Ikhlas (eerlijkheid of zuiverheid van bedoeling)

Dit wordt begrepen als rechtvaardig, eerlijk en zuiver zijn. Niet pralen noch nadrukkelijk doen in bedoeling en gedrag, zich afsluiten van de dingen die het hart en de ziel aantasten. Zuiverheid van bedoeling, rechtlijnig denken, geen wereldse doelstellingen nastreven mbt. God en trouw in het dienen van God, maken ook deel uit van de betekenis van Ikhlas.

Ikhlas verwacht van een mens van niets werelds na te streven in zijn eerbetoon van en gehoorzaamheid aan God en zijn plicht van dienstbaarheid enkel te vervullen omdat God het vraagt. Ook is het nodig van Gods speciale behandeling van hem aan niemand te vertellen en te zwijgen over speciale Geschenken. Ook moet Gods goedkeuring voor alle daden worden gevraagd. Eerlijkheid is een van de belangrijkste kwaliteiten van hen die het meest trouw zijn aan God. Hiervoor wordt trouw aanzien als een bron en eerlijkheid als het 'zoete water' dat uit deze bron komt. De meest nobele der mensen, vzmh, verklaarde dat wie van dit water kan drinken, 40 dagen na elkaar, kanalen van wijsheid open zal vinden van zijn hart naar zijn tong en hij zal altijd wijs zijn.

Trouw en vastheid in het geloof is het eerste kenmerk van Profeetschap en eerlijkheid is het meest schitterend aspect ervan. De Profeten waren gezegend met eerlijkheid vanaf hun geboorte waar alle andere mensen deze eerlijkheid hun heel leven lang trachten te bereiken.

Zo beschrijft de Qur'an tussen hen, de Profeet Mozes als: 'Eén die eerlijk werd gemaakt' (S19, A51).

Trouw en vastheid in het geloof waren essentiële eigenschappen der Profeten, nodig zoals water en lucht voor de mensen. Dezelfde noodzaak gold voor de vertegenwoordigers van het belang van Profeetschap. Het was hun belangrijkste bron van kracht. De Profeten waren ervan overtuigd dat ze geen stap vooruit konden zetten zonder eerlijk te zijn, en de vertegenwoordigers moeten weten dat ze zonder eerlijkheid niets kunnen bereiken.

Trouw en vastheid in het geloof zijn twee vleugels of twee diepe oceanen die zich uitstrekken van de Goddelijke Gunst en Gratie tot aan het hart van de mens. Het is nooit zo geweest dat een mens die in deze oceanen zeilt of op deze vleugels vliegt, halverwege het bereiken van zijn bestemming werd geblokkeerd. Want zij staan onder Gods bescherming. De belangrijkste waarde in dit aanzien van God is, dat de daden tot welgevallen van God tellen, hoe klein ze ook zijn. Een kleine daad, gesteld in eerlijkheid is voor God te verkiezen dan vele werken, zonder eerlijkheid uitgevoerd.

Eerlijkheid is een houding van het hart en daar wordt de mens door God op beoordeeld. De Profeet, vrede en zegening zij met hem, verklaart: 'Waarlijk God beschouwt niet uw lichamen noch uw uiterlijk, integendeel, God beschouwt uw harten'(Muslim, Birr,33 / Ibn Maja, Zuhd, 9).

Eerlijkheid is zo'n mysterieuze Goddelijke gave, toevertrouwd aan de zuiveren van hart, dat het doet toenemen wat klein is en uitdiept wat ondiep is. Het geeft oneindigheid aan beperkt eerbetoon. Een man kan trachten te bekomen, met eerlijkheid, wat het meest waardevol is op de marktplaatsen van deze wereld en de volgende wereld. Hij wordt hooggeacht en welkom geheten en gerespecteerd waar anderen slechts grote ellende ondervinden.

Door deze mysterieuze kracht van eerlijkheid kon de Boodschapper van God, vzmh, verklaren: 'Wees eerlijk in uw Religie, een kleine, eerlijke inspanning is genoeg voor U.' (Munawi, Fayd al Qadir, 1.216) En ook waarschuwde hij: 'Wees eerlijk in uw daden, want God aanvaardt slechts wat eerlijk is uitgevoerd.' (Munawi, vermeld -1.217)

Als een daad kan beschouwd worden als een lichaam dan is eerlijkheid er de ziel van. Of als eerlijkheid kan worden beschouwd als één vleugel van een vleugelpaar, dan is eerlijkheid de andere vleugel. Het is onmogelijk om met één vleugel te vliegen. Een lichaam zonder ziel is waardeloos. Hoe mooi heeft Mawlana dit uitgedrukt:

'U zult eerlijk zij in al uw daden, zodat de Majestueuze Heer ze zal aanvaarden.
Eerlijkheid is de vleugel van de vogel der daden en toewijding.
Zonder een vleugel, hoe kunt gij vliegen naar het verblijf der voorspoed?

Ook de volgende woorden, van Bayazid al Bistami, zijn zeer toepasselijk:

'Ik vereerde mijn Heer gedurende dertig jaar, met al mijn kracht. Toen hoorde ik een stem zeggen: 'O Bayazid, de schatten van de Almachtige God zijn vol van daden van eerbetoon. Als gij Hém wilt bereiken, beschouw je dan als klein voor de deur van God en wees eerlijk in je daden.'

Voor sommigen is eerlijkheid: vermijden van door anderen te worden gezien terwijl je 'overschot' -daden van eerbetoon en gebed stelt, nadrukkelijkheid en opzet vermijden. Voor anderen is het: geen belang hechten aan het feit of anderen de daden van eerbetoon en gebed zien of niet. Voor nog anderen is het zo diep opgaan in gebed en religieuze daden, om God wél te behagen dat men zelfs niet meer weet of je eerlijk moet zijn of niet.

Zelfbewaking is een essentieel onderdeel van eerlijkheid. Wie echt eerlijk is geeft zelfs geen aandacht aan de spirituele genoegens die voor eerbetoon mogen ontvangen worden. Zelfs niet voor de grootste beloning: het Paradijs.

Eerlijkheid is een mysterie tussen God en de dienaar van God in wiens hart eerlijkheid wordt geplant. Wie God bemint, diens hart wordt opgewekt tot eerlijkheid en zal er geen belang aan hechten of anderen hem prijzen of beschuldigen, hoogachten of vernederen, zijn daden kennen of niet. Zelfs of hij beloning ontvangt of niet, is onbelangrijk. Zulke mensen veranderen niet en handelen steeds hetzelfde, in geheim of in het openbaar.