mund ta ndjesh veten të mirëpritur? Ja, pikërisht, në një vend të tillë, ku drejtimi i Allahut kah teje është më i mundur, edhe ne do të mendojmë se do të mirëpritemi më lehtë, andaj t’i hapim duart dhe duhet të lutemi: “O Zot, drejtoja belin e përkulur umetit të Profetit Muhamed (s.a.s.)! Bëja të mundur orvatjen e tyre për t’u rigjallëruar edhe njëherë!”

Teksa ecin drejt Arafatit, besimtarët duhet të jenë të vetëdijshëm se janë duke ecur drejt një vendi shumë të rëndësishëm. Kushedi, ndoshta ai mund të jetë vendi ku gjendesh më pranë Allahut. Ndoshta edhe ata që nuk janë ende në një lartësi të konsiderueshme, mund të shijojnë njëfarë afërsie që ndjehet shpirtërisht. Patjetër, atje Allahu ndoshta u fal njerëzve mirësi më të mëdha prej visareve të Tij të pafundme. Prandaj, duke qenë në një vend kaq të afërt, duhet të lutet me një tjetër ndjesi, t’i përgjërohet Allahut më përshpirtshëm për gjendjen e umetit të Profetit Muhamed (s.a.s.). Nuk duhet ta harxhojë kohën duke ngrënë apo duke pirë; ndoshta duhet të hedhë në gojë diçka për të ngrënë dhe për të pirë, aq sa të mos i bjerë të fikët gjatë ditës, derisa në muzg të mos i ketë ngelur asnjë sekondë, asnjë grimë-çast pa u lutur, pa u përgjëruar karshi bujarisë së pakufishme të Allahut (xh.sh.). Dua ta përmend edhe njëherë, se nuk kurrfarë gabimi nëse dikush zë e lutet për të afërmit e tij, vetëm se është shumë e rëndësishme për shpirtin e sakrificës dhe qashtërsisë që të lutemi: “O Zot, e shumëzova veten me zero. I vura kryqin vetes. E kam kthyer vështrimin vetëm kah umeti Muhamed. Veç për ta po mendoj, dhe veç për ta po të lutem.”

“O Zot t’i lëmë ty në dorë!”

Përveç lutjeve që mund të bëhen për përhapjen e fesë, për hapjen e zemrave karshi fesë së madhe të Islamit, ne mund të lutemi dhe për ata që rreshtohen si armiq përballë fesë sonë. “O Zot, jepu atyre udhëzimin! Nëse është e mundur që ata të ndreqen, jepu atyre ilaçin e nevojshëm, në të kundërt, merrua Ti hakun atyre!” janë lutje që mund të thuhen. Sepse edhe sot e kësaj dite mund të gjesh mbeturina tiranësh, që me zullumin dhe padrejtësitë e tyre mund të të bëjnë t’i harrosh tiranët e shumtë pararendës. Pikërisht ata njerëz të pafatë, që nuk durojnë dot që të falet namaz, që nuk ia bëjnë dot të pranueshme vetes që xhamitë të mbushen plot e përplot, që me të parë një grua të mbuluar tërbohen sikur ç’të kishin parë. Pikërisht, t’ia lësh në dorë Allahut këta njerëz, është një tjetër borxh mirënjohjeje që ne ia kemi fesë sonë. Madje, emrat e këtyre armiqve të vendosur të fesë, që çmeriten nëse shohin se besimi ynë ka filluar të jetohet sërish, mund edhe të bëhen të ditur haptazi si emra. Dyfytyrëshit, që duke u hequr si ithtarë të demokracisë, lirisë së fjalës dhe lirisë së besimit, që ia shohin si të tepërt jetesën e Islamit edhe në vendet e tyre besimtarëve, duhet t’i lihen Allahut në dorë. Andaj, edhe me këto lutje mund të bëhet një përdorim sa më efikas i atyre vendeve të bekuara.

Ndoshta vuajtja dhe derti nuk mund të ndahen me çdokënd në të njëjtën masë, dhe ndoshta rëndësia e kësaj ndjeshmërie nuk mund të kuptohet pa u kuptuar më parë rëndësia e të jetuarit për të tjerët. Por megjithatë, nëse ju është dhënë mundësia që të mblidheni atje të gjithë bashkë, në një vend të atillë, me njëqind a dyqind myslimanë të tjerë, lutjet tuaja të përvajshme mund t’i ndani me ata njerëz; mund të hidhni një thëngjill të nxehtë në zemrat e tyre, për t’ia ndezur flakë, dhe të gjithë ashtu, të përvëluar për problemet e botës islame të ulërini nga vuajtjet, dhe të përgjëroheni për një rilindje të umetit të Profetit Muhamed (s.a.s.), duke i bërë të gjitha zemrat e pranishme të thonë “amin” me tërë thellësinë e tyre.

[1] Pika e fundit ku mund të arrijë qenia njerëzore, që tregon gjithashtu edhe një kufizim të kësaj bote. Është pika e fundit ku ka mbërritur Profeti Muhamed (s.a.s.), Krenaria e Njerëzimit, e cila quhet shpesh si kati i shtatë i Qiellit.