Islami si fe e paqes dhe e tolerancës
Me shfaqjen e mjeteve të komunikimit masiv dhe të transportit, bota është bërë një “fshat” i madh. Në një ambient të tillë, fatkeqësisht është bërë e lehtë të ndikosh mbi njerëzit duke u mbështetur tek fuqia dhe rëndësia e medias. Duke u nisur nga ky fakt, për fat të keq në shumë pjesë të botës kanë patur përpjekje këto kohët e fundit për ta portretizuar Islamin si fe e terrorit. Si përgjigje ndaj kësaj mungese njohurish për atë se çfarë është Islami në të vërtetë, domethënë të kësaj injorance (dhe mungese dëshire për të mësuar), në mbështetje të mediave dhe të organizatave të tjera me influencë, të cilat në disa drejtime ia kalojnë në djallëzi edhe atyre që i përhapin këto abuzime, duke përfituar nga fakti se muslimanët nuk kanë qenë të aftë ta përfaqësojnë dhe të paraqesin Islamin në mënyrën e duhur, është detyrë për muslimanët që edhe njëherë tjetër të komunikojnë të vërtetën.
Kuptimi dhe karakteristikat e Islamit
Fjala Islam rrjedh nga fjala “silm”, që do të thotë pajtim, paqe, nënshtrim dhe shpëtim. Para Islamit të gjitha shpalljet u dërguan për kombe të veçanta. Secila nga këto fe ose kishte si karakteristikë të qenurit e një feje kombëtare ose u transformua më vonë në një fe të tillë. Për herë të parë në historinë e njerëzimit Islami erdhi si një fe për mbarë njerëzimin dhe profeti Muhamed paqja dhe bekimi i Zotit qoftë përmbi të, qe i pari që u nderua me një detyrë të tillë për mbarë njerëzimin nga Zoti i Madhëruar, i Cili i drejtohej atij me fjalët:
“Ne nuk të dërguam ty ndryshe, por vetëm për të gjithë njerëzit si sihariqdhënës dhe tërheqës i vërejtjes, por shumica e njerëzve nuk e dinë”. (Sebe’e 28)
Vërtetë, Profeti ynë është një profet i mëshirës dhe i dërguar jo vetëm për qeniet njerëzore, por për të gjitha llojet e gjallesave.
“Dhe ne të dërguam ty si një mëshirë për botërat.” (El Enbija 107)
Islami është fe e unitetit. Është për t’u theksuar fakti se Islami është një fe e bazuar në besimin vetëm tek Zoti i Plotfuqishëm dhe i Gjithëmëshirshëm. Uniteti si term i bazuar në vizionin botëror në këndvështrimin e jetës dhe në sistemin shoqëror, presupozon bashkimin e njerëzve vëllezër dhe motra, barazi në të drejtat themelore dhe eliminimin e diskriminimit në bazë të gjuhës, ngjyrës, racës ose familjes dhe farefisit. Islami i cili lajmëroi fundin e feve kombëtare në historinë e njerëzimit, u bën thirrje njerëzve të jetojnë së bashku në liri, brenda kornizës së ligjeve të zakonshme. Islami ka shfuqizuar çdo gjë që i përkiste periudhës së injorancës, të gjitha karakteristikat e saj në periudhat paraislamit si p.sh.: egoizmin, brutalitetin, shtypjen dhe padrejtësinë, ai i çrrënjosi në masë të gjerë ato. Në përputhje me Islamin, parimi “peshku i madh e ha të voglin” u zëvendësua me “duaje fqinjin tënd”; jeta nuk është një luftë por një proces bashkëpunimi; parimi “të tjerët duhet të punojnë ndërsa unë të rri” me fjalën “ndihmë”, “shtypja” u zëvendësua me “drejtësinë”, “mungesa e humanizmit” i la vendin “mëshirës”; parimi sipas të cilit njerëzit janë lindur të lirë dhe të barabartë dhe se njerëzit kanë të drejtë të integrohen në shoqëri u vendos; parimi i padrejtësisë sipas të cilit “e drejta është me të fortin” u çrrënjos dhe u vendos parimi “fuqia është me të drejtin”, “i drejti është më i fuqishmi” zuri vend dalëngadalë dhe shoqëria besoi tek e vërteta dhe drejtësia që i përkasin Krijuesit dhe jo në ligjet e rastësishme dhe vetjake të një minoriteti fitimtar, apo të diktatorëve të përkohshëm.
Islami ka deklaruar gjithmonë se njerëzit gëzojnë respekt pa iu nënshtruar diskriminimit social-politik, materialo-shpirtëror, kulturoro-racial dhe të çfarëdo lloji tjetër dhe i ka nderuar ata me një status të tillë mbi të gjitha krijesat. Kur’ani deklaron:
“Dhe sigurisht ne i kemi nderuar bijtë e Ademit”. (Isra, 76).
Prandaj sipas Islamit edhe nëse dikush është jobesimtar, pasuritë e tij apo të saj, jeta dhe nderi nuk mund të cënohen. Shëndeti fizik dhe mendor, si dhe e drejta për të formuar familje janë të drejtat e pamohueshme të çdo individi. Në të njëjtën mënyrë, asnjë e drejtë tjetër nuk mund të shkelet. Edhe në gjendje lufte, gratë, fëmijët dhe të moshuarit të cilët nuk janë në gjendje të luftojnë, nuk preken. Në përputhje me Kur’anin e Shenjtë dhe me drejtësinë që rrjedh nga ai, bëhet e ditur se vrasësi i një njeriu të vetëm është një vrasës i urryer sikur të jetë vrasësi i gjithë njerëzimit. Sipas Islamit, të drejtat e njeriut nuk mund të shkelen edhe sikur kjo të jetë në të mirë të komunitetit. Të drejtat e një njeriu janë të shenjta sikurse edhe të drejtat e njerëzve të tjerë.
“Nëse dikush vret një të pafajshëm, është sikur të ketë vrarë të gjithë njerëzimin. Nga ana tjetër, nëse ndokush shpëton një jetë, do të ishte sikur të kishte shpëtuar jetën e gjithë njerëzimit...” (Maide, 32)
Shembuj tolerance nga e kaluara
Është i njohur se Islami i bën njerëzit superiorë dhe të zgjuar dhe se muslimanët kanë përçuar drejtësinë, lirinë dhe humanizmin, kudo ku ata kanë shkuar. Përgjatë gjithë historisë Islame, kalifët, ndjekësit e shembullit të të Dërguarit të Zotit, u jepnin urdhra komandantëve që dërgonin në frontin e luftës, që të ndiqnin këshillën e dhënë nga Ebu Bekri për Usamen të cilin e pati dërguar në Siri (këto urdhra shënohen në kujtimet historike).
“Usame! Mos tradhto, mos shkakto padrejtësi, mos plaçkit dhe mos i dhuno trupat e të vdekurve; mos vrit fëmijë, as të moshuar dhe gra, mos i prit hurmat në kopshte dhe mos i digj ato. Mos i prit pemët që japin fruta. Mos i mbyt delet, dhitë apo devetë me përjashtim të rasteve kur do të ushqehesh me to. Ti mund të kalosh afër manastireve; mos i prek njerëzit që janë në to dhe mos ndërhy në adhurimin e tyre…” Ibni Kethir
Është e nevojshme të kujtojmë dy gjëra nga teksti i Kur’anit që Profeti nënshkroi me kristianët e Nexhranit, duke dhënë një shembull perfekt për ata muslimanë që do të pasojnë deri në Ditën e Gjykimit.
“Mbrojtja e Zotit dhe kujdestaria e Muhamedit janë të drejta të ligjshme të popullit të Nexhranit, për ata të cilët janë të gatshëm në mesin e tyre dhe për të tjerët që nuk janë, për familjet e tyre (dhe të afërmit) duke ruajtur pronat e tyre, jetën, ritet fetare dhe të gjitha gjërat që u përkasin atyre. Asnjë peshkop nuk do të nxirret jashtë famullisë së tij, asnjë murg nuk do të nxirret nga manastiri ku jeton për t’u çuar gjetkë. Ata nuk do të lejohen t’i shtypin të tjerët apo të shtypen nga të tjerët. Askush prej tyre nuk do të konsiderohet përgjegjës për ndonjë krim apo padrejtësi të kryer nga dikush tjetër.” (Hamidullah 2003, 1/622)
Një ditë, një kristian kur ishte duke ndenjur me Garafe ibn Harith, një nga shokët dhe pasuesit e Profetit, e fyeu dhe e mallkoi Muhamedin (a.s.). Garafe duke mos qenë në gjendje ta kapërdijë këtë, e sulmoi kristianin dhe i theu hundën. Kristiani u ankua tek Amr ibn As në lidhje me Garafën. Amr ibn As e qortoi Garafën duke i thënë:
“Atyre u është premtuar mosdëmtimi, përse ti nuk e zbaton këtë?”
Garafe shpjegoi: “Unë nuk mendoj se ai premtim lejon që ata të fyejnë të Dërguarin e Zotit. Unë di se atyre u është premtuar mosdëmtim përsa vijon:
1. Që ne nuk duhet të ndërhyjmë në kishat e tyre, ata duhet të jenë të lirë të adhurojnë ashtu siç u pëlqen atyre.
2. Ne nuk duhet t’u vëmë atyre ndonjë detyrim të cilin ata nuk mund ta plotësojnë dot.
3. Ne duhet të luftojmë në krah të tyre nëse armiku i sulmon.
4. Ne duhet t’i zgjidhim mosmarrëveshjet e tyre nëse ata dëshirojnë.
5. Ne duhet të gjykojmë sipas urdhrit të Zotit dhe porosive të të Dërguarit të Tij vetëm mbi ata të cilët e pranojnë gjykimin tonë dhe i nënshtrohen atij dhe se nuk duhet t’i detyrojmë t’u binden ligjeve tona atyre që nuk kanë dëshirë të binden”.
Pastaj Amr ibn As tha: “Ke të drejtë”.
Në periudhën e Kalifit Omer, në vitin 14 Hixhri (635) u mor qyteti Humus. Por vitin tjetër kur arriti lajmi se Herakliu kishte bërë gati një ushtri prej 200.000 ushtarësh për të sulmuar qytetin, muslimanët vendosën të evakuojnë banorët e tij. Kur ishin duke u larguar nga qyteti, muslimanët ua rikthyen taksën për frymë (xhizjen) që ua kishin marrë banorëve të Humusit duke u thënë: “Kur ne ju morëm taksën, jua garantuam jetën. Por tani, ne nuk jemi në gjendje t’ju mbrojmë. Ju tani duhet të kujdeseni për veten tuaj”.
Populli i Humusit, kristianët dhe hebrenjtë të cilët e dinin se ç’do të thotë të ishe nën thundrën bizantine, nuk ishin të kënaqur me këtë situatë; përkundrazi ata ishin të dëshpëruar. Pleqtë kristianë thanë: “Drejtësia dhe ligjet tuaja janë më të favorshme për ne se sa shtypja dhe padrejtësitë në të cilat kemi jetuar përpara mbërritjes suaj. Ne do të bashkojmë forcat me udhëheqjen tuaj që të mbrojmë qytetin tonë nga ushtria e Herakliut. Hebrenjtë thanë: “Betohemi në Teurat se ushtria e Herakliut nuk do të mund të hyjë në Humus pa kaluar më parë mbi trupat tanë”.
Dhe kështu popullsia lokale mbylli dyert dhe mbrojti qytetin. Kur ushtria e Herakliut u mund dhe u tërhoq, populli i priti muslimanët krahëhapur. Belazuri, i cili e tregon këtë ngjarje vazhdon kështu: “Qytetet e tjera kristiane dhe hebreje të cilat preferuan rregullat islame vepruan në të njëjtën mënyrë, duke thënë:
“Nëse romakët dhe pasuesit e tyre do të fitojnë mbi muslimanët, ne do të vazhdojmë me rrugën e vjetër. Por nëse edhe një musliman i vetëm do të mbetet gjallë, ne do të ruajmë marrëveshjen me ta.1
Pikërisht ngaqë muslimanët i lejuan anëtarët e feve të tjera që ishin nën juridiksionin e tyre, ta praktikonin lirisht besimin e tyre fetar dhe që nuk tentuan ndonjëherë që të ndërtonin xhami pranë kishave dhe sinagogave apo që muslimanët dhe kristianët të kryenin ritet e tyre fetare në pjesë të ndryshme të të njëjtit tempull. Ky mirëkuptim të cilin Profeti a.s. e filloi me caktimin e Xhamisë (Mesxhid-ul Nebevi) për adhurim për delegacionet e krishterë të Nexhranit një të dielë, vazhdoi edhe nën sundimin e Kalifëve të parë. Gjëra të ngjashme raportohen të kenë ndodhur edhe në Kordoba nën ligjet e andaluzianit Umajad.2 Ky respekt dhe kjo tolerancë mes besimeve të ndryshme fetare e cila është manifestuar me bashkekzistencën e xhamive, kishave dhe sinagogave pranë njëra-tjetrës në disa zona të Stambollit, rrjedh nga esenca e Islamit, nga mirëkuptimi që Profeti Muhamed paqja dhe bekimi i Zotit qoftë mbi të, ka nxitur. Nëse këto gjëra me kalimin e kohës janë harruar në disa vende islame, apo nga disa individë muslimanë, kjo nuk ka të bëjë fare me Islamin; në këto raste duhet t’u hidhet një sy faktorëve sociologjikë, psikologjikë, rajonalë dhe individualë, për të kuptuar arsyet e vërtetë të kësaj mungese tolerance.
Rasti i popullsisë lokale e cila preferonte ligjin Islam ndaj ligjeve të veta nuk është për t’u habitur. Ka mjaft shembuj të tjerë të tillë. Shënimet që ka lënë i Osman Turan, cituar nga një historian kristian në Urfa, janë më të goditurat:
“Melik Shah ishte më i drejti, më i dituri dhe më i forti i të gjithë njerëzve; ai ishte si një baba për gjithë popullin duke përfshirë edhe kristianët. Të gjithë bizantinët e lindur këtu duke përfshirë edhe armenët, erdhën nën urdhrat e tij me vullnetin e tyre të plotë”.3
Një shkrimtar kristian, i cili shfaqi pakënaqësi për kristianët që zgjedhnin drejtuesit muslimanë ndaj atyre kristianë, për shkak të ligjit tolerant dhe liberal Islam, më pas kur u bë dëshmitar i grabitjeve, vrasjeve dhe dhunës që ushtruan latinët kur erdhën në Stamboll në vitin 1204 që të luftonin muslimanët, “preferoi çallmën turke në vend të kapeles latine”. Ai e paraqiti natyrën e vërtetë të Islamit dhe vuri në dukje parimin që ndjekin muslimanët kur e shprehu pakënaqësinë e tij me fjalët që vijojnë:
“Tre mijë kryqtarë për t’i shpëtuar tiranisë së bizantëve ortodoksë u konvertuan në muslimanë. Qenia e turqve ndihmës dhe të mëshirshëm ndaj kristianëve, i kthen ata në fenë më të fundit. Asnjë forcë nuk mund t’i kthejë ata në fenë e vjetër”.
E drejta për të jetuar, liria e praktikimit të fesë, gjuhës, ligjit, kulturës, veshjeve dhe tolerancës, e treguar ndaj jomuslimanëve, buron natyrshëm nga Islami. Në një hadith i cili i porosit drejtuesit muslimanë t’i trajtojë mirë jomuslimanët, thuhet:
“Unë jam armik i atyre që i bëjnë padrejtësi jomuslimanëve; dhe me ata ndaj të cilëve unë jam armik do t’i laj hesapet në Ditën e Gjykimit”.4
Asnjë musliman i cili beson në Jetën e Përtejme, nuk do të rrezikonte me vullnetin e tij të lirë që të armiqësohej me Profetin në Botën Tjetër. Në një hadith tjetër thuhet:
“Kush shpif për një jomusliman për imoralitet, do të hidhet në zjarr në Ditën e Gjykimit.”5
Prandaj duhet të bëhet e qartë se jomuslimanët ishin të lirë të zbatonin ligjet e tyre të fushës së drejtësisë. Kjo buron nga fakti se atyre u ishte garantuar e drejta e lirisë së besimit. Por nëse një jomusliman i drejtohej një gjykate Islame, ai do të gjykohej me ndershmëri. Kur’ani thotë:
“Dhe nëse gjykon mes tyre, gjyko drejt. All-llahu i do të drejtit.” (Maide 5/42)
Në mbështetje të asaj që thamë tani, do të ishte me vlerë të citonim një letër mbretërore të shkruar nga Sulltani osman Mustafai III i cili i drejtohej vezirit të madh:
“Duke pasur parasysh pakënaqësitë që vijnë nga Moldavia dhe Vllahia, duket se ti nuk je marrë me problemet e muslimanëve që jetojnë atje, në këtë periudhë kur ka një përpjekje për të dërguar administratorë të rinj në Mora dhe Hixhazi. Ajo që unë dëshiroj nga veziri im është që të përzgjedhë njerëz në mes të atyre që janë të njohur për pavarësi mendimesh. Unë nuk dua të dëgjoj që ti nuk i ke dhënë rëndësinë e duhur kësaj përzgjedhjeje sepse njerëzit nga këto anë kanë fe dhe gjuhë të ndryshme. Meqë ata janë shtetasit e mi, unë dua të të bëj të ditur se ata kanë të njëjta të drejta që kanë edhe qytetarët e Stambollit. Ki kujdes që t’i mos bësh padrejtësi asnjërit prej tyre”.6
Përfaqësimi dhe komunikimi Islam
Islami e konsideron njeriun, si krijesa më e nderuar e cila është e pajisur me ndërgjegje dhe vullnet dhe e quan lirinë e besimit si një e drejtë e pamohueshme. Islami punon për eliminimin e pengesave që qëndrojnë mes Zotit dhe intelektit njerëzor, ndërgjegjes dhe vullnetit si parime themelore. Është për t’u theksuar fakti që kur Islami kuptohet siç duhet, çdokush mund të ndjekë linjën e quajtur “përfaqësim dhe komunikim”, linjën e praktikimit dhe komunikimit Islam në mënyrën më të mirë të mundshme.
P.sh., në shumë ajete kur’anore deklarohet se nuk ka detyrë tjetër përveç asaj që u është ngarkuar profetit Islam dhe profetëve të tjerë, që është komunikimi i qartë i fesë. (Nahl 16/35, 82; Ali Imran 3/20; Maide 5/92, 99; Rra’d 13/40; Ibrahim 14/52, etj.) Për më tepër, All-llahu i drejtohet Profetit duke i tërhequr vërejtjen që të ketë kujdes duke i kujtuar se ai nuk është dërguar për të bërë presion mbi njerëzit: “E ti pra, këshillo, se je vetëm përkujtues. Ti ndaj tyre nuk je mbizotërues.” (88/21,22).
Përpara Islamit, shumë njerëz në Medine, veçanërisht nëse fëmijët e tyre mbijetonin, dëshironin që ata të ndiqnin rrugën e ithtarëve të librit (kristianëve dhe hebrenjve). Kjo është arsyeja përse disa fëmijë të politeistëve medinas ishin ithtarë të librit. Kur Islami arriti atje, disa nga familjet u përpoqën t’i detyronin fëmijët e tyre të konvertoheshin në Islam derisa u shpall ajeti i mëposhtëm kur’anor:
“Nuk ka dhunë në fe. Është sqaruar e vërteta nga e kota.” (Bekare 2:256)7
Falë këtyre parimeve kur’anore, muslimanët kurrë nuk e detyruan popullsinë vendase në çdo vend që shkelën që të konvertohet në Islam. Disa autorë anglezë i kanë kushtuar rëndësi këtij aspekti të Islamit duke thënë:
“Nëse evropianët do të kishin sunduar Azinë në vend të arabëve dhe turqve, nuk do të kishin lënë mbi tokë asgjë që ka lidhje me kishën ortodokse greke. Ata nuk do të kishin praktikuar të njëjtën tolerancë ndaj Islamit të cilën muslimanët e praktikuan ndaj kristianëve”.8
Muslimanët kurrë nuk kanë ndërhyrë në vlerat lokale të vendeve ku shkelën; përkundrazi ata i ruajtën këto vlera me kujdesin e një etnografi. P.sh., kur muslimanët ikën nga Evropa Lindore, Afrika Veriore dhe Lindja e Mesme, shumë kombe ruanin akoma të paprekur fenë e tyre, gjuhën dhe veshjet tradicionale.
Respekti i Islamit për njerëzimin
Një arsye tjetër e cila mbajti larg muslimanët nga përdorimi i forcës kur u komunikonin njerëzve fenë e tyre, ishte “konsiderata për njerëzimin” e prezantuar në Kur’an.
Në bazë të kësaj konsiderate, njerëzimi ka një natyrë tjetër krijimi nga ajo e cila shtyhet tek format e tjerë të jetës si tek bimët, kafshët dhe engjëjt. Njerëzit janë krijuar me të dyja tendencat, si atë drejt së mirës, po kështu edhe me tendencë drejt së keqes dhe të aftë të zgjedhin duke preferuar të shijshmen, të bukurën dhe të mirën. Atyre u janë dhënë të dyja, edhe arsyeja edhe liria për të bërë këto zgjedhje. Kështu ata duhet të dallojnë të bukurën dhe të dobishmen me mendjen e tyre dhe të zgjedhin atë me vullnetin e tyre të lirë. Fakti që ata janë krijesa të përgjegjshme për veprimet e tyre, rrjedh nga këto cilësi.
Për muslimanët, jeta në këtë botë është një sprovë. Në këtë sprovë e cila u është caktuar njerëzve në mënyrë që të përfitojnë shpërblim në botën tjetër, gjëja themelore është veprimi sipas vullnetit të lirë. Meqenëse njerëzit nuk janë përgjegjës për mëkatet që kanë bërë kur janë detyruar me forcë, edhe çështja se a kanë ndonjë vlerë punët e mira kur ato bëhen nën presion, mbetet për t’u diskutuar. Prandaj duke u nisur nga kjo, detyrimi i të tjerëve me forcë nuk është aplikuar në marrëdhëniet Islame dhe kurrë nuk do të aplikohet.
Objektivat e ligjshëm, metodat e ligjshme dhe fjalët e buta
Islami parashtron nevojën e arritjes së një objektivi të ligjshëm përmes metodave dhe rrugëve të ligjshme. Prandaj Islami nuk e pranon në asnjë mënyrë dhunën, torturën, anarkinë apo terrorin si metoda islame. Për më tepër, ai bën thirrje që njerëzit t’u drejtohen me fjalë të buta edhe tiranëve si faraoni kur bëhet fjalë për komunikimin e Islamit. Kur’ani tregon për urdhrin që u është dhënë Musait dhe Harunit si vijon:
“Shkoni të dy tek faraoni se ai vërtet e ka tepruar. Atij i thoni fjalë të buta, ndoshta ai mendohet dhe frikësohet.” (Taha, 43-44)
Në dy nga ajetet të cilët përcaktojnë se si duhet të jenë marrëdhëniet me kristianët dhe hebrenjtë thuhet:
“Ithtarët e librit mos i polemizoni ndryshe, por vetëm si është më e mira përveç atyre që janë mizorë dhe thuajuni: -Ne i besuam asaj që u zbriti juve dhe se Zoti ynë dhe Zoti juaj është Një dhe se ne i jemi dorëzuar Atij.” (Ankebut, 29:46)
“O ithtarë të librit. Ejani tek një fjalë që është e njëjtë mes nesh dhe jush; Të mos adhurojnë tjetër përveç Allahut, të mos i bëjmë shok, të mos konsiderojnë njëri-tjetrin Zotër përveç Allahut. E nëse ata refuzojnë, u thoni: Dëshmoni pra, se ne besuam në një Zot”. (Al Imran, 3:64)
Ne dëshirojmë të citojmë një ajet tjetër i cili mund të përdoret për përcaktimin e mënyrës së komunikimit të fesë së vërtetë ndaj gjithë njerëzve, duke përfshirë edhe pasuesit e Librit (kristianët dhe hebrenjtë).
“Thërriti në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshilla të mira dhe polemizo me ta me atë mënyrë që është më e mira.” (Nahl, 16:125)
Një ajet tjetër i cili flet për sjelljen e butë që Profeti duhet të ketë ndaj njerëzve si një “mëshirë nga Zoti” dhe i kujton se duhet të jetë i durueshëm edhe nëse njerëzit e tij më të afërt e braktisin, thotë:
“Ti ishe i butë ndaj tyre sepse All-llahu të dhuroi mëshirë, sikur të ishe i vrazhdë e zemërgur ata do të iknin prej teje.” (Al Imran, 3:159)
Profeti i kushtoi rëndësi të madhe bindjes së njerëzve për të parë bukuritë e Islamit dhe në përfaqësimin e Islamit në veten e tij. Ai e përdori xhaminë si një dritare, një galeri që të çon në këtë stacion. P.sh., ai i priste të huajt në xhami. Ata hanin, pinin dhe flinin aty si dhe u takonte të shihnin mënyrën islame të të luturit. Ata dëgjonin këndimin e ajeteve kur’anore deri natën vonë.9 Nganjëherë Profeti i lidhte kriminelët tek kolonat e xhamisë; këta mund të shikonin të njëjtat skena që përshkruam më sipër dhe ndryshonin qëndrim, reflektonin dhe i nënshtroheshin një edukimi më të mirë dhe nëse më parë ishin paganë, konvertoheshin në Islam. Ka shumë njerëz të cilët janë falur dhe mëshiruar nga Islami. Sumama Ibn Usal ishte njëri nga ata. Profeti pasi e zuri rob, e lidhi tek kolonat e xhamisë. Tre ditë më vonë, Sumama u bë musliman dhe i bëri shërbime të mëdha Islamit.10
“Paqja botërore” dhe Islami
Në mënyrë që të kuptohet rëndësia që Islami i jep paqes, më parë duhet të bëjmë të njohur edhe aspektet dhe karakteristikat e betejave në të cilat Profeti mori pjesë. Kur t’i ekzaminojmë ato hollësisht, ju do të bindeni se këto beteja ishin krejtësisht të një natyre mbrojtëse.
Beteja e parë, e cila ishte kundër mekasve, ishte lufta e Bedrit. Kjo betejë u bë me qëllim që tributë kurejshe, të cilët nuk besonin në Njësinë e Zotit, të kuptonin rëndësinë e madhe ekonomike që Medina kishte për ata dhe kështu që t’i jepnin fund armiqësisë së tyre dhe të bënin që ata të pranonin paqen; ajo kishte gjithashtu për qëllim që t’i ndihmojë muslimanët që t’u kthehen atyre pasuritë që kishin lënë në Mekë kur u larguan për në Medinë. Këto pasuri u bashkuan në një karvan nga kurejshët mekas dhe u nisën për t’u shitur në Siri. Prandaj qëllimi i muslimanëve ishte mbrojtja e pasurisë së tyre dhe vendosja e paqes; ajo nuk ishte luftë grabitqare.
Lufta e Uhudit e cila pasoi atë të Bedrit, ishte një luftë e filluar nga mekasit të cilët erdhën në Medine për t’u hakmarrë ndaj disfatës së kaluar. Për muslimanët kjo ishte një luftë e pastër për vetëmbrojtje. Lufta e Hendekut ishte gjithashtu luftë mbrojtëse e cila u bë pas hapjes së një hendeku përreth Medinës; qëllimi i kësaj lufte ishte qëndresa ndaj ushtrisë pagane e cila u bë jo vetëm ndaj mekasve por ndaj të gjithë tribuve pagane që luftonin përkrah mekasve.
Pothuajse të gjitha fushatat luftarake në të cilat mori pjesë Profeti kishin për qëllim të prapësonin sulmet që ushtritë e mëdha bënin ndaj muslimanëve, apo për të parandaluar sulmet e përgatitura nga armiku, pasi ishin informuar për planet e tyre. Beteja e Hajberit, beteja e Beni Mustalikut, fushata e Tebukut dhe shumë beteja të tjera të rëndësishme, duke përfshirë edhe atë të Bedrit, Uhudit dhe Hendekut, ishin që të gjitha beteja të njërit nga dy llojet e përmendura më lart.
Marrja e Mekës, një nga betejat më të rëndësishme ishte një përpjekje e paprecedent për të arritur dy qëllime njëkohësisht: paqen dhe fitoren. Qyteti i Mekës u mor në sajë të zgjuarsisë së Profetit (a.s.) dhe në mënyrë paqësore. As përpara, as gjatë dhe as pas marrjes së qytetit:
- ai nuk u plaçkit,
- njerëzit nuk u vranë apo u përzunë (internuan),
- nuk pati hakmarrje dhe
- as gjakmarrje.
Kur lufta mbaroi, pati një amnisti të përgjithshme me përjashtim të atyre pak armiqve që cilët jetën e tyre ia kishin kushtuar luftës ndaj Islamit dhe që insistuan në vazhdimin e kësaj rruge; ata u përpoqën t’i rezistonin fitores së muslimanëve me shpatet e tyre, ata vepruan jashtë caqeve të lejuara të rregullave të luftës dhe shkelën ligjet e pranuara nga të dy palët. Prandaj mund të thuhet se ata ishin një grusht njerëzish të cilët sipas standardeve aktuale mund të kategorizohen si “kriminelë lufte”. Sjellja e muslimanëve ndaj popullit të Mekës ishte një medalje nderi për njerëzimin, të cilën ai duhet ta mbajë dhe ta ruajë përgjithmonë me krenari.
Muhammed Hamidullah shkruan që numri i paganëve të vrarë gjatë viteve të qëndrimit në Medine të Profetit ishte rreth 250. Në atë kohë, gadishulli arab numëronte rreth 1.5 milionë milje katror, të cilat iu dorëzuan tërësisht Islamit (kjo do të thotë se çdo ditë kanë hyrë nën zotërimin e Islamit, mesatarisht 274 milje katror). 11
Paqja e Hujdebijes dhe koncepti i paqes në Kur’an
Në mënyrë që të qartësohet koncepti i pushtimit, apo çlirimit në Kur’an, mjafton të theksojmë se Kur’ani përdor termin “fet’h” kur i referohet Traktatit të Paqes së Hudejbijes në vitin 6 Hixhri (viti 627 e.s.). Profeti i shoqëruar nga 1500 vetë u nisën për të vizituar Mekën dhe për të kryer ritualin e pelegrinazhit. Por njësitë ushtarake mekase i mblodhën ata në një vend afër Mekës të quajtur Hudejbije dhe u thanë se nuk do i lejonin muslimanët të vizitonin Qaben. Diskutimet dhe negociatat u kurorëzuan me paqe, sepse Profeti ishte gjithmonë nga ana e paqes.
Ai besonte se ishte i nevojshëm thellimi i dialogut dhe paqes në mënyrë që të mirëkuptohet Islami. Duke u nisur nga kjo, nëse Islami, si një besim i lindur, i destinuar të jetë njësh me natyrën dhe me kuptimin e zakonshëm të njerëzimit, mund të kuptohet në natyrën e tij të vërtetë. Sigurisht, asnjë njeri i përgjegjshëm nuk është i aftë të hedhë poshtë, të kundërshtojë apo t’i kundërvihet Islamit. Për këtë arsye u nënshkrua një traktat, u përgatit një platformë; Është për të theksuar se një atmosferë lehtësuese u ndje ngaqë njerëzit mund të hynin në marrëdhënie shoqërore dhe tregtare me muslimanët. Islami u njoh si partner dhe muslimanët mund të bënin të njohur mënyrën e tyre të jetesës kudo, nga të katër anët. Mekasit nga ana tjetër bënë ç’është e mundur për të penguar vendosjen e paqes; ata përpiqeshin të vendosnin shprehje në traktat, të cilat ishin të papranueshme. Por Profeti (a.s.) pranoi disa klauzola edhe pse ata ishin mjaft diskriminuese për muslimanët, vetëm e vetëm që të vendosnin paqen. P.sh., muslimanët nuk kishin për të hyrë në Mekë atë vit por vitin tjetër për ta vizituar Qaben si dhe do t’u nënshtroheshin disa kushteve të veçanta si p.sh.: ata që do të pranonin Islamin nga mekasit dhe do të gjenin strehë në Medine, do t’u ktheheshin mekasve, kurse ata që donin të iknin nga Medina për t’u kthyer në Mekë, do të lejoheshin ta bënin një gjë të tillë. Këto ishin vetëm dy nga kushtet jofavorizuese të traktatit. Profeti prapë se prapë e pranoi traktatin, ai kurrë nuk dëshironte luftë. Ai anonte nga paqja dhe nuk dyshonte në vërtetësinë e Islamit. Prandaj në Kur’an përdoret termi “çlirim madhështor” (el Fet’h, 48:1) duke iu referuar kësaj ngjarjeje.
Konkluzion dhe kujtesë
Është për të ardhur keq që disa qarqe anti-islamike të cilat mendojnë se një atmosferë paqeje do të sillte përfitime për muslimanët, nuk duan që muslimanët të jetojnë në paqe me botën jomuslimane dhe mbajnë gjallë një atmosferë konflikti dhe lufte. Për më tepër këto janë qarqe të cilat në mënyrë të përsëritur citojnë emrat e liderëve muslimanë të cilët paraqesin anë krejt të kundërta me Islamin. Lidhjet e këtyre liderëve apo të administratës së tyre me Islamin kanë qenë gjithmonë të diskutueshme. Për rrjedhojë, njerëzit duhet të bëjnë shumë kujdes kur e trajtojnë këtë çështje, sepse këta emra janë portretizuar rëndom si muslimanë tipikë. Kjo është një pikë kritike e manipulimit dhe e keqinterpretimit të qëllimshëm të Islamit.
Referencat:
Belazuri. Futuh el-Buldan, Bejrut: 1987.
Canan, Ibrahim. Peygamberimizin Teblig Metodlari (Metodat e Profetit a.s. në Thirrjen Islame), Istanbul, 1988.
En-Nabhani, Jusuf. El-Fet’hu el Kebir.
Hamidullah, Muhammed. Muhammed Resulullah, 2003, v. I, 622, Paris: Centre Culturel Islamique.
Ibn Abdulbarr, el-Istiab.
Ibn Ethir, El-Kamil Fi Tarih.
Ozdemir, Mehmet. Endelus Muslumanlari, (Muslimanët e Andaluzisë), Ankara, 1994.
Toynbee, Arnold. An Historian’s Approach to Religion (Feja në pikëpamjen e historianit), London: Oxford, 1956.
Turhan, Osman. Turk Cihan Hakimiyet Tarihi, Istanbul, 1969.
Vakidi, Megaz, Oksford, 1996.
- Publikuar më .