Aktet e terrorit dhe sulmet vetëvrasëse nën dritën e Kur’anit dhe Sunetit
Është një e vërtetë e hidhur që vendet muslimane po shkojnë drejt një periudhe në të cilën aktet e terrorit kërcënojnë sigurinë e njerëzve si brenda nëpër shtëpitë e tyre, ashtu edhe jashtë. Për shumë arsye si pasojë e formimit të kushteve negative si prapambetja ekonomike, ndarjet politike dhe sociale si dhe degjenerimi kulturor, kanë përgatitur terrenin për formimin e organizatave terroriste në botën Islame dhe veçanërisht në vendet e Lindjes së Mesme. Është i njohur fakti se disa organizata terroriste mbështeten nga departamente të ndryshme të administratës zyrtare në vendet ku ata veprojnë. Kjo bëhet me qëllim që grupe të tilla të përdoren kundër organizatave të tjera terroriste që veprojnë në të njëjtin vend. Gjithashtu është shumë i njohur fakti që shpesh këto organizata të fuqizuara me ndihmën e shtetit, dalin jashtë kontrollit. Nga ana tjetër disa organizata terroriste mbështeten nga interesat politike dhe ekonomike të fuqive të huaja, të cilat i drejtojnë ato drejt pikësynimeve të caktuara. Në këtë kuptim, ekzistenca dhe formimi i organizatave të tilla rrjedh nga “teori konspirative” të ndryshme dhe për më tepër është e paqartë përmbajtja e tyre.
Prapambetja e botës muslimane në shkencë dhe teknologji e mbetur në vend numëro gjatë shekujve të fundit dhe për rrjedhojë prapambetja në ekonomi, kanë çuar në shumë rezultate negative dhe në dobësi, më domethënësi i të cilave është kriza kulturore. Në këtë botë ku gjithmonë vendet kanë qenë të ndara në blloqe, dështimi i vendeve islame për të formuar një front të përbashkët, i ka hapur rrugën krijimit të ndarjeve gjeografike, duke e lënë veten të bien nën ndikimin e të huajve, të cilët ndërhyjnë dhe i shfrytëzojnë ata. Si rezultat i krizës kulturore që është duke u përjetuar në këtë pjesë të botës, një pjesë e popullsisë mendon se inteligjenca dhe administrata është duke u distancuar nga ata, prandaj ka filluar të rritet ndjenja e pakënaqësisë ndaj tyre. Ekziston një ndjenjë e shtuar inati dhe rebelimi kundër vendeve që ata i konsiderojnë si imperialiste si dhe kundër individëve dhe grupeve që mendohet se kanë interes dhe lidhje me këto vende. Prandaj fakti që terrori lulëzon në një ambient të tillë, nuk është surprizë. Me fjalë të tjera, edhe nëse njerëzit që jetojnë në këto anë nuk do të ishin muslimanë, në rrethana të tilla do të kishin lindur të njëjtat reagime; këto janë rrethana ideale për krijimin e organizatave terroriste. Kjo është fakt në vendet që nuk kanë qenë të afta të kompletojnë proçesin e tyre të zhvillimit. Ne mund të shohim grupime ideologjike, d.m.th. konflikte të brendshme dhe reagime kundër vendeve imperialiste; dhe kjo reflekton në situatën që mbizotëron në vendet muslimane. Disa grupe njerëzish e lidhnin të mësuarit e Islamit me formimin e grupeve terroriste në vendet islame, duke i quajtur aktet e terrorit si “terrorizëm islamik”. Disa të tjera i përcaktojnë aktet e terrorit duke u bazuar tek identiteti musliman i terroristëve si “terrori”.
Do të ishte gjëja më e mirë që t’u liheshin aspektet e tjera të terrorit specialistëve dhe thjesht të diskutohej eventualiteti i terrorit dhe lidhjet e tij hipotetike me Islamin dhe muslimanët. Është e qartë se përdorimi i disa vlerave Islame nga organizatat terroriste dhe individët të cilët kanë gisht në aktet e terrorit (kryesisht përdorimi i konceptit të Xhihadit) si slogane, ka bërë në vendosjen spekulative nga njerëzit të lidhjeve midis Islamit dhe terrorit. Është e natyrshme që terroristët duan të përdorin çdo mjet të mundshëm duke përfshirë edhe vlerat fetare në mënyrë që t’i nxisin militantët e tyre të kryejnë akte terrori, të justifikohen para syve të opinionit publik dhe të fitojnë simpatinë e tij. Ata e shikojnë si të papërshtatshme shfrytëzimin e çdo vlere që kanë mundësi të shfrytëzojnë.
Por le të mos zgjatemi më shumë në këtë pikë. Çështja që parashtrojmë këtu është se: A është e mundshme shkencërisht të krijohet një lidhje mes akteve të terrorit që kanë ndodhur dhe Kur’anit e Sunetit, si dy burimet themelore të Islamit? Në vijim do të bëjmë një analizë të hollësishme për problemin e mësipërm; pra se a është e saktë të etiketohet një terrorist si islamist dhe se të jesh terrorist, a është afër apo larg të përmbajturit sipas parimeve themelore të Islamit?
