Ενώ χτίζεται ένας νέος κόσμος

Αν δούμε τη ζωή με τη ματιά του Ζωοδότη, τότε η ελπίδα εί- ναι η μοναδική δυναμική δράσης που ποτέ δεν υποχωρεί. Αποτελεί τροφή για εκείνους που δεν σκέφτονται διαρκώς τους εαυτούς τους, αλλά τους άλλους, για όσους βρίσκουν αληθινή ικανοποίηση στην ευχαρίστηση των άλλων, για εκείνους που σκοπός της ζωής τους είναι η βελτίωση της ζωής των άλλων. Αποτελεί επίσης πηγή ανεξάντλητης ενέργειας για όσους αφιερώθηκαν στην πραγμάτωση του ευλογημένου ιδεώδους μιας ζωής ανυψωμένης στο επίπεδο της καρδιάς και της ψυχής, που ελευθερώθηκαν από τη φυλακή του χρόνου, του χώρου, της ύλης, των σωματικών δεσμών, των ιδιοτελών συμφερόντων. Όταν όλοι οι υπόλοιποι πιστεύουν πως «τα πάντα έχουν χαθεί», όταν η χώρα κινδυνεύει να καταρρεύσει, όταν η αποφασιστικότητα και η θέληση των ανθρώπων χάνεται μέσα στις καταιγίδες και τις πλημμύρες, όταν οι άλλοι, αυτοί που δεν έψαξαν ποτέ για την αλήθεια, αυτοί που συνέδεσαν τη ζωή και την καρδιά τους με πράγματα φθαρτά και παροδικά, με τη δουλειά, την επιτυχία, τον πλούτο, την ευημερία, απελπίζονται, τότε ακριβώς είναι η στιγμή που η ελπίδα των ανθρώπων με τα υψηλά ιδανικά φθάνει σε τέτοιες επικές διαστάσεις, που μπορούν να αντιπαρατεθούν στο σύμπαν. Συνεχίζουν την πορεία τους ακλόνητοι, ακόμα κι όταν οι υπολογισμοί τους ή τα σχέδια τους αποτύχουν πενήντα χιλιάδες φορές. Αισθάνονται πλούσιοι ακόμη και μέσα στη φτώχεια. Δίνουν ζωή στους πεθαμένους, δύναμη στους γονατισμένους.

Κάποιος δυτικός έλεγε: «Όταν όλοι οι άλλοι εγκαταλείψουν κάθε ελπίδα, ακόμα κι εκείνη για αντίσταση, τότε είναι η στιγμή που ξεκινά η αντεπίθεση του τουρκικού έθνους». Τα πρώτα, φρέσκα βλαστάρια που ξεπήδησαν από την εισβολή των Μογγόλων και τον κατακερματισμό της Ανατολίας, η ανασυγκρότηση των δυνάμεων και η αυξανόμενη ζωτικότητα μετά την ήττα στην Καλλίπολη, ο Εθνικός Τουρκικός Πόλεμος, όλες τους οι μάχες και πόλεμοι επικών διαστάσεων που συνεχίστηκαν μέχρι εξόντωσης, χωρίς όμοιο και αντίστοιχό τους στην παγκόσμια ιστορία, αποδεικνύουν ότι το κύριο χαρακτηριστικό του έθνους μας είναι να γράφει ξανά και ξανά έπη αναγέννησης. Έπη χτισμένα πάνω στην ελπίδα και την πίστη.

Σήμερα, ευγνώμων προς τον Θεό, προσπαθώ να είμαι υπομονετικός απέναντι στα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζω. Αισθάνομαι νοσταλγία για την πατρίδα μου, καθώς βρίσκομαι μακριά της. Είναι ένα μέρος που αγαπώ περισσότερο και από τη ζωή μου κι όμως, βρίσκομαι μακριά από το νερό της, τον αέρα της, τα βράχια, το έδαφος, τον ουρανό και τα αναψοκοκκινισμένα πρόσωπα των ανθρώπων – ω, μου λείπουν όλα αυτά τόσο πολύ. Η νοσταλγία αυτή αντανακλάται στην ψυχή μου, που μοιάζει με πηγάδι δίχως τέλος. Παρακολουθώ με αγωνία, αλλά και ελπίδα, τι συμβαίνει στη χώρα μου –αν και το μόνο που μπορώ να δω είναι ψήγματα από το τι πραγματικά συμβαίνει–, μία χώρα στην οποία πλέον πολλοί θεωρούν αδύνατο να ζει κανείς. Προσπαθώ να φανταστώ πού θα οδηγήσουν οι τελευταίες προσπάθειες των Αμερικανών, ενώ κρατώ ακόμα ζωντανή μέσα μου την ελπίδα για τον κόσμο και την ανθρωπότητα, περιμένοντας το αύριο με χαμόγελο.

Η Ανθρωπότητα είναι η Πηγή των Πάντων

Η ανθρωπότητα είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή. H ουσία της δημιουργίας είναι παρούσα στους ανθρώπους και, με κάποιο τρόπο, μελετώντας τα χαρακτηριστικά τους, είναι δυνατό να κατανοήσει κανείς την ύπαρξη, ενώ, αντίστοιχα, μπορεί να μάθει την ανθρωπότητα καταλαβαίνοντας την ύπαρξη. Στην πραγματικότητα, η κατανόηση της φύσης του ανθρώπου αποτελεί την πρωταρχική αποστολή της ανθρωπότητας, από τη στιγμή που η ανθρωπότητα είναι το παράθυρο προς την κατανόηση του Δημιουργού. Για τον παραπάνω λόγο, το πρώτο και σημαντικότερο καθήκον των ανθρώπων είναι να ανακαλύψουν και να μάθουν τους εαυτούς τους και ύστερα, φωτισμένοι πια με αυτή την κατανόηση, να στρέψουν το βλέμμα τους προς τον Κύριό τους. Δυστυχώς, αυτό είναι κάτι που οι περισσότεροι αμελούμε. Πραγματικά, πόσους ανθρώπους γνωρίζουμε που ασκούν συχνά αυτοκριτική; Πόσους ανθρώπους ξέρουμε που κάθε μέρα ανακαλύπτουν τους εαυτούς τους, ανακαλύπτουν τις αδυναμίες τους, τις ικανότητές τους, τις ελλείψεις, αλλά και τις πηγές της δύναμής τους, αποτιμώντας και αξιολογώντας τα κέρδη και τις απώλειές τους; Πόσοι μπορούν να μπουν άνετα στους διαδρόμους του εσώτερου εαυτού τους; Πόσοι προσπάθησαν να εξετάσουν τους εαυτούς τους, όχι με κάποιο εφήμερο συναίσθημα δέους ή κάποια συνηθισμένη περιέργεια, ούτε δίνοντας υπερβολική έμφαση στα λάθη τους και μειώνοντας, με αυτό τον τρόπο, τον εαυτό τους, μα σαν ακριβοδίκαιοι, επαγγελματίες και λογικοί γιατροί, οι οποίοι εξετάζουν την κλινική εικόνα του εαυτού τους, προσπαθώντας να ανακαλύψουν την αρρώστια τους; Επειδή αυτό δεν συμβαίνει συχνά, η ανθρωπότητα δεν μπορεί να βρει την ευτυχία που απεγνωσμένα ψάχνει. Για την ακρίβεια, η ανθρωπότητα δεν μπορεί να βρει τον χαμένο της παράδεισο.

Η Τεχνολογία στην Υπηρεσία Μιας Ελάχιστης Μειονότητας

Δεν είναι δυνατό να μην εκτιμηθούν τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας, τα θαύματα του πολιτισμού, τα προϊόντα της τεχνολογίας. Έχουμε όμως άραγε πετύχει να θέσουμε τα αποτελέσματα της επιστήμης και της τεχνολογίας –το προϊόν όλης αυτής της συστηματικής προσπάθειας, όλης αυτής της νοητικής εργασίας– της ταχύτητας και της παγκοσμιοποίησης, στην υπηρεσία υψηλότερων σκοπών; Έχουν πραγματική αξία για τον άνθρωπο η συνεχής συρρίκνωση του χώρου και ο μηδενισμός του χρόνου; Ή απλά υπηρετούν την επίγεια ευημερία μίας μικρής μειονότητας, που ελέγχει και καθοδηγεί αυτές τις εξελίξεις; Έχουμε φθάσει στις πιο απομακρυσμένες γωνιές του σύμπαντος, εξερευνήσαμε κάθε μορφή ύπαρξης, γνωρίζουμε τον κόσμο όπως γνωρίζουμε το χωριό ή τη γειτονιά μας, αποκαλύψαμε τις πιο κρυφές πλευρές των φαινομένων – αν όμως όλα αυτά τοποθετούνται πέραν των πραγματικών ανθρώπινων αναγκών και επιθυμιών, εάν ο σεβασμός στο άτομο και τις αξίες του παραβιάζεται, τότε έχει έλθει η στιγμή να σκεφθούμε αν θα ήταν καλύτερα να ζήσουμε σ’ έναν κόσμο που δεν διαθέτει αυτές τις σύγχρονες ανέσεις, ν’ αποσυρθούμε στον κόσμο του παρελθόντος, την εποχή που οι άνθρωποι ήταν ευτυχισμένοι και η προσωπική και κοινωνική τους ζωή, καθώς και οι ανθρώπινες σχέσεις, βασίζονταν σε πανανθρώπινες αξίες.

Μέχρι σήμερα, η επιστήμη, η τεχνολογία και η ταχύτητα ποτέ δεν υπήρξαν βασικές ανάγκες της ανθρωπότητας. Θα ήταν λάθος όμως να αντιπαραθέσουμε την επιστήμη και την τεχνολογία από τη μια μεριά και τον πνευματικό «ιδεαλισμό» από την άλλη• μία τέτοια σύγκρουση είναι ατελέσφορη. Τίποτα καλό για την ανθρωπότητα δεν θα βγει με το να μιλήσει κανείς ενάντια στις μηχανές ή να καταραστεί τα εργοστάσια. Οι μηχανές και τα εργοστάσια θα συνεχίσουν να λειτουργούν, όσο και αν τα καταραστούμε. Για τον λόγο αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, εδώ, δεν είναι τόσο σημαντικό να επιλέξουμε αυτή ή εκείνη την τεχνολογία, αλλά να διερωτηθούμε ποιος ελέγχει την επιστήμη και την τεχνολογία και για ποιο σκοπό. Η επιστήμη και η τεχνολογία, αν ελέγχονται από μια ανεύθυνη μειονότητα, μπορούν να μετατρέψουν τον κόσμο σε κόλαση, ενώ, αν βρίσκονται στα χέρια αγγέλων, κανείς δεν θα πάθει το παραμικρό. Η ανθρωπότητα έχει υποφέρει για αιώνες από ανθρώπους που θεωρούσαν ότι τα δικαιώματα ισχύουν μόνο για τους ισχυρούς, τους πλούσιους και τους αθεράπευτα φιλόδοξους. Η επιστήμη, η τεχνολογία και η ταχύτητα είναι άξιες σεβασμού, μόνο στον βαθμό που προσανατολίζονται στους ανθρώπους και μας βοηθούν να επιτύχουμε στόχους υπέρ της ανθρωπότητας, που φέρνουν ειρήνη και ευτυχία, που εξαφανίζουν τον πόνο του αποχωρισμού και αντιμετωπίζουν την πολυπλοκότητα και πολυμορφία των ασθενειών πριν να είναι πολύ αργά, που εξυπηρετούν τη γενική αρμονία του κόσμου, που οικοδομούν την ισορροπία μεταξύ των κρατών, που συμβάλλουν στην επίλυση εγκόσμιων και πνευματικών προβλημάτων, που δίνουν ώθηση στην έρευνα, εμπλουτίζοντας τις μεθόδους της ανθρώπινης κατανόησης. Όταν όμως η επιστήμη και η τεχνολογία απομακρύνονται από τους προαναφερθέντες στόχους και μετατρέπονται σε αξίες αυτές καθαυτές, όταν υπηρετούν μονάχα τα συμφέροντά τους ή μόνο εκείνα μιας μικρής μειονότητας, τότε η απουσία τους είναι προτιμότερη από την παρουσία τους.

Η Τεχνολογία και η Επιστήμη στην Υπηρεσία της Ανθρωπότητας

Πιστεύω ότι τόσο η επιστήμη όσο και η τεχνολογία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από αυτή την οπτική γωνία και μόνο. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε, δηλαδή, ποιοι ελέγχουν σήμερα την επιστήμη και την τεχνολογία. Υπηρετούν πράγματι τις καλές σχέσεις μεταξύ των ατόμων, μεταξύ των ατόμων και της κοινωνίας, μεταξύ της κοινωνίας και του κράτους; Υπηρετούν άραγε την αμοιβαία αγάπη, τον σεβασμό και την αλληλεγγύη των ανθρώπων, την ανοχή, την αλήθεια, την υπακοή, τη δικαιοσύνη; Ή μήπως υπηρετούν την αναλήθεια, την εξαπάτηση, τα μοχθηρά κουτσομπολιά, τη συκοφαντία, την παραβίαση του ιδιωτικού χώρου και των δικαιωμάτων των άλλων; Υπηρετούν τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην πίστη, τη ζωή, την ατομική ιδιοκτησία, την αναπαραγωγή, την εξασφάλιση της ψυχικής και σωματικής υγείας; Υπηρετούν την καλή πίστη και την αλληλοκατανόηση; Υπηρετούν τις σχέσεις μεταξύ των κρατών και των εθνών, το καλό και το δίκαιο; Ενθαρρύνουν τη γενναιοδωρία, την αποχή από την εκμετάλλευση, τον σεβασμό για τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα ή, μήπως, αντιθέτως, εξυπηρετούν την κυριαρχία του κεφαλαίου και την ωμή δύναμη; Εάν η επιστήμη και η τεχνολογία τεθούν στην υπηρεσία των δυνάμεων του κακού, έχουμε μπροστά μας ένα εφιαλτικό σενάριο για το μέλλον της ανθρωπότητας. Το ότι η σημερινή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας έχει πράγματι στηριχτεί στις αρνητικές δυνάμεις που αναφέραμε παραπάνω, αποδεικνύεται, δυστυχώς περίτρανα, από το ότι ο μισός πληθυσμός της γης ζει σήμερα με δύο δολάρια το μήνα, εκατομμύρια ανθρώπων επιβιώνουν με ακόμα λιγότερα, το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού της γης δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό, φρικτές αρρώστιες, όπως το AIDS, εξαπλώνονται ραγδαία, απειλώντας την ανθρωπότητα, η υγεία, που είναι η πιο ζωτική ανάγκη της ανθρωπότητας, μετατράπηκε σε πανάκριβη βιομηχανία, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η υπερθέρμανση του πλανήτη επιδεινώνονται, μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού ζει χωρίς δημοκρατικά δικαιώματα, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει γίνει συνηθισμένο φαινόμενο, οι συνθήκες ζωής σε πολλά μέρη του κόσμου είναι απαίσιες και η τρομοκρατία, εθνική και διεθνής, αποτελεί επίφοβη πραγματικότητα για μεγάλη μερίδα της ανθρωπότητας.

Ένας Μουσουλμάνος Δεν Μπορεί να Είναι Τρομοκράτης

Θα πρέπει κατ’ αρχάς να τονίσω ότι καμία Θεόσταλτη θρησκεία, είτε αυτή ονομάζεται Ιουδαϊσμός, είτε Χριστιανισμός, είτε Ισλάμ, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι επιτρέπει, πόσω μάλλον ότι περιλαμβάνει στις αρχές της, την τρομοκρατία. Πρώτα απ’ όλα, από τη σκοπιά του Θεού, η ζωή είναι ανυπολόγιστης σημασίας. Το σύνολο της ύπαρξης οικοδομήθηκε κατά τρόπο που δίνει προτεραιότητα στη ζωή. Η ζωή ταυτίζεται με το Θεϊκό μυστήριο και τα πάντα συνδέονται σε μια αλυσίδα αλληλουχίας και αλληλεξάρτησης. Ένα πράγμα χωρίς ζωή, όσο μεγάλο και να είναι, παραμένει άψυχο και ορφανό. Οι σχέσεις που θα αναπτύξει με ό,τι το περιβάλλει θα περιορίζονται στο μέρος όπου ζει. Αντίθετα, οτιδήποτε φέρει ζωή, όσο ασήμαντο κι αν φαίνεται, μπορεί όσο μία μέλισσα, να αποκαλεί όλο το σύμπαν «κήπο μου» και να θεωρεί όλα τα λουλούδια φίλους της. Η μέλισσα συνδέεται με πολλές και διαφορετικές υπάρξεις, από τον ήλιο και τον αέρα μέχρι τον άνθρωπο. Έτσι, η ζωή γίνεται το σημείο σύγκλισης των ονομάτων του Υπέρτατου Ενός, το σημείο εστίασης και ταυτόχρονης εκδήλωσης όλων των χαρακτηριστικών Του. Ο Θεός θεώρησε αναγκαίο να τοποθετήσει τη ζωή ανάμεσα στις πέντε ουσιώδεις αξίες, που οφείλει να προστατεύει η θρησκεία που Εκείνος έστειλε. Το Ισλάμ θεωρεί ότι η δολοφονία ενός ατόμου ισοδυναμεί με τη δολοφονία ολόκληρης της ανθρωπότητας, σαν η κάθε ζωή να αντιπροσωπεύει τη ζωή όλων μας• για τον λόγο αυτό και, αντιστοίχως, η σωτηρία της ζωής ενός ατόμου εξισώνεται με τη σωτηρία όλης της ανθρωπότητας. Σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Ισλάμ υποστηρίζει ότι «δεν υπάρχουν δευτερεύοντα και πρωτεύοντα δικαιώματα»: τα δικαιώματα του ατόμου και της κοινωνίας είναι ισοδύναμα και ισάξια. Κανείς δεν μπορεί να θυσιαστεί εξαιτίας κάποιου άλλου: «Όταν σ’ ένα πλοίο υπάρχουν εννιά δολοφόνοι και μία αθώα ψυχή, δεν γίνεται να βυθιστεί το πλοίο για να τιμωρηθούν οι δολοφόνοι».

Η Τρομοκρατία Δεν Μπορεί να Είναι το Μέσο για Ένα Μουσουλμανικό Σκοπό

Επιπλέον, το Ισλάμ προτρέπει τους πιστούς να σέβονται τους νόμους, σε ό,τι κι αν επιδιώκουν. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να είναι επίσης νόμιμα. Όσοι προσπαθούν να επιτύχουν τους σκοπούς τους με άνομα μέσα, πρέπει να γνωρίζουν ότι θα καταλήξουν στα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Από αυτή την άποψη, μπορούμε να πούμε ότι η τρομοκρατία δεν μπορεί να αποτελεί μέσο για την επίτευξη κανενός μουσουλμανικού σκοπού. Επιπλέον, το Ισλάμ δεν αντιμετώπισε ποτέ με ιδιαίτερα θετικό τρόπο τον πόλεμο, μολονότι αποτελεί μέρος της ανθρώπινης πραγματικότητας και ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Για το Ισλάμ, ο πόλεμος εξυπηρετεί κυρίως αμυντικές προτεραιότητες. Το Ισλάμ θεωρεί ότι «το να σπείρει κανείς τη διχόνοια είναι χειρότερο και από τον φόνο». Θεωρεί νόμιμο έναν πόλεμο μονάχα όταν έτσι παρεμποδίζονται άλλοι πόλεμοι, πιο καταστροφικοί, ως μέσο αποτροπής της ανομίας, της καταπίεσης και της δουλείας. Μόνο κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, το Ισλάμ θεωρεί αναγκαίο να εμπλακεί κάποιος σε πόλεμο. Μάλιστα, είναι το Ισλάμ που, για πρώτη φορά στην ιστορία, θέτει σοβαρούς περιορισμούς στην κήρυξη και διεξαγωγή του πολέμου. Εντολές σαν την ακόλουθη έμειναν στην ιστορία:

Μην αφήσετε να εξανεμιστεί από τις καρδιές σας ο φόβος του Θεού. Μην ξεχνάτε ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη βοήθειά Του. Πάντα να θυμάστε ότι το Ισλάμ είναι η θρησκεία της αγάπης και της ειρήνης. Το θάρρος και η γενναιότητα του Αγγελιαφόρου του Θεού, που ακολούθησε τον διατεταγμένο από τον Θεό δρόμο, θα πρέπει να στέκει για σας συνεχώς ως παράδειγμα. Μην καταπατήσετε καλλιεργήσιμη γη και περιβόλια. Δείξτε σεβασμό στους ιερείς και τους μοναχούς και όσους ζουν σε ναούς ή αφιερώθηκαν στον Θεό. Μην τους πειράξετε. Μην σκοτώσετε άμαχους πολίτες, μην συμπεριφέρεστε με απρέπεια απέναντι στις γυναίκες. Μην πληγώνετε τα αισθήματα του ηττημένου. Μην αποδέχεστε δώρα από τους κατοίκους των περιοχών όπου πάτε και μην προσπαθήσετε να στεγάσετε τους στρατιώτες σας στα σπίτια τους. Μην αμελείτε να προσεύχεστε πέντε φορές τη μέρα. Να φοβάστε τον Θεό και να μην ξεχνάτε ότι ο θάνατος παραμονεύει σε κάθε λεπτό, ακόμα και χιλιάδες μίλια μακριά από το πεδίο της μάχης. Να είστε έτοιμοι για εκείνον κάθε στιγμή.

Οι παραπάνω εντολές αποτελούν αρχές που οι διοικούντες υπενθύμιζαν καθ’ όλη τη διάρκεια της μουσουλμανικής ιστορίας και ακολουθήθηκαν κατά γράμμα. Ο πόλεμος, ο οποίος μπορεί να κηρυχθεί και να διεξαχθεί μόνο από ένα συντεταγμένο κράτος και να συντελεστεί εντός του πλαισίου συγκεκριμένων αρχών, δεν μπορεί να κηρυχθεί από συγκεκριμένα άτομα ή οργανώσεις. Πράξεις εκφοβισμού και τρομοκρατίας, οι οποίες δεν διαθέτουν όρια και στοχεύουν ενάντια σε καθολικά αποδεκτές ανθρώπινες αξίες, πράξεις που καταστρέφουν την ασφάλεια, δεν έχουν θέση στο Ισλάμ. Έτσι, όπως κάποιος τρομοκράτης δεν μπορεί να είναι Μουσουλμάνος και ο πραγματικός Μουσουλμάνος δεν γίνεται να είναι τρομοκράτης. Ένας Μουσουλμάνος δεν γίνεται να είναι τρομοκράτης, καθώς το ίδιο το Ισλάμ προβλέπει τις αυστηρότερες των επίγειων ποινών σ’ εκείνους που στοχεύουν στην απειλή ανθρώπινων ζωών και στην κατάλυση της ασφάλειας. Ενώ αντίστοιχα στο Επέκεινα, όσοι αρνήθηκαν τον Θεό, μαζί με εκείνους που σκότωσαν ανθρώπους με πρόθεση, θα αντιμετωπίσουν την αιώνια Κόλαση. Ένας Μουσουλμάνος δεν μπορεί να κάνει μια πράξη που τιμωρείται με μια τέτοια ποινή. Έτσι, δεν είναι δυνατόν για έναν τρομοκράτη να είναι αληθινός Μουσουλμάνος και ο πραγματικός Μουσουλμάνος δεν γίνεται να είναι τρομοκράτης.

Τα Προβλήματα των Ισλαμικών Κοινωνιών

Επιπλέον, αν συνεχίσουν να πραγματοποιούνται τρομοκρατικές ενέργειες, είτε στις ισλαμικές κοινωνίες είτε αλλού, πρέπει πρώτα να υπάρξει σωστή διάγνωση της κατάστασης και έπειτα να χορηγηθεί η ανάλογη θεραπεία. Θα αναφέρουμε παρακάτω τους κύριους λόγους για τους οποίους πιστεύουμε ότι συγκεκριμένα άτομα στον Ισλαμικό κόσμο μπλέκονται ή εξαναγκάζονται να εμπλακούν σε δίκτυα τρομοκρατίας, καθώς και τους λόγους για τους οποίους η τρομοκρατία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στον σημερινό κόσμο: α. Οι Ισλαμικές κοινωνίες εισήλθαν στον 20ό αιώνα, ως κοινωνίες των καταπιεσμένων, αδικημένων και υπόδουλων. Το πρώτο μισό του αιώνα πέρασε με επαναστάσεις, αγώνες για την ελευθερία και πολέμους ανεξαρτησίας, πολέμους που είχαν ξεκινήσει από τον 19ο αιώνα. Σε όλους αυτούς τους πολέμους, το Ισλάμ ανέλαβε τον ρόλο του καταλύτη των κοινωνικών διεργασιών, του ηθικού και πνευματικού υποκινητή. Καθώς αυτοί οι πόλεμοι διεξάγονταν εναντίον των δυτικών εισβολέων, το Ισλάμ, η εθνική ανεξαρτησία και η ελευθερία κατέληξαν να είναι ταυτόσημες έννοιες. Στη συνέχεια, μετά την ανεξαρτησία, όταν ιδρύθηκαν εθνικά κράτη, η εξουσία δεν σεβάστηκε την πραγματική λαϊκή θέληση: ενώ οι κρατικές αρχές θα έπρεπε να καθοδηγούσαν τους λαούς των χωρών τους προς το πραγματικό Ισλάμ, λειτούργησαν ενάντια στις αξίες και τις παραδόσεις των ισλαμικών κοινωνιών. Το Ισλάμ μετατράπηκε αυτομάτως, στα μάτια των Μουσουλμάνων, σε πυλώνα και καταφύγιο εναντίον των διοικούντων και κατέληξε, δυστυχώς, να αντιμετωπίζεται από πολλούς ως μια ακόμη, ανάμεσα στις πολλές, πολιτική ιδεολογία.

β. Σε πολλές περιοχές του Ισλαμικού κόσμου, οι αρχές που ενεργούν ερήμην του λαού, τον περιφρονούν και είναι αντιδραστικές και τυραννικές, εργάζονται αποκλειστικά και μόνο για την ευημερία των δυναστειών και των μελών και των οικογενειών τους, αδιαφορώντας πλήρως για την ευημερία της χώρας τους και του λαού τους. Γι’ αυτό τον λόγο οι διοικήσεις έχουν καταντήσει καταπιεστές και ο λαός δικαίως τις απεχθάνεται. Οι φτωχές και αμόρφωτες μάζες έχουν γίνει εχθροί των διοικήσεων των χωρών τους.

γ. Τόσο στις Ισλαμικές κοινωνίες όσο και αλλού, η φτώχεια, η αμάθεια και η έλλειψη παιδείας βοηθούν την τρομοκρατία να ανθίσει. Σε πολλά μέρη του κόσμου, φεουδαρχικά και φυλετικά συστήματα οργάνωσης της κοινωνίας εξακολουθούν να υπάρχουν. Σε αυτά τα μέρη, η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού θεωρεί τις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, μερικές από τις οποίες ήταν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις που είχαν εισβάλει και κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος του μουσουλμανικού κόσμου, προστάτες και υποστηρικτές των τυράννων που τους κυβερνούν. Έτσι θεωρεί αυτές τις δυτικές χώρες ολοκληρωτικά υπεύθυνες για την καταπίεση, την τυραννία και την υποβάθμιση των μουσουλμανικών κοινωνιών.

δ. Αξίες όπως η δημοκρατία, τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, η διάδοση της γνώσης και της μόρφωσης στην κοινωνία, η οικονομική ευημερία, η ισότητα στην παραγωγή, η διασφάλιση του δικαιώματος στην κατανάλωση και σε ένα σταθερό και ικανοποιητικό εισόδημα που θα εμποδίζει την όξυνση των ταξικών ανταγωνισμών, το κράτος δικαίου, αξίες που σήμερα είναι κοινώς αποδεκτές σε όλο τον κόσμο, δεν έχουν ποτέ πλήρως εφαρμοστεί, ούτε επικρατήσει στις ισλαμικές κοινωνίες, ούτε και σε άλλες περιοχές του Τρίτου κόσμου. Οι κύριοι υπεύθυνοι είναι βεβαίως αυτοί που διοικούν αυτές τις χώρες και οι υποστηρικτές τους – δηλαδή, οι ανεπτυγμένες δυτικές χώρες που τους έχουν βοηθήσει να παραμείνουν στην εξουσία. Έτσι, ακόμα και αν οι χώρες της Δύσης αυτοπροβάλλονται ως κύριοι υποστηρικτές των αξιών αυτών, οι κάτοικοι του Τρίτου Κόσμου θεωρούν αυτή τους τη στάση ως υποκριτική και ως μια μορφή εκμετάλλευσής τους.

ε. Ο κόσμος μας σήμερα, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, έχει, εξαιτίας των σπουδαίων τεχνολογικών εξελίξεων στη μετάδοση και διάδοση της πληροφορίας, συρρικνωθεί στο μέγεθος ενός μεγάλου χωριού. Όλες οι χώρες είναι τώρα σαν γείτονες αυτού του χωριού. Κάποιοι από αυτούς, μια μειονότητα, ζουν σε έναν ωκεανό αφθονίας, ενώ η συντριπτική πλειονότητα ζει μέσα στη φτώχεια και την εξαθλίωση, σε σημείο που να μην μπορεί να καλύψει ούτε καν τις βασικές της ανάγκες. Η συγκεκαλυμμένη αποικιοκρατική εκμετάλλευση είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους γι’ αυτή την κατάσταση, αλλά και για τα συναισθήματα μνησικακίας, δυσαρέσκειας και εχθρότητας των κατοίκων αυτών των χωρών έναντι της Δύσης. Σήμερα, οι παράνομες ενέργειες αποτελούν τον κανόνα, και μάλιστα σε σχεδόν τον ίδιο βαθμό με τις νόμιμες ενέργειες. Η διαφθορά, η απάτη, η επιθυμία για εύκολο χρήμα, η ιδιοτέλεια, ο ατομικισμός, το παράνομο στοίχημα και το διεθνές λαθρεμπόριο (κυρίως ναρκωτικών και όπλων) βρίσκονται παντού, σε κάθε χώρα του κόσμου σήμερα. Η μαφία, αλλά και οι μεγάλες πολυεθνικές, τα τραστ και τα καρτέλ, ανταγωνίζονται μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας δολοφόνους, κακοποιούς και απλή φυσική βία. Το γεγονός ότι αυτοί οι οργανισμοί υποστηρίζουν τέτοιες δραστηριότητες μάς βοηθά να καταλάβουμε γιατί η τρομοκρατία έχει λάβει τέτοια διεθνή διάσταση.

στ. Το γεγονός ότι η θρησκεία και οι θρησκευτικές αξίες, η πνευματικότητα και η ηθική που συνδέονται με τη θρησκεία έχουν υποβαθμισθεί και υποτιμηθεί σε ολόκληρο τον κόσμο, αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία τόσο της τρομοκρατίας όσο και άλλων κοινωνικών προβλημάτων που απειλούν την ανθρωπότητα σήμερα. Ο κόσμος αντιμετωπίζει μια οξύτατη και γενικευμένη πνευματική κρίση: όλοι οι ουσιώδεις πυλώνες της ανθρωπότητας έχουν καταρρεύσει και καταστραφεί. Φιλοσοφίες κατάθλιψης, Σατανισμός, ρεύματα υλιστικά, αλλά που παρουσιάζονται ως πνευματικά (ξεπετάγεται από ένα κάθε μέρα), και αιρέσεις, όλα προετοιμάζουν το έδαφος για βία, κατάθλιψη και αυτοκτονίες. Όντως, αυτά τα φαινόμενα μοιάζουν με μια ανεξέλεγκτη επιληπτική κρίση ή με το ρίγος κάποιου με υψηλό πυρετό. Το να ρωτήσουμε γιατί οι άνθρωποι αυτοκτονούν, σκοτώνουν και κάνουν χρήση ναρκωτικών, όταν έχουν χάσει κάθε ίχνος ελπίδας, όταν βλέπουν το παρελθόν σαν έναν αχανή τάφο, το μέλλον σαν ένα απύθμενο χάσμα και τη ζωή τους χωρίς νόημα, αποτελεί απόδειξη της άγνοιάς μας (σε μερικές δε περιπτώσεις αποτελεί απλό πρόσχημα άγνοιας).

ζ. Τελειώνοντας, ας αναφέρουμε τα εξής: το γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει ένας γενικά αποδεκτός ορισμός της τρομοκρατίας αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Ποιες ενέργειες μπορούν να θεωρηθούν «τρομοκρατικές»; Ποιος είναι τρομοκράτης και ποιος όχι; Όλοι φαίνεται ότι καταλήγουν στις δικές τους απαντήσεις. Ο τρομοκράτης κάποιων ανθρώπων μπορεί να είναι ο μαχητής της ελευθερίας κάποιων άλλων. Ο μαχητής των ιδανικών για ένα άτομο μπορεί να θεωρηθεί τρομοκράτης από κάποιον άλλο. Αν πρόκειται να πολεμήσουμε σε διεθνές επίπεδο κατά της τρομοκρατίας –και θα έπρεπε πραγματικά να υπάρξει σχετικά μια σοβαρή εκστρατεία– θα πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να φτιάξουμε έναν ορισμό της διεθνούς τρομοκρατίας, που να είναι αποδεκτός τουλάχιστον από τα Ηνωμένα Έθνη. Αν αυτό μπορεί να επιτευχθεί, μια εκστρατεία εναντίον της τρομοκρατίας μπορεί να τύχει διεθνούς νομιμοποίησης. Ίσως αυτό να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα στην πρόληψη και καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Δεν υπάρχει ανάγκη να μιλήσουμε για λύσεις, αφού έχουμε μιλήσει για τις αιτίες: η διάγνωση του προβλήματος εμπεριέχει και τη λύση.

Οι Βασικές Αρχές της Κοινωνικής Ζωής

Η κοινωνική ζωή είναι θεμελιωμένη πάνω στη θρησκεία, τους νόμους, τη σοφία και την ισχύ. Ένα άτομο ή μια κοινωνία δεν θα μπορούσε να επιζήσει για πολύ καιρό χωρίς τη θρησκεία. Χωρίς θρησκεία, κανείς δεν ενεργεί προς όφελος των άλλων. Στην πραγματικότητα, η θρησκεία είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής μας που υπάρχει και μας επηρεάζει, είτε το θέλουμε είτε όχι. Παρότι είμαστε τα τελειότερα ίσως πλάσματα της πλάσης, ευλογημένα από τον Θεό με ελεύθερη βούληση, εξαρτιόμαστε ακόμη από κάποια στοιχεία, τα οποία δεν μπορούμε να επιλέξουμε και τα οποία καθορίζουν τις ζωές μας. Για παράδειγμα, το πού και το πότε θα γεννηθούμε, καθώς και το πότε και πού θα αφήσουμε αυτό τον κόσμο είναι πράγματα προσχεδιασμένα και προκαθορισμένα από δυνάμεις εξωγενείς. Ομοίως, δεν έχουμε λόγο όσον αφορά το ποια θα είναι η οικογένειά μας –η μητέρα μας και ο πατέρας μας–, η φυλή μας, το χρώμα ή τα εξωτερικά χαρακτηριστικά μας. Επιπλέον, ακόμα και το σώμα μας λειτουργεί σε απόλυτη ανεξαρτησία από τη θέλησή μας. Δεν μπορούμε να μην πεινάμε, να μη διψάμε ή να μη νυστάζουμε. Επιπλέον, οι τρόποι και τα μέσα που χρησιμοποιούμε για να εκπληρώσουμε αυτές τις ανάγκες είναι επίσης ανεξάρτητα από τη θέλησή μας. Στις πιο απλές καθημερινές μας ασχολίες, στο να φάμε και να πιούμε, η μόνη μας εμπλοκή, ως συνειδητών όντων, στην όλη διαδικασία είναι η απόκτηση τροφής και νερού και η απόφασή μας να τα καταναλώσουμε, δηλαδή, συνολικά, ούτε το ένα τοις εκατό. Αυτό σημαίνει πως, είτε μας αρέσει είτε όχι, οι πράξεις και οι ενέργειές μας περιορίζονται και καθορίζονται από συγκεκριμένους καταλυτικούς παράγοντες. Η θρησκεία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες συνιστώσες. Είτε το δεχόμαστε είτε όχι, η θρησκεία είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία της ζωής μας, ένα στοιχείο αναντικατάστατο. Η θρησκεία διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην οργάνωση και λειτουργία των πνευματικών αναγκών μας, που, για μας, έχουν ανώτερο νόημα και σημασία από τις υλικές. Αποτελεί σημαντικό παράγοντα και στην οργάνωση της προσωπικής, καθημερινής και κοινωνικής μας ζωής, ακόμα και λαμβάνοντας υπόψη τις πιο εγκόσμιες και υλικές της διαστάσεις. Διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη θέσπιση και εφαρμογή των νόμων, που ρυθμίζουν σημαντικές πλευρές της ζωής μας. Οι νόμοι και η εφαρμογή τους δεν είναι αυτοσκοπός. Παίρνουν αξία μόνο στον βαθμό που εξυπηρετούν την ανθρωπότητα και την κοινωνία. Έτσι, όταν κάποιος θεσπίζει νόμους, θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τα ιδιαίτερα εγγενή χαρακτηριστικά της ανθρωπότητας. Θα πρέπει να γνωρίζει την κοινωνία, η οποία αποτελείται από ανθρώπους με συνείδηση και βούληση, τις ανάγκες και τα μέσα με τα οποία αυτές ικανοποιούνται, και να έχει ακόμα γνώση των σχέσεων των ατόμων μεταξύ τους και με το σύνολο της κοινωνίας. Έτσι, καθώς είναι εξοικειωμένη με την κοινωνία και τους ανθρώπους από τους οποίους αποτελείται, η θρησκεία ασκεί μια ιδιαίτερη λειτουργία, καθώς ο Δημιουργός της Ανθρωπότητας και Αυτός ο Οποίος Κηρύττει τη Θρησκεία είναι ο Θεός. Από αυτή την οπτική γωνία, ο ρόλος της θρησκείας στην κατανόηση των ανθρώπων και της κοινωνίας είναι εξαιρετικά σημαντικός.

Η Αναγκαιότητα της Θρησκείας στην Τάξη της Κοινωνίας

Κατά δεύτερο λόγο, η σημασία της θρησκείας στο πεδίο της διατήρησης της κοινωνικής αρμονίας και της επιβολής του νόμου είναι αναμφισβήτητα μεγάλη, σχεδόν το ίδιο μεγάλη με αυτή της ισχύος. Η θρησκεία θεμελιώνεται στην πίστη για την ύπαρξη ενός Όντος, που παρατηρεί τους ανθρώπους, τους ελέγχει και γνωρίζει όχι μόνο όλα όσα κάνουν, αλλά και όλα όσα σκέφτονται και όλες τους τις προθέσεις και σκοπούς. Αυτή η πίστη είναι έμφυτη στην ανθρωπότητα και πάντα υποβόσκει στην ανθρώπινη συνείδηση, κάνοντας την παρουσία της αισθητή κάθε στιγμή. Η θρησκεία μπορεί να μην υπόκειται στους ανθρώπινους νόμους και την ανθρώπινη εξουσία, αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει από τη Θεϊκή επίβλεψη: μ’ αυτό τον τρόπο, οι άνθρωποι μαθαίνουν ότι είναι υπόλογοι για τις πράξεις τους στον κόσμο αυτό, ότι θα κριθούν στον άλλο κόσμο για τη συμπεριφορά τους σ’ αυτόν και ότι, ανάλογα με τη Θεϊκή κρίση, είτε θα ευλογηθούν με αιώνια γαλήνη, είτε θα τιμωρηθούν. Στην πραγματικότητα, κανένα σύστημα εκπαίδευσης δεν μπορεί να αντικαταστήσει αυτό το σύστημα πίστης στην προσπάθεια των ανθρώπων να γίνουν άσματα αρετής.

Κατά τρίτον, στη θρησκεία, η ηθική αποκτά μια προτεραιότητα την οποία δεν συναντάμε σε κανένα άλλο σύστημα που να στοχεύει στην καλλιέργεια της ανθρωπότητας. Γεγονός αποτελεί, επίσης, ότι αυτοί οι ηθικοί κανόνες έχουν ρυθμίσει κατά καιρούς τις ζωές όλων των ανθρώπων. Αυτό αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός. Αυτές οι αρχές ξεπερνούν την ύπαρξη και τον χρόνο. Το εάν, όμως, καταφέρουν τελικά να ασκήσουν την αναγκαία επίδραση πάνω στους ανθρώπους, θα εξαρτηθεί από το επίπεδο και την ποιότητα της θρησκευτικής πίστης και την εφαρμογή αυτών των αρχών στην κοινωνία.

Η Θρησκεία στον Δυτικό Κόσμο Σήμερα

Πολλοί θα έμπαιναν στον πειρασμό να πουν ότι η θρησκεία δεν έχει θέση σε αναπτυγμένες κοινωνίες, όπως αυτές της Αμερικής και των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Μια τέτοια δήλωση είναι εντελώς εσφαλμένη, αφού οι χώρες αυτές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις θρησκείες τους. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, παρότι οι θρησκευτικές αξίες έχουν αποδυναμωθεί τους δύο τελευταίους αιώνες σε όλο τον κόσμο, η ανθρωπότητα στις μέρες μας αναζητά και πάλι τη θρησκεία και κλίνει προς αυτή. Μπορεί η πλειονότητα του πληθυσμού στη Δυτική Ευρώπη να αδιαφορεί για τη θρησκεία, οι κυβερνήτες τους, όμως, σε γενικές γραμμές, φαίνεται να είναι θρησκευόμενοι. Υπήρχαν πάντα θρησκευόμενα άτομα στα ανώτερα κλιμάκια της διοίκησης και ακόμα υπάρχουν. Επιπλέον, παρότι ο κοσμικός, μη θρησκευτικός τρόπος σκέψης αποτελεί κανόνα γι’ αυτές τις χώρες, δεν επιβλήθηκε ποτέ η απαγόρευση της θρησκευτικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης στην κοινωνική ή ακόμα και στην πολιτική ζωή μιας χώρας. Οι ιστορικοί του δυτικού κόσμου δηλώνουν ότι ο Χριστιανισμός αποτελεί το πιο σημαντικό στοιχείο στη διαμόρφωση της σύγχρονης κοινωνικής δομής της Ευρώπης. Σύμφωνα με αυτούς τους ιστορικούς, ο Χριστιανισμός έχει παίξει ένα σημαντικότατο ρόλο, που εκτείνεται στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο. Έχει επίσης διαδραματίσει ρόλο αποφασιστικής σημασίας σε επιμέρους θέματα, επηρεάζοντας, για παράδειγμα, τη διαμόρφωση της νομοθεσίας, της σχετικής με τη βλασφημία, τις θρησκευτικές αργίες και τη συλλογική λατρεία.

Σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, η πλειονότητα του πληθυσμού, παρά τα όσα αντίθετα λέγονται κατά καιρούς, είναι συναισθηματικά δεμένη με τη θρησκεία της. Η θρησκευτική πίστη χαίρει σεβασμού τόσο στο επίπεδο των απλών ανθρώπων, όσο και στα ανώτερα στρώματα της διακυβέρνησης και της πολιτικής διοίκησης. Εξετάζοντας το ισχύον νομικό πλαίσιο σε αυτές τις χώρες, είναι εύκολο να διακρίνει κανείς την επιρροή της θρησκείας. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, η ποινική αντιμετώπιση εγκλημάτων, όπως η ανθρωποκτονία, σε κάποιες περιπτώσεις, είναι αυστηρότερη της αντίστοιχης των μουσουλμανικών χωρών. Κατά δεύτερον, όλα τα έθνη έχουν χαρακτηριστικά που απορρέουν από το φυσικό περιβάλλον, την ιστορία και την κουλτούρα τους. Οι Τούρκοι υπήρξαν Μουσουλμάνοι για αιώνες και είναι αδύνατο να αποκοπούν από το Ισλάμ. Όταν, σε κάποιες περιόδους της ιστορίας τους, απομακρύνθηκαν από το Ισλάμ, δεν βρήκαν γαλήνη και πρόοδο. Αντιθέτως, ο δρόμος αυτός τούς οδήγησε στον εκφυλισμό και τη διαφθορά. Αυτό οφείλεται στο ότι το Ισλάμ δεν μοιάζει με καμία άλλη θρησκεία. Ένας Εβραίος δεν χρειάζεται να πιστεύει στον Ιησού, ούτε στη Βίβλο, ούτε στον Μουχαμμέντ και το Κοράνι. Ένας Χριστιανός, ομοίως, είναι πιστός παρότι δεν πιστεύει στον Μουχαμμέντ (η ειρήνη και οι ευλογίες του Θεού ας είναι πάντα μαζί του) ή στο Κοράνι. Αυτό συμβαίνει επειδή αυτές οι θρησκείες δεν αποδέχονται τα Θεία συστήματα και βιβλία που ακολούθησαν το δικό τους δομικό πλαίσιο. Η θρησκεία βρίσκει μια θέση μέσα στο αχανές φάσμα των μονοθεϊστικών θρησκειών, που απορρέουν από τον Ιουδαϊσμό και τον Χριστιανισμό. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει ένα βιβλίο, ένας προφήτης με τον οποίο αυτό το ιερό βιβλίο σχετίζεται και έτσι το σύστημα ποτέ δεν κινδυνεύει να φθαρεί ολοκληρωτικά. Αν προσπαθήσει κανείς να αναλύσει εξαντλητικά το σύστημα, η θρησκεία μπορεί να αφήνει μια πικρή γεύση, σαν το ξινισμένο γάλα, αλλά, ακόμα κι έτσι, μπορεί να εξυπηρετεί τους σκοπούς για τους οποίους δημιουργήθηκε. Αν χρησιμοποιήσουμε μια άλλη μεταφορά, μια τέτοια θρησκεία μπορεί να βρει καταφύγιο σε ένα από τα πολλά δωμάτια ενός παλατιού και να φωτιστεί από το φως που βρίσκεται σε αυτό το δωμάτιο. Το Ισλάμ, αντιθέτως, εμπεριέχει όλες τις θρησκείες. Η πίστη στον Μουχαμμέντ και το Κοράνι και, κατ’ επέκταση, η πίστη σε όλους τους προφήτες και σε όλα τα ιερά βιβλία, είναι ένας από τους σημαντικότερους πυλώνες του Ισλάμ. Με άλλα λόγια, το Ισλάμ αγκαλιάζει, εμπεριέχει και ενοποιεί τα πάντα. Αν επανέλθουμε στη μεταφορά με το παλάτι, το Ισλάμ είναι το ηλεκτρικό σύστημα, η κεντρική γεννήτρια για όλο το κτίριο. Αν εγκαταλείψεις αυτό το σύστημα, ολόκληρο το παλάτι, ολόκληρος ο κόσμος, θα βυθιστεί στο σκοτάδι. Δεν θα υπάρχει πια φως πουθενά. Αυτοί που εγκαταλείπουν αυτό το φως είναι εκείνοι που αρνούνται κάθε είδους τάξη και πειθαρχία στον κόσμο.

Σ’ αυτούς τους τελευταίους τρεις αιώνες, αιώνες υποδούλωσης και υποτέλειας για τους Μουσουλμάνους, και ακόμα και σήμερα, που το πρόσωπο του Ισλάμ έχει σπιλωθεί από αυτούς που ισχυρίζονται ότι είναι τα πιο αγνά μέλη της κοινότητας των πιστών, σήμερα που το Ισλάμ παρουσιάζεται ως κάτι σκοτεινό από τους εχθρούς του, ο αριθμός των ανθρώπων που στρέφεται στο Ισλάμ εξακολουθεί να αυξάνεται σε αξιοσημείωτο βαθμό, ενώ, συγχρόνως, οι πιστοί που αποχωρούν από την κοινότητα συνεχίζουν να είναι, συγκριτικά, ελάχιστοι. Έτσι, αυτοί που θέλουν τάξη και κοινωνική αρμονία και ειρήνη στην Τουρκία και στον κόσμο, πρέπει να αγκαλιάσουν το Ισλάμ και να το ασπαστούν, και όχι να το εγκαταλείπουν στο έλεος εκείνων που παρερμηνεύουν και εφαρμόζουν λάθος τον λόγο του Θεού. Στα θεμέλια μιας υγιώς δομημένης κοινωνίας, ο νόμος θα πρέπει να υπόκειται πάντοτε στη σοφία, δηλαδή δεν θα πρέπει ποτέ να εναντιώνεται στη βασική φύση της ανθρωπότητας και στον χαρακτήρα της, εν ολίγοις στους ίδιους τους νόμους της δημιουργίας. Το σύστημα διοίκησης και νομοθεσίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τον χαρακτήρα του έθνους και τις κοινωνικές και θρησκευτικές αξίες του έθνους. Θα πρέπει να υπακούει στην κοινή λογική να είναι αποδεκτό από την πλειονότητα του πληθυσμού. Για τη διαμόρφωση του νομοθετικού και πολιτικού συστήματος της χώρας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, μαζί με τη θρησκεία, και η ιστορία, οι παραδόσεις και οι αξίες του έθνους, οι βασικοί κανόνες λειτουργίας της κοινωνίας, οι ανθρωπολογικές ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης χώρας, ακόμα και οι βασικοί φυσικοί και επιστημονικοί νόμοι. Η νομική δεν είναι μια ανεξάρτητη επιστήμη. Είναι μια επιστήμη που απαιτεί γνώσεις θρησκείας, ιστορίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας, κοινωνιολογίας της ιστορίας, ψυχολογίας, ανθρωπολογίας, φυσικής, χημείας κ.λπ. και από αυτή τη σκοπιά πρέπει να αντιμετωπίζεται. Διαφορετικά, οι νόμοι θα μοιάζουν με μπαλώματα σ’ ένα φουστάνι, που κανείς δεν μπορεί να φορέσει. Θα χρειάζεται συχνά καινούργιες μετατροπές. Το υλικό θα είναι κακής ποιότητας, το πατρόν δεν θα κολακεύει, το μέγεθος θα είναι λάθος. Αυτό το ένδυμα πρέπει να ξηλωθεί και να ξαναφτιαχτεί από την αρχή, με μπαλώματα. Ένα τέτοιο ρούχο, όμως, μεγαλύτερη ζημιά προκαλεί, παρά όφελος.

Η Ισχύς Δεν Μπορεί να Είναι Αυτοσκοπός

Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο στη δομή της κοινωνικής ζωής είναι η ισχύς. Αναμφίβολα, υπάρχει λόγος για την ύπαρξή της, ακριβώς όπως και για οτιδήποτε άλλο. Χωρίς την ισχύ και την επιβολή του κράτους θα ήταν αδύνατο το κράτος δικαίου. Χωρίς τη στρατιωτική ισχύ θα ήταν αδύνατη η προστασία της ασφάλειας των κρατών, ιδιαίτερα απέναντι σε ξένες επιθέσεις. Η ισχύς έχει μεγάλη σημασία και στην εξασφάλιση του νόμου και της τάξης στο εσωτερικό των κρατών. Όμως η άσκηση δεν μπορεί ποτέ να αποτελεί αυτοσκοπό, ούτε και τον μοναδικό στόχο κάποιας πράξης. Αξίζει τον σεβασμό μόνο όσο εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και το δίκαιο. Η ανέλεγκτη ισχύς στα χέρια των λίγων, των τυφλωμένων από τις φιλοδοξίες και τον εγωισμό τους, δεν υπολογίζει δικαιώματα και δικαιοσύνη, δεν σέβεται δικαιώματα και δικαιοσύνη. Η υποταγή των δικαιωμάτων στην ωμή δύναμη, η ανάδειξη των εγωιστικών συμφερόντων πάνω από κάθε αξία και αρετή, η επικράτηση του ρατσισμού πάνω στις οικουμενικές αξίες της ανθρωπότητας, η προσπάθεια επίλυσης εγχώριων και διεθνών προβλημάτων με τη χρήση βίας αποτελούσαν πάντοτε σημαντικά προβλήματα της ανθρωπότητας. Όποτε όμως οι άνθρωποι επιχειρούν να λύσουν τις διαφορές τους με ωμή βία, χάνουν οποιαδήποτε δυνατότητά τους για λογική σκέψη, ορθή κρίση, δίκαιο στοχασμό. Αντιθέτως, ελέγχονται και καθοδηγούνται από την ανομία, την αδικία και την καταπίεση. Παρόλο που η ισχύς μπορεί να θεωρηθεί μια πιθανή λύση για την αντιμετώπιση προβλημάτων –πάντα στα χέρια των δίκαιων και με την καθοδήγηση της λογικής και της ορθής κρίσης– υπήρξε, στα χέρια των κυνικών που εκμεταλλεύονται τα ανθρώπινα συναισθήματα, μόνιμο όργανο και μέσο καταστροφής. Η βίαιη, η άγρια πλευρά της ισχύος, που συχνά δρα υπό τη μέθη της αίσθησης απεριόριστης ελευθερίας, δεν μπορεί να εγγυηθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και την επιβολή της δικαιοσύνης, των νόμων, της λογικής σκέψης και της ορθής κρίσης. Η επικράτηση αυτής της πλευράς της ισχύος υπήρξε το μοιραίο λάθος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αυτή έβλαψε ανεπανόρθωτα τη μεγαλοφυΐα του Ναπολέοντα, αυτή μετέτρεψε τον Χίτλερ στο μεγαλύτερο τέρας του αιώνα που πέρασε. Λοιπόν, δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η αχαλίνωτη χρήση της ισχύος βρίσκεται στην αρχή της αλυσίδας του χάους που ζούμε σήμερα. Και η βασιλεία του χάους θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τη μέρα που η ισχύς θα υποταχθεί στη δικαιοσύνη, οι μάζες θα απορρίψουν τον δημοφιλή τρόπο ζωής τους και ο άνθρωπος θα μπορέσει να κοιτάξει τη ζωή μέσα από το πρίσμα της δικαιοσύνης.

Η Στρατιωτική Πολιτική των ΗΠΑ

Τα ερωτηματικά στα οποία προσπαθήσαμε να απαντήσουμε μέχρι στιγμής στο πλαίσιο των βασικών αρχών και γενικών κανόνων της ζωής, εκφράστηκαν, πιστεύω, σαφώς χωρίς να χρειάζονται επιμέρους εξηγήσεις ή βαθύτερη ανάλυση. Αν χρειαστεί, όμως, να κατονομάσουμε συγκεκριμένα πράγματα σχετικά με πρόσφατα γεγονότα, θα επαναλάβω και εδώ μια παγιωμένη αρχή –μια αρχή που έχει παρερμηνευτεί από κάποιους– που έχω εκφράσει πολλές φορές προηγουμένως: πάντα υπήρχε μια παγκόσμια δύναμη που κρατούσε σε ισορροπία τον κόσμο και πάντα θα υπάρχει. Αυτή η δύναμη κάποτε ήταν η Ρώμη. Μετά, για μια περίοδο ήταν το Ισλάμ, αρχικά με τους Άραβες και μετά με τους Μουσουλμάνους Τούρκους, που παρέλαβαν από τα χέρια τους αυτή την εξουσία. Ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα, ο αγγλοσαξονικός κόσμος κατέλαβε τη θέση αυτή. Αρχικά ως Βρετανική Αυτοκρατορία στη συνέχεια δε, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως Αμερική. Ο Θεός δηλώνει στο Ιερό Κοράνι ότι δίνει περιουσία σε όποιον Αυτός θέλει και την παίρνει πίσω όποτε Αυτός θέλει. Δίνει κύρος ή απαξιώνει όποιον Αυτός επιθυμεί, χαρίζει επιτυχίες, ήττες, εξουσία και υποδούλωση ανάμεσα στα έθνη.

Συμπεραίνουμε ότι ο χρόνος δεν ακολουθεί μια ευθεία πορεία, αλλά μια κυκλική τροχιά, όπως η γη γύρω από τον ήλιο ή όπως το ηλιακό σύστημα. Έτσι και ο χρόνος και η ιστορία κινούνται, προσεγγίζοντας συνεχώς έναν ανάλογο σκοπό. Όλα αυτά καθορίζονται από τον Θεό, αλλά και πάλι η βούληση των ανθρώπων και οι πράξεις που προέρχονται από τη βούληση και τη συμπεριφορά τους παράγουν κι αυτές αποτελέσματα σε ένα συγκεκριμένο βαθμό. Εξετάζοντας όλα αυτά που συμβαίνουν στο σύμπαν, μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τις εκτελεστικές πράξεις του Δημιουργού και Διαχειριστή της ύπαρξης και αυτές τις αποκαλούμε «νόμους». Έτσι όπως κάποιες εντολές του Θεού κηρύσσονται ως θρησκευτικά προστάγματα, κάποιες άλλες που σχετίζονται με τη ζωή της ανθρωπότητας και του σύμπαντος πρέπει να γίνονται δεκτές ως νόμοι της ύπαρξης. Όπως η υπακοή μας ή όχι στη θρησκεία και τους θρησκευτικούς νόμους επιφέρει, ως συνέπεια, ανταμοιβές ή τιμωρίες και σε αυτόν, αλλά κυρίως στον επόμενο κόσμο, έτσι και η υπακοή ή η αδιαφορία σε επιστημονικούς νόμους, όπως της φυσικής, της χημείας, της βιολογίας και της αστρονομίας, συνεπάγεται αποτελέσματα, επιβραβεύσεις ή τιμωρίες και σε αυτό τον κόσμο και μετά θάνατον. Για παράδειγμα, ανάμεσα στους νόμους που αφορούν τη ζωή στη Γη είναι και αυτός της επιμονής: η κατάκτηση ενός σκοπού μέσω της επιμονής και της υπομονής ή, από την άλλη μεριά, η τελμάτωση λόγω ανυπομονησίας. Ο πλούτος είναι το αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, η φτώχεια είναι αποτέλεσμα τεμπελιάς, η επιτυχία είναι αποτέλεσμα συστηματικής και μεθοδικής μελέτης, η αποτυχία είναι αποτέλεσμα μη συστηματικής και μη μεθοδικής μελέτης. Ο Θεός αντιμετωπίζει τους ανθρώπους, τις κοινωνίες, τα έθνη και τις πολιτείες ανάλογα με τον βαθμό υπακοής τους σε αυτούς τους νόμους και, κατά συνέπεια, οι πολιτείες και τα έθνη παίρνουν αντίστοιχη θέση στην παγκόσμια ιεραρχία.

Στις μέρες μας, οι ΗΠΑ κρατάνε κυρίαρχη θέση στην πολιτική ισορροπία του κόσμου. Ωστόσο, η κυριαρχία αυτή εξαρτάται από το αν θα εξακολουθεί να βασίζεται στην αρχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στη δικαιοσύνη. Φαίνεται πως, αυτή τη στιγμή, αυτός ο μηχανισμός λειτουργεί σωστά στην Αμερική. Όμως, έτσι όπως η κάθε μέρα ακολουθείται από τη νύχτα, και κάθε άνοιξη και καλοκαίρι φτάνει στον χειμώνα, αν αυτό το σύστημα καταρρεύσει, αν η Αμερική σταματήσει να είναι πιστή σε αρχές όπως η δημοκρατία και ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεσμικές ελευθερίες, που προάγει και προωθεί παγκοσμίως, αν δεν χειριστεί την κυριαρχία που η μοίρα απέθεσε στα χέρια της, στηρίζοντάς τη πάνω στις αρχές της δικαιοσύνης και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτή η μέρα θα γίνει νύχτα, αυτό το καλοκαίρι θα γίνει χειμώνας. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, κανένα σύστημα δεν μπορεί να αντέξει για μεγάλο διάστημα αν στηρίζεται μόνο στη στρατιωτική ισχύ. Η ισχύς αυτή, όταν δεν βασίζεται πάνω στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων και της δικαιοσύνης, αναπόφευκτα, κάποια στιγμή, διαφθείρεται, μετατρέπεται σε τυραννία και οδηγεί στο τέλος. Στις μέρες μας, ο κόσμος ταλανίζεται από τεράστια προβλήματα, τα οποία, έστω μερικώς, έχουμε ήδη εξετάσει πιο πάνω. Χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες διαθέτουν αρχαίο πολιτισμό και μεγάλο πληθυσμό, βρίσκονται στις μέρες μας σε στάδιο αφύπνισης. Στην ανατολική Ευρώπη, η Ρωσία αποτελεί μια άλλη μεγάλη δύναμη. Η Ευρώπη είναι σε πορεία να γίνει μια ενωμένη