Edukata kur’anore

a) Nxënësi i Kur'anit është njeri, është një rob i Zotit

Nxënësi i Kur'anit është vetëm një njeri, një krijesë, një rob i Zotit. Ai nuk është mizor, dhunues, i ashpër, i egër, ego­ist. Kur'ani e thekson në çdo rast se njerëzit janë rob të Alla­hut dhe se kjo është një nder për ta. Edhe njëri prej atri­buteve kryesore të Profetit është të qenët rob i Allahut. Në Fjalën e Dëshmisë ai përmendet si robi dhe i dërguari i Alla­hut. Ndërkaq, atributi si rob i Allahut është i përhershëm. Ai qe i tillë para se të bëhej profet dhe vazhdoi të mbetej i tillë edhe pasi e kreu detyrën e profetësisë. Çdo gjë është kalim­tare dhe që mbaron. Vetëm një gjë s'mbaron: të qenët rob ndaj Allahut që është i pafillim e pa­mbarim!

Allahu i fton njerëzit: "O njerëz! Bëjuni rob vetëm Allahut (adhurojeni vetëm Allahun)..." Dhe besimtarët, dyzet herë në ditë i thonë Atij: "Vetëm Ty të adhurojmë (vetëm Ty të bëhemi rob)!"

b) Nxënësi i Kur'anit është i thjeshtë dhe, para Allahut, i varfër

Nxënësi i Kur'anit është i thjeshtë, modest. Në pamje të jash­tme ai mund të duket si i mjerë, si i përgjumur, por s'ë­shtë ashtu. Ai është i butë dhe i urtë, por i vyer dhe i ve­ndosur saqë të mos i përulet dhe nënshtrohet askujt veç Zotit të vet. Ai zo­tëron një dinamizëm të brendshëm. Në u duktë nga jashtë i var­fër e i dobët, këto cilësi janë krahë për të për t'u ngjitur te Zoti. Sa më shumë ta ndjejë ai varfërinë dhe dobësinë në ndërgje­gjen e vet, aq më shumë i rritet bindja ndaj Zotit.

Profeti thotë: "O Zot, gjersa të mbyllim sytë, mos na lër ve­tëm për vetëm me veten tonë!"[1] Ja, pra kjo thellësi e brend­shme e dobësisë për të është si krahë prej drite me të cilat vra­pon pas Zotit duke kërkuar pëlqimin e Tij!

c) Synimi i nxënësit të Kur'anit është pëlqimi i Allahut

Synimi i nxënësit të Kur'anit është vetëm e vetëm pëlqi­mi hyjnor. Ai e mban vështrimin vazhdimisht te pëlqimi hyj­nor du­ke pritur ftesën hyjnore: "O ti shpirt i kënaqur e i qe­tësuar, kthehu te Zoti yt i kënaqur prej teje dhe ti i kënaqur prej Tij!" (Kur'ani, Fexhr, 89/27)

Hz. Jusufi (a.s.) lutej: "Zoti im, ma dhe pjesën time nga pa­suria dhe më mësove t'i shpjegoj ëndrrat. O ti, krijuesi i qiejve e i tokës! Ti je Zoti im në këtë botë e në jetën tjetër! Bëmë të vdes si musliman dhe më bashko me njerëzit e mirë!" (Kur'ani, Ju­suf, 12/101)

Me këto fjalë e shprehte ai idealin e vet.

Kjo do të thotë se është një meritë që qëndron gjithmonë mbi tërë mirëqenien dhe lumturinë e kësaj bote, që e kënaq plotësisht zemrën, kënaqësia dhe pëlqimi i Zotit!

Në Kur'an thuhet:

"Unë u urdhërova që ta adhuroj vetëm Allahun duke ia ku­shtuar gjithçka vetëm Atij!" (Kur'ani, Zumer, 39/11)

"Thuaj: "Unë i bëhem rob vetëm Allahut duke ia kushtu­ar adhurimin tim vetëm Atij!" (Kur'ani, Zumer, 39/14)

"Kurse ata qenë urdhëruar që të largohen nga politeizmi (shirku) dhe ta adhurojnë vetëm Allahun që është një i vetëm, ta falin namazin dhe ta japin zeqatin!" (Kur'ani, Be­jjine, 98/5)

Me këto fjalë besimtari është orientuar gjithmonë për ta kër­kuar pëlqimin hyjnor.

d) Parimi i jetës është ndihma reciproke

Kur'ani thotë:

"Ndihmoni njëri-tjetrin për të mirë dhe duke u ruajtur (nga ndalimet e Allahut), jo për të keqe, për mëkat dhe armiqësi. Dhe kini frikë Allahun sepse ndëshkimi i Allahut është i ashpër!" (Kur'ani, Maide, 5/2)

Besimtarët duhet ta ndihmojnë njëri-tjetrin për t'i zbatuar ur­dhërimet dhe ndalimet e fesë dhe, duke u mbështetur te njëri-tjetri, duhet të përpiqen ta jetojnë fenë. Nuk duhet të harrojmë se aspekti shoqëror i islamit ka më shumë peshë. Aspekti sho­qëror i islamit synon ta ngrejë njeriun në këmbë, ta mbajë në këmbë dhe t'i japë vazhdimësi. Kur'ani thotë:

"Ndihmojeni njëri-tjetrin në mirësi dhe devocion!" (Kur'ani, Maide, 5/2)

Jeta nuk përbëhet prej luftës dhe armiqësisë, por prej ndih­mës së dyanshme dhe mbështetjes te njëri-tjetri. Mo­lekulat ndi­hmojnë bimësinë, bimësia kafshët, kurse kafshët, si konserva proteinash, na vijnë në ndihmë neve. Atomet dhe molekulat e ajrit, dheut, ujit e vazhdojnë ekzistencën e tyre të lidhura mes tyre sipas idesë së plotësimit të njëra-tje­trës.

Besimtari e sheh gjithësinë si një harmoni ndihme recip­roke dhe thotë: "Nga kreu në fund, gjithësia s'është gjë tje­tër veçse një ndihmë reciproke mes pjesëve përbërëse të saj!" Atëherë, edhe njeriu duhet t'i përshtatet harmonisë së përgjithshme të gjithësisë dhe të vrapojë për ndihmë me që­llim për të mos e prishur këtë sinfoni, këtë melodi të për­gjithshme!

e) Lidhja mes nesh është lidhje vëllazërie

Kur'ani e përcakton si vëllazëri lidhjen mes muslimanëve.

Kjo lloj lidhjeje duhet ngritur mes të gjithë muslimanëve dhe sipas kësaj lidhjeje duhet theksuar edhe një herë ndje­nja e vë­llazërisë. "Besimtarët janë vëllezër" –Thekson Kur'a­ni. (Kur'a­ni, Huxhurat, 49/10) Besimtari duhet ta shohë si vëlla këdo që beson, kurse gjithësinë, si vend vëllazërie.

f) Ideja e të drejtës është parim

Edukata kur'anore pranon si pikëmbështetje ekuiva­len­cën e drejtë-forcë. Eshtë i fortë ai që ka të drejtë. Forca bu­ron nga e drejta dhe jo e drejta nga forca. Islami thotë: "Kush ka të drejtë, është i fortë!" Muslimani, edhe në qoftë i dobët sot, jeton me besimin dhe bindjen se në mos sot, ne­sër, me ndihmën dhe favorin e Allahut, e drejta do të fitojë!

Kështu, në historinë e islamit ka ndodhur që një kalif i fuqi­shëm si Hz. Omeri të dalë para gjyqit për t'u gjykuar në bazë të ankesës së një njeriu të thjeshtë, sepse, në vështri­min e musli­manit, respekti ndaj së drejtës së dikujt, kushdo­qoftë ai, është respekt ndaj Zotit!

Besimtari që nuk ka hyrë nën ndikimin e sistemeve filo­zofike jashtëkur'anore, vepron siç parashikohet në Kur'an, duke jetuar me të drejtë dhe duke këshilluar për drejtësi:

"Për kohën! Pa dyshim, njeriu është në humbje, veç aty­re që besojnë, bëjnë punë të mira dhe këshillojnë njëri-tjet­rin për drejtësi dhe durim!" (Kur'ani, Asr, 103/1-3)

Materia ekziston në saje të qenies së të Drejtës. Drejtësia është një nga emrat më të mëdhenj ndër emrat hyjnorë.

Besimtari e sheh forcën te e drejta. Kush ka të drejtë, është i fortë. E drejta është e lartë dhe asgjë nuk mund ta pengojë atë!