Koncepti i Xhihadit
Meqë disa grupe terroriste i quajnë aktet e tyre Xhihad, më përpara duhet të ekzaminojmë dhe sqarojmë këtë koncept. Xhihadi është emri i të gjitha përpjekjeve, mundimeve dhe qëndresës që duhet të demonstrojë çdo musliman në mënyrë që të fitojë kënaqësinë e Zotit. Në këtë aspekt, Xhihadi është një formë e adhurimit e cila duhet të vazhdojë pa ndërprerje deri në fund. Në fjalën Xhihad përfshihen përpjekjet individuale për të mposhtur epshet, përpjekjet për të përhapur besimin Islam, gjë e cila mund të bëhet me anë të mësimit nga ata që e ushtrojnë këtë profesion, me anë të mjeteve shëndetësore nga personat kompetentë si dhe financiarisht, nga të pasurit. Gjithashtu edhe përpjekjet dhe kujdesi për të mbrojtur nderin dhe pavarësinë e muslimanëve përfshihet brenda kuptimit të fjalës Xhihad. Xhihadi gjithashtu përbën në vetvete edhe luftë të armatosur nëse muslimanët sulmohen apo në rast se cënohet shtresa e inteligjencës së tyre. Kjo gjë i angazhon ata në ballafaqimin me armikun në mënyrë që të largojnë kërcënimin dhe të mbrojnë pavarësinë dhe nderin e tyre.
Numri i betejave dhe angazhimeve luftarake të cilat Profeti i komandoi vetë apo dërgoi ndonjë nga shokët e tij për t’i drejtuar, është më shumë se gjashtëdhjetë. Në asnjë nga këto beteja, i Dërguari i Zotit nuk ishte agresori. Profeti (a.s.) kurrë nuk e sulmoi ndonjë grup, vetëm sepse ata kishin mohuar njësinë e Zotit. Të gjitha luftërat në të cilat ai u angazhua kishin si qëllim ose mbrojtjen nga sulmi që i ishte bërë dhe i cili ishte në proçes, ose parandalimin e sulmeve ndaj muslimanëve, të cilat nxisin muslimanët për në Xhihad, (bëhet fjalë për luftën e cila është e paevitueshme). Kështu që duke u bazuar tek Kur’ani dhe Suneti, elementi thelbësor i marrëdhënieve ndërkombëtare është paqja, kurse lufta është një situatë e pazakontë.
Luftërat që janë bërë për të mbrojtur ekzistencën dhe nderin e muslimanëve, janë vetëm hallka të vogla të zinxhirit që përbën proçesin e Xhihadit, zinxhir i cili shtrihet pafundësisht. Në këtë kuptim, Xhihadi që e manifeston veten si luftë në rrethana të vetëmbrojtjes është një mjet legjitim. Është e lejuar për muslimanët të reagojnë ndaj pushtimit të vendit të tyre apo ndaj shtypjes dhe shfrytëzimit. Ata duhet të luftojnë kundër këtyre gjërave, kjo është e drejta e natyrshme më e madhe dhe përgjegjësia maksimale e tyre. Por është një diçka që duhet theksuar shumë këtu; ashtu si në çdo sistem tjetër ligjor, parimet bazë të Islamit janë të tilla që theksojnë se ashtu siç duhet të jetë legjitim qëllimi i luftës, po kështu duhet të jetë edhe mënyrat ose mjetet me të cilat duhet të arrihet si qëllim. Kjo është arsyeja pse Kur’ani jo vetëm i nxit muslimanët në rezistencë, por u tregon atyre se si duhet të bëhet ajo.
A mund të quhet xhihad vrasja e civilëve, grave, fëmijëve dhe të moshuarve, sulmi ndaj autobusëve shkollorë me automatik, djegia e shtëpive, dyqaneve dhe makinave, apo vrasja e njerëzve të cilët nuk kanë lidhje fare me një incident të caktuar? Për më tepër, ç’mund të thuhet kur njerëzit të cilët vriten apo u dëmtohen pronat, janë muslimanë? Nëse organizatat që kryejnë këto akte nuk marrin urdhra nga një autoritet qendror, nëse ata nuk i japin llogari askujt për çfarë bëjnë dhe nëse ata veprojnë vetëm sipas mendjes dhe dëshirave të tyre, atëherë si mund të konsiderohen këto akte si Xhihad? A është e drejtë që njerëzit të cilët mbajnë eksploziv në trupin apo në makinat e tyre, ta quajnë veten muxhahidinë (bërësit e Xhihadit)? A është thjesht quajtja e këtyre akteve Xhihad, e mjaftueshme për që këto njerëz të jenë muxhahidinë, apo që aktet e tyre të jenë vërtet Xhihad? Lexuesi mund të përcaktojë vetë nëse këto kate mund të konsiderohen Xhihad apo nëse personat që i kryejnë këto akte mund të konsiderohen si muxhahidinë duke u mbështetur në shembujt e mëposhtëm. Le të përpiqemi të sqarojmë konceptin e Xhihadit duke u mbështetur në dhënien e disa shembujve nga veprat e Profetit, vepra të cilat formojnë bazën e rregullave islame të luftës.
Rregulla që kanë lidhje me aspektin e luftës në Xhihad
Rregullat që kanë lidhje me aspektin e Xhihadit, i cili nga ana e tij bën fjalë për luftën në Islam, mund të shtjellohen sipas pikave të mëposhtme të cilat janë bazuar në Sunetin e Profetit dhe janë marrë në dritën e Kur’anit.
1. Trajtimi i armikut me mëshirë
Profeti kurrë nuk kishte për qëllim dërrmimin e armikut si fizikisht ashtu edhe psikologjikisht, në çdo rrethanë, madje edhe në kohë lufte. Ne kemi mësuar nga Profeti (a.s.) se duhet të shfaqim mëshirë ndaj njerëzve të cilët janë në gjendje të tillë që të ngjallin keqardhje dhe të cilët kërkojnë mëshirë nga ne, edhe nëse ata janë armiqtë tanë. Në vitin 8 Hixhri (629 e.s.) në muajin Shevval sipas kalendarit hënor, Profeti dërgoi Halid bin Velidin të luftojë kundër fisit të Beni Xhezima me një ushtri prej 300 vetësh. Ai e porositi Halid bin Velidin që të mos luftonte kundër tyre derisa ata të mos sulmojnë të parët. Kur Beni Xhezimët e panë forcën e Halid bin Velidit morën armët. Gjatë betejës, një i ri nga një familje e mirë u vra nga muslimanët përpara syve të vajzës që dashuronte. Ajo ra përmbi të duke qarë dhe zemra e saj pushoi së rrahuri e paaftë të duronte dhimbjen që ndjeu dhe si pasojë ajo vdiq mbi trupin e të riut. Ky incident më vonë iu tregua Profetit. Ai u pikëllua dhe tha: “A nuk kishte në mesin tuaj ndonjë njeri të mëshirshëm”? Kur u informua se Halidi kishte vrarë disa nga pengjet e luftës ai i drejtoi duart nga qielli duke u lutur: “O Zot im i dashur. Unë të betohem se nuk kam gisht në atë që ka bërë Halidi. Unë nuk e urdhërova të vepronte kështu.” (Ibn Kethir, 3:591)
Pas marrjes së kështjellës së Hajberit, Safije binti Hujej dhe kushërira e saj, u shoqërua për tek Profeti (a.s.) nga Bilali duke kaluar përmes të vdekurve nga hebrenjtë të cilët ishin nëpër rrugë. Kur kushërira e Safijes pa trupat e farefisit të saj, filloi të vajtonte dhe të qëllonte fytyrën e saj me pëllëmbë. Profeti (a.s.) e qortoi me Bilalin duke i thënë: “O Bilal! A e kanë braktisur zemrën tënde ndjenjat e mëshirës që i çove ato gra pranë atyre kufomave”? Bilali tha: “O Profeti i Zotit! Nuk ma mori mendja se do të të vinte keq”. Është i njohur fakti që Profeti e ftoi Safije binti Hujej të konvertohej në Islam dhe kur ajo pranoi, ai e mori për grua; në këtë mënyrë Safija përfitoi nderin e të qenurit nëna e besimtarëve.[1]
2. Ndalimi i torturës
Profeti nuk lejontë që armiku të torturohej në asnjë formë. Suhejl ibn Amr ishte një nga individët më të spikatur të paganëve mekas. Ai ishte një prej tyre të cilët e kishin fyer dhe dhunuar Profetin para emigrimit të tij për në Medine. Ai u mor si peng lufte në betejën që u bë në Bedër. Në një moment ai u përpoq të ikte por u kap dhe u kthye mbrapsht. Suhejl ishte një orator i mirë dhe ishte në gjendje të ndikonte tek njerëzit me fjalët e tij. Omeri i tha Profetit: “O i Dërguari i Allahut. Më lejo që t’ia shkul dy dhëmbët e përparmë në mënyrë që ai të mos jetë në gjendje të flasë kundër teje. Profeti iu përgjigj atij: “Jo, unë nuk do ta lejoj ta torturojnë. Nëse do ta bëja këtë, Zoti do më ndëshkonte. Për më tepër ne duhet të shpresojmë që një ditë ai do të veprojë në një mënyrë të tillë që ty të mos duket antipatike”.[2]
Vërtet pas vdekjes së Profetit kur pati raste të braktisjes së fesë nga mekasit, Suhajl ibn Amr u foli atyre kështu:
“O mekas! Ju ishit të fundit që pranuat fenë e Zotit. Mos e lini tani veten tuaj të bëheni të parët që e braktisni atë”. Kështu ai parandaloi ikjen e shumë mekasve nga Islami. (Ibni Hisham)
Nabbash ibn Kajs, një hebre nga fisi i Beni Kurajzëve i cili ishte dënuar me vdekje si pasojë e mizorisë së tij që shfaqi gjatë Luftës së Hendekut, doli përpara Profetit. Hunda e Nabbashit ishte e thyer. Profeti debatoi me personin që e ishte bërë këtë duke i thënë: “Pse ia bëre këtë? A nuk të mjafton fakti që ai do të vritet”? Personi u shfajësua duke thënë këto fjalë: “Ai më sulmoi që të ikte dhe prandaj ne u përleshëm.”
Tetë njerëz erdhën në Medine duke thënë se duan të bëhen muslimanë. Ata ishin të sëmurë dhe kishin nevojë për ndihmë. Ajri i Medinës e përkeqësoi shëndetin e tyre. Profeti i dërgoi ata në kullotën ku mbaheshin devetë e zekatit (taksës së detyruar që japin muslimanët një herë në vit me 2,5% të pasurisë së fituar). Ata qëndruan atje për rreth tre muaj dhe rifituan shëndetin e tyre. Pastaj ata ia prenë duart dhe këmbët çobanit që kujdesej për devetë dhe e torturuan duke i ngulur gjemba në sy dhe në gjuhë dhe pastaj e rrahën për vdekje. Pasi i bënë këto, morën devetë dhe bënë të iknin. Kur lajmi arriti në Medine, 20 kalorës u dërguan në ndjekje të tyre nën komandën e Kurz ibn Xhabirit. Kalorësit i arrestuan të gjithë kriminelët dhe i kthyen në Medine. Ata u shpallën fajtorë për grabitje, vrasje, tradhti dhe braktisjes së besimit. Ata u dënuan sipas urdhrit të Profetit[3] i cili pas kësaj ngjarjeje e ndaloi përdorimin e torturës për çfarëdolloj arsyeje.[4]
3. Respektimi i armikut të vdekur
Paganët në kohën e Profetit e kishin zakon t’i masakronin trupat e tyre që vrisnin në luftë, duke i prerë copa-copa në shenjë hakmarrje. Ky veprim ishte i njohur si “musle”. Kur Profeti (a.s.) pa trupin e prerë dhe të masakruar të xhaxhait të tij Hamzait (r.a.), i vrarë gjatë luftës së Uhudit, ai u dëshpërua thellësisht dhe tha: “Nëse Zoti do të më japë fitoren, unë do të bëj të njëjtën gjë me tridhjetë paganë si hakmarrje për atë që i bënë Hamzait”.
Menjëherë pas këtij deklarimi u shpall ajeti i mëposhtëm:
“Nëse doni e merrni hak, atëherë ndëshkoni në atë masë sa jeni ndëshkuar ju; e nëse duroni, pa dyshim kjo është më e mirë për ata që durojnë” (Nahl 16:126)
Profeti (a.s.) hoqi dorë nga ndjenja e hakmarrjes dhe iu përmbajt parimit të durimit dhe për shkak të fjalës që kishte dhënë për këtë çështje, ai pagoi dëmshpërblim. Ebu Katade, i revoltuar nga masakrimi i bërë ndaj Hamzait (Zoti qoftë i kënaqur prej tij), deshi të bënte të njëjtën gjë me trupat e paganëve, por Profeti (a.s.) i tha: “Ulu dhe shpreso në hakmarrjen e Zotit ndaj tyre. Vdekja e paganëve është në dorën e të Dashurit tonë. A dëshiron që emri yt të kujtohet gjatë, së bashku me emrat e tyre që bënë krime”?[5]
Kur ushtria armike ishte duke iu drejtuar Medinës për të luftuar kundër muslimanëve në Uhud, ata arritën në fshatin Abva ku ishte varri i nënës së Profetit, Amines. Disa prej mekasve sugjeruan që të gërmohej varri dhe të merrnin eshtrat me vete. “Nëse Muhamedi i kap rob gratë tona, ne mund t’i përdorin këto eshtra si shkëmbim që të na kthejë gratë tona. Por edhe nëse kjo nuk ndodh, mund ta detyrojmë të paguajë një shumë të madhe parash për t’ia kthyer ato”, - thanë disa prej tyre. Por ata që ishin të arsyeshëm thanë: “Jo, kjo nuk është ide e mirë, sepse nëse e bëjmë këtë, populli i Huzas dhe ai Beni Bekrit mund t’i marrë eshtrat e të vdekurve tanë dhe të veprojë si ne. Dhe kështu ata patën aq gjykime sa të mos i hapin udhë një tradite të tillë djallëzore.[6]
4. Mossulmimi i civilëve dhe të pafajshmëve
Fakti që Profeti porosiste herë pas here shokët dhe pasuesit e tij që t’i kursenin jetët e atyre të cilët nuk ishin përfshirë në luftë, është përmendur shpesh në literaturën e tabakatit (një emër i përgjithshëm për libra të cilat studiohen nga 10-20 vjet nga dijetarë kompetentë, anëtarë të së njëjtës shkollë mendimi) dhe në literaturën e megazit (libra rreth fushatave luftarake të Profetit).
Pas marrjes së Mekës dhe pranimit të Islamit nga Kurejshët, Havazinët, veçanërisht fisi Beni Hanife të cilët e quanin veten si fisi më i madh pas kurejshëve, bëri thirrje për luftë kundër muslimanëve. Ata mbështeteshin edhe nga fisi i Takifëve. Pas përfundimit të luftës e cila u zhvillua në Hunejn, Profeti pa trupin e një gruaje në mes të të vdekurve nga paganët. “Ç’është kjo që po më shohin sytë”? pyeti ai. Ata që ishin të pranishëm u përgjigjën: “Ajo është një grua e vrarë nga forcat e Halid bin Velidit”. Profeti i tha njërit prej tyre: “Vrapo tek Halidi dhe thuaji se i Dërguari i Allahut e ndalon atë të vrasë gra, fëmijë dhe shërbëtorë: Një nga të pranishmit tha: “I dashur Profet, a nuk janë ata fëmijë të paganëve”? Profeti u përgjigj: “A nuk ishe edhe ti dikur një fëmijë pagani? Të gjithë njerëzit lindin muslimanë dhe janë të pafajshëm”.[7]
Një ditë kur Profeti ishte i sëmurë dhe ishte pranë vdekjes, erdhën lajme nga arabët e veriut se së bashku me bizantinët, ishin bërë gati të sulmonin Medinën. Profeti menjëherë urdhëroi që të përgatitej ushtria dhe caktoi Usame ibn Zejdin si komandant të kësaj ushtrie. Ai i dha këshillat e mëposhtme Usames:
“Lufto në rrugën e Zotit, lufto në emër të Zotit. Luftoji agresorët të cilët e mohojnë Zotin. Mos u bëj mizor me popullin. Mos i shkel marrëveshjet. Mos i prit pemët frutore. Mos i ther bagëtitë. Mos i vrit udhëheqësit fetarët që qëndrojnë të veçuar nëpër manastire të angazhuar në adhurim, mos vrit gra dhe fëmijë. Mos e dëshiro ballafaqimin me armikun. Ti ndoshta nuk e kupton, por ajo mund të jetë një sprovë për ty”.[8]
Profeti (a.s.) vendosi të dërgonte një trupë prej 15 ushtarësh tek fisi Gatafanë, i cili ishte në aleancë kundër muslimanëve në betejën e Mu’tas. Ai e caktoi Ebu Kataden si komandant të kësaj njësie. Profeti e urdhëroi atë: “Mos vrit gra dhe fëmijë”. Po kështu Profeti vendosi të dërgojë një ushtri prej 700 ushtarësh tek populli i Dumet al-Xhendel të cilët po përgatisnin një sulm ndaj muslimanëve. Ai i dha këto urdhra Abdurrahman ibn Aufit të cilit i caktoi komandën e ushtrisë: “Mos i humb të mirat që ke fituar, mos rend kundër bindjeve të tua dhe mos i shkëput organet nga trupat e të vdekurve. Mos vrit fëmijë. Kjo është marrëveshja që ke bërë me Zotin dhe është rruga e Profetit të Tij”.[9]
Një nga shembujt më domethënës rreth kësaj çështjeje ishte sjellja e Hubejb ibn Adij. Ebu Bera, udhëheqësi i fisit Amir, erdhi në Medine në vitin 4 Hixhri (625 e.s.). Ai kërkoi që të dërgoheshin disa njerëz që t’i mësonin Islamin popullit të Nexhidit dhe tha se bëhej garant për jetën e këtyre njerëzve. Profeti i besoi dhe dërgoi 40 ushtarë (disa burime thonë 70) nën komandën e Mundhir ibn Amrit. Por Amir ibn Tufejl, nipi i Ebu Berasë nuk e respektoi fjalën që i kishte dhënë xhaxhait të tij.
Amir ibn Tufejl kërkoi ndihmë nga disa njerëz të fisit Beni Sulejm. Ai e rrethoi grupin e nxënësve në Bir al Maune dhe pothuajse të gjithë ata ranë dëshmorë. Hubejb ibn Adij dhe Zejd ibn Desine u morën në Meke si të burgosur dhe u nxorën para paganëve kurejshë, të cilët në gjendje të ekzaltuar kërkonin hakmarrje për të vdekurit e tyre. Hubejb ibn Adij u lidh me zinxhirë në këmbë. Ai priste që ta vrisnin. Ai kërkoi një brisk nga një ish-skllave që kishte fituar lirinë e quajtur Mavije që të rruhej. Mavija ia dha briskun djalit 3 vjeçar të burrit të saj dhe i tha: “Çoja briskun atij të burgosurit”. Mavija tregon kështu se ç’ndodhi më pas: “Djali e çoi briskun tek i burgosuri. Unë thashë me vete: “O Zot, çfarë bëra kështu?” - dhe vrapova pas djalit. Kur arrita pranë tyre, pashë djalin të ulur në prehrin e Hubejbit i cili po i fliste atij. Unë fillova të qaj. Hubejbi më pa dhe tha: “A pate frikë se unë do ta vras këtë fëmijë? Zoti më ndalon të bëj një gjë të tillë. Marrja e jetës së të pafajshmëve nuk është mënyra jonë e të sjellurit dhe është e padenjë për emrin tonë. Ju nuk jeni nga ato që duan të më vrasin”.
Më vonë paganët morën Hubejb ibn Adijin dhe Zejd ibn Desinen duke i tërhequr zvarrë për rreth 10 kilometra nga Meka dhe ranë dëshmorë, duke u vrarë me heshta.
Të gjitha këta shembuj të paraqitur këtu nuk janë asgjë më tepër sesa vënia në zbatim e parimit bazë të Xhihadit, një parim i cili ka ekzistuar gjithmonë pa ndryshuar asnjë presje në Kur’an. Ai konsiston në luftë vetëm kundër atyre që të luftojnë dhe në mossulmimin e civilëve dhe në mosshënjestrimin e të pafajshmëve të cilët nuk janë të angazhuar në luftë:
“Dhe kështu në rrugën e Allahut kundër atyre që ju sulmojnë dhe mos e teproni se All-llahu nuk i do ata që teprojnë.” (2:190)
“O ju që besuat! Bëhuni plotësisht të vendosur për hir të Allahut, duke dëshmuar të drejtën dhe të mos ju shtyjë urrejtja ndaj një populli e t’i shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë sepse ajo është më afër devotshmërisë. Kijeni frikë Allahun se All-llahu e di hollësisht atë që veproni.” (5:9)
Trajtimi i armikut pa mëshirë, masakrimi i kufomës, tortura, vrasja e grave dhe fëmijëve, do të thotë të dalësh jashtë kufijve të lejuar, jashtë limiteve të ligjshëm të cilët janë vendosur në Kur’an. Këto të gjitha janë ndaluar nga Allahu në ajetet e mësipërme.
5. Mosvënia në shënjestër e muslimanëve
Meqë është e përcaktuar se është e ndaluar vrasja e jomuslimanëve të pafajshëm edhe në gjendje lufte, është e pakonceptueshme të mendohet se mund të lejohet vrasja e muslimanëve në çfarëdolloj rrethane. Nëse ndodh që muslimanët duhet të përballen me një armik i cili i ka bërë mburojë njerëzore robërit muslimanë duke i vënë përpara, kjo është një çështje që ngjall debat tek dijetarët Islamë të cilët merren me çështjet e ligjeve islame. Nëse nuk luftohet kjo do të sillte humbjen. Nga ana tjetër problemi qëndron tek mosrrezikimi i jetës së robërve muslimanë.
Gjatë jetës së të Dërguarit të Zotit nuk pati asnjë rast të vrasjes së ndonjë muslimani nga një musliman në gjendje lufte. Pati vetëm një lloj incidenti i cili ishte pasojë e një gabimi dhe keqkuptimi. Gjatë incidentit të Bir al Maunes, siç transmetohet, Amr ibn Umejje, njëri nga mësuesit e fesë i marrë peng, u lirua në bazë të përmbushjes së një betimi. Në rrugën e tij të kthimit për në Medine ai vrau dy njerëz nga fisi Beni Amr duke menduar se ata qenë armiq. Në fakt ata pak kohë më parë ishin konvertuar në Islam dhe jeta e tyre ishte garantuar nga Profeti. Profeti u dëshpërua pa masë nga ky incident. Ai e pagoi vlerën monetare të gjakut të këtyre njerëzve që u vranë.[10]
Pas marrjes së Mekës, Harith ibn Dhirar, një anëtar i fisit Beni Mustalik, erdhi në Medinë dhe u bë musliman. Ai gjithashtu luajti një rol të madh që gjithë fisi i tij të përqafonte Islamin. Profeti ia ngarkoi Velid ibn Ukbes detyrën e mbledhjes së taksave nga fisi Beni Mustalik. Populli i Beni Mustalikve i cili e pa Velidin doli të uronte mirëseardhjen si zyrtar i të Dërguarit të Zotit. Velidi kur i pa njerëzit që po vinin drejt tij u frikësua dhe u kthye në Medine duke i thënë Profetit: “O Profeti i Allahut. Beni Mustalikët nuk më lejuan t’i mblidhja taksat. Ata donin të më vrisnin. Ata u mblodhën së bashku për të të luftuar ty”. Profeti dërgoi Halid ibn Velidin për të shqyrtuar situatën. U mor vesh pastaj se gjërat nuk ishin ashtu siç kujtonte Velid ibn Ukbe.[11] Ajeti i mëposhtëm bën fjalë për këtë incident:
“O ju që besuat! Nëse ndonjë i papërgjegjshëm ju sjell ndonjë lajm, ju shqyrtojeni mirë, në mënyrë që të mos godisni një popull pa e ditur të vërtetën e pastaj të pendoheni për atë që keni bërë”. (Huxhurat, 49:6)
Zoti i Drejtë kurrë nuk e fal vrasjen e muslimanëve nga muslimanët në betejë, edhe nëse ajo bëhet gabimisht. Në vitin 6 Hixhri (627) Profeti arriti në Hudejbije, pranë Mekës bashkë me pasuesit e tij që të kryejë Umren (Pelegrinazh i vogël jashtë kohës së Haxhit). Paganët e Mekës nuk e lejuan atë të hynin në qytet. Pas kësaj Profeti nënshkroi me ta një marrëveshje sipas së cilës vendosi një paqe 10-vjeçare. Në marrëveshje kishte klauzola jofavorizuese për muslimanët, por Profeti zgjodhi nënshkrimin e saj me vulën e tij si rrugën më të mirë në vend që të shkonte në luftë. Prandaj lufta u ndalua menjëherë. Një nga të vërtetat e fshehta të traktatit të paqes së Hudejbijes shpjegohet në Ku’an si vijon:
“Ata prej tyre që nuk besuan, ju penguan t’i afroheni xhamisë së shenjtë (Qabes), duke i penguar kurbanët që të arrinin atje. E sikur të mos kishte burra e gra besimtare që ju nuk i dinit, e t’i sulmonit duke mos ditur dhe me mbytjen e ndonjërit prej tyre të turpëroheshit. (E bëri atë) Për të marrë All-llahu në mëshirën e Vet atë që do. Dhe sikur të ishin të ndarë, Ne do t’i dënonim me një dënim të rëndë ata që nuk besuan prej tyre”. (Fet’h, 48:25)
Prandaj nga marrëveshja e Hudejbijes, vrasja gabimisht e muslimanëve në Mekë në ndonjë betejë të armatosur e cila mund të sillte si rezultat një gjakderdhje të madhe, u parandalua. Zoti nuk e lejoi që një musliman të vriste ndonjë musliman tjetër, i cili ndoshta nuk kishte pasur mundësi të ikte nga Meka. Por sot muslimanët po vriten me dashje si pasojë e akteve të cilat disa i quajnë Xhihad. Si është e mundur të mendohet që Zoti t’i falë këto gjëra?
6. Veprimi me urdhra hierarkikë dhe me komandë
Një tjetër parim shumë i rëndësishëm i cili ka lidhje me aspektin e luftës në Xhihad është veprimi sipas një plani të centralizuar të pranuar nga të gjithë muslimanët. Nëse individë apo grupe veprojnë pa marrë urdhra nga një autoritet qendror, nëse ato veprojnë vetëm sipas gjykimit të tyre, fakti që ata nuk janë përgjegjës para askujt, mund të çojë në kaos. Edhe nëse autoriteti qendror bie, kjo nuk e justifikon të vepruarit në mënyrë të çekuilibruar apo të papërgjegjshme. Kaosi nuk mund të tolerohet në emër të xhihadit. Në këto situata ekziston një përqindje e lartë rreziku që ndonjë lëvizje të degjenerojë, të devijojë nga qëllimi i saj fillestar dhe të shkaktojë më shumë dëm se sa të bëjë mirë.
Në periudhën e lumturisë (gjatë jetës së Profetit) asnjë akt xhihadi në kuptimin e betejave të armatosura nuk u bë pa lejen e Profetit (a.s.). Ka pasur vetëm ca incidente të këtij lloji ku konfliktet shfaqeshin si pasojë e keqkuptimeve. Këto incidente e hidhëronin Profetin dhe fajtorët paralajmëroheshin. Ai e kritikoi Abdullah ibn Xhahshin kur ky bëri diçka që nuk ishte urdhëruar të bënte, gjithashtu Halid ibn Velidi u paralajmërua për vrasjen e disa grave dhe fëmijëve, kurse Amr ibn Umejje pagoi vlerën monetare të gjakut të muslimanëve që vrau.
Edhe incidenti i koklavitur i Ebu Basirit nuk bën përjashtim nga ky rregull. Ebu Basiri ishte nga fisi Beni Takif. Pasi u bë musliman ai u burgos nga paganët mekas. Ai gjeti mundësinë të ikte pas traktatit të Hudejbisë dhe erdhi në Medine duke kërkuar strehim nga Komuniteti Islam. Sipas traktatit të Hudejbijes, muslimanët e Medinës nuk mund të ofronin mbrojtje mekasve të cilët ishin bërë muslimanë dhe që shkonin në Medine. Dy njerëz erdhën nga Meka për të marrë Ebu Basirin.
Profeti iu bind klauzolës së traktatit dhe ua dorëzoi Ebu Basirin mekasve. Ebu Basiri i cili u dëshpërua nga kjo, u ngushëllua nga Profeti me këto fjalë: “Ebu Basir! Ti tani shko. Zoti do të krijojë një rrugëdalje ty dhe të tjerëve si ti”. Ebu Basiri arriti të vriste njërin nga dy burrat që kishin ardhur ta merrnin, kurse tjetri ia mbathi. Ebu Basir u kthye në Medine dhe i tha Profetit: “O Profet i Zotit. Ti e mbajte premtimin. Zoti më shkëputi mua nga duart e atyre”. Profeti iu përgjigj: “Je shumë i zoti! Nëse ti do të kishe ca njerëz me vete, ndoshta askush nuk do të ishte në gjendje të të ndalonte. Tani shko nga të duash”. Ebu Basiri mblodhi ca njerëz dhe krijoi garnizonin e tij në qytetin bregdetar te Isit, i cili gjendet përgjatë rrugës që duhej të ndiqnin mekasit kur shkonin me karvanet e tyre për në Damask. Njerëzit të cilët e kishin pranuar Islamin dhe që nuk ishin në gjendje të strehoheshin në Medine, u mblodhën rreth Ebu Basirit. Ata nuk linin asnjë karvan mekas të kalonte andej. Kjo i detyroi vetë mekasit që më në fund të shkonin në Medine dhe t’i kërkonin Profetit që t’i pranonte Ebu Basirin së bashku me shokët e tij në komunitetin Islam. Pastaj Profeti e thirri Ebu Basirin dhe shokët e tij në Medine. Ebu Basirit i duhej të mbronte veten dhe e bëri; ai nuk kishte për qëllim të vepronte në mënyrë të pavarur. Kur urdhri i shkruar nga Profeti i cili e thërriste për në Medine mbërriti, Ebu Basiri ishte në shtratin e vdekjes. Pasi e varrosën, sipas urdhrit të Profetit shtatëdhjetë nga shokët e tij shkuan në Medine, kurse të tjerët u kthyen në vendlindjet e tyre.[12]
7. Ndihma humanitare ndaj armikut
Xhihadi nuk nënkupton që armiku gjithmonë duhet të goditet. Ndihma ndaj armikut kur ai ka nevojë të domosdoshme, përputhet me konceptin e Xhihadit. Një veprim i tillë mund të zbusë armiqësinë dhe gjithashtu të ulë vendosmërinë e armikut.
Në vitet e urisë që e pllakuan Mekën pasi muslimanët ikën për në Medine, Profeti dërgoi ar në Meke në mënyrë që ata të mund të blinin grurë, hurma dhe ushqime për bagëtitë. Këto bënë që ta merrnin veten. Edhe pse udhëheqësit paganë si Umejje ibn Halef dhe Safvan ibn Umejje nuk donin ta pranonin këtë ndihmë, Ebu Sufjani e shprehu mirënjohjen e tij në këtë mënyrë: “Zoti e shpërbleftë me të mira djalin e vëllait tim, sepse ai mori parasysh afërsinë farefisnore”.[13]
Një shembull tjetër i ndihmës ndaj armikut është edhe incidenti i Sumame ibn Usal nga fisi Jemame. Pasi u bë musliman, Sumame bëri një vizitë në Mekë. Paganët e kuptuan nga mënyra e të luturit dhe nga vargjet që recitonte se ai ishte bërë musliman. Ata e kapën atë dhe deshën ta vrisnin. Por disa nga figurat udhëheqëse të Mekës urdhëruan lirimin e tij, sepse në të kundërt mund t’u priteshin ndihmat ushqimore që u vinin nga fisi Jemame. Kur Sumame u kthye në vendin ku banonte, ia preu ndihmat ushqimore mekasve. Ata e panë veten në një situatë të vështirë dhe dërguan një delegacion tek Profeti, duke i kërkuar ta urdhëronte Sumamen që të mos ia priste ndihmat ushqimore mekasve. Me një urdhër të shkruar, Profeti e urdhëroi Sumamen ta hiqte këtë embargo. Si rezultat, Sumame e lejoi popullin e tij t’u dërgonte ushqime mekasve.[14]
8. Lufta si zgjidhje e fundit
Përdorimi i forcës në emër të Xhihadit nuk është gjithmonë gjëja më e mirë. Fakti që konflikti i armatosur nuk ndodhi deri në Luftën e Bedrit, e mbështet këtë argument. Në Betimin e Dytë të Akabes (Akabe-ja është një lokalitet pranë Mekës populli i të cilit i kishte premtuar besnikëri dhe mbrojtje Profetit), e zhvilluar tre muaj para emigrimit të Profetit në Medine, Abbas Ibn Ubade tha:
“O i Dërguari i Allahut! Unë betohem në Allahun i Cili të dërgoi ty, me besimin e drejtë dhe me Librin, se nëse ti do të ma kërkosh mua, unë do t’i përshkoj në shpatë të gjithë popullin e Mina-s.”
Megjithëse Profeti kishte vuajtur shumë nga duart e këtij populli, ai iu përgjigj: “Kjo nuk është ajo që ne jemi urdhëruar të bëjmë; tani kthehuni tek të mirat e juaja…”
A nuk është kjo, e mjaftueshme për të bërë të qartë se kundërpërgjigjja ndaj shtypjes, fyerjeve dhe torturave, nuk është e nevojshme gjithmonë që të jetë forca e vrazhdë. Përse e kritikoi Profeti (a.s.) Abdullah ibn Xhahshin, i cili ishte dërguar në një mision agjenture në Mekë në muajin e 17-të të emigrimit të Profetit dhe i cili kishte sulmuar një karvan që i përkiste kurejshëve duke vrarë disa njerëz dhe duke i zënë rob disa të tjerë? Për dy arsye: E para sepse ky akt ishte kryer gjatë muajit Rexhep (njëri nga muajt e shenjtë në të cilën është e ndaluar lufta) dhe e dyta sepse kushtet e angazhimit në luftë me kurejshët dhe mbështetësit e tyre nuk ishin përcaktuar ende plotësisht.
Drejtësia e qeverisjes së Profetit u pranua menjëherë kur ai vulosi traktatin e Hudejbijes siç thamë më lart. Meka u mor pas dy vjet durimi, pa gjakderdhje, falë kësaj mënyre drejtimi e cila bazohej në paqe. Suneti i paçmueshëm i Profetit provon se arritja e një qëllimi të caktuar me metoda të tjera larg armëve, është e mundur.
Profeti e braktisi rrethimin e Taifit, të cilin pati premtuar ta mbante gjatë me qëllim parandalimin e vdekjes së grave dhe fëmijëve të cilët mund të vdisnin nga shigjetat e hedhura; ai donte të parandalonte shumë vdekje nga të dy palët. Kjo qe një strategji e zgjuar, sepse kjo bëri që t’i arrihej qëllimit pa luftë. Rezultati ishte që populli i Taifit, i cili e kuptoi se vendi i tyre u shndërrua në një ishull jo besimtarësh në mes të detit të besimtarëve në Gadishullin arab, erdhi brenda atij viti në Medine. Ata shpallën pranimin e Islamit.
Shkurt, veprimet e tyre të cilët vrasin civilë, gra, fëmijë dhe të moshuar në rrugët e mbushura të qyteteve tona, apo të tyre që bombardojnë mjete transporti apo ndërtesa ose i djegin ato, këtyre që torturojnë dhe vrasin njerëz dhe të atyre që rrëmbejnë, apo marrin pengje, aktet e kamikazëve të cilët vrasin veten dhe njerëz të pafajshëm me vendosje eksplozivi në trupin e tyre apo në automjete, të gjitha këto akte për të cilat nuk është përgjegjës asnjë autoritet ligjor, nuk mund të shihen si Xhihad dhe këta njerëz nuk mund të shihen si muxhahidinë. Këto veprime nuk kanë vend as në Kur’an e as në Sunet. Ajo që ka rëndësi është struktura dhe karakteri i diçkaje, e jo se si e quajnë njerëzit atë. Nuk është mënyra e duhur e ngritjes së zërit për muslimanët, si një formë e tillë gjakderdhjeje dhe lufte. Përkundrazi, kjo është një metodë e cila është përdorur fillimisht nga grupet anarkiste jomuslimane. Këto akte në asnjë mënyrë nuk i ndihmojnë muslimanët të shquhen. Ato e kanë shkatërruar imazhin e mirë të Islamit, imazh i cili ishte krijuar nga shkenca, dijet, drejtësia, dëshmia dhe paqja. Në të njëjtën kohë, këto akte i kanë çuar njerëzit në vendosjen e shenjës së barazisë midis Islamit, muslimanëve dhe terrorizmit. Këto aksione të njohura si Xhihad, e kanë dëmtuar Islamin më shumë se çdo gjë tjetër.
Ashtu siç e analizuam në detaje, terrori nuk ka vend në aspektet e ndryshme të Xhihadit. Kushtet të cilave muslimanët duhet t’u përmbahen dhe që ata duhet të përmbajnë, se si duhet të jetë lufta dhe se kur dhe me kë duhet të luftojnë ata, janë përcaktuar rigorozisht në Kur’an dhe Sunet. Asnjë musliman nuk mund të jetë musliman i vërtetë dhe në të njëjtën kohë të ndryshojë kah apo të dalë kundra rrugës që Zoti dhe i Dërguari i Tij kanë përcaktuar.
Referencat:
[1] Ahmed Ibn Hanbel, el-Musned, Bejrut, 1985
[2] Buhari, Ebu Abdil’lah Muhammed bin Ismail, el-Xhamiu’s Sahih, Istanbul, 1981
[3] Dijarbekri, Husejn bin Muhamed bin el-Hasen, Tarihul Hamis fi Ahvali Enfesi Nefis, Bejrut
[4] Ebu Davud, Sulejman bin Esh’a es-Sixhistani, Sunenu Ebi Davud, Bejrut, 1971
[5] Ibn Abdi’l Berr, el-Istiab fi Marifeti’l Ashab
[6] Ibn Haxher, Ahmed bin Ali, el-Isabe fi Temjizi Sahabe, Bejrut, 1328
[7] Ibn Hisham, Ebu Muhammed Abdulmelik, es Siretu’n Nebevije, Bejrut,1971
[8] Ibn Kethir Ebul Fida Ismail, es-Siretu’n Nebevije, Bejrut, 1971
[9] Ibn Sa’d, et-Tabakatu’l Kubra, Bejrut, 1985
[10] Koksal, M. Asim, Islam Tarihi, Istanbul,1981
[11] Muslim, Ibn Haxhaxh el Kushejri, Sahihul Muslim, Istanbul, 1981
[12] Taberi, Tefsir, Egjipt, 1954
[13] Vakidi, Muhammed bin Umer, Kitabu’l Megazi, Oxford University, 1966
[14] Zurkani, Muhammed, Sherhu’l Mevahib, Bejrut, 1973
- Publikuar më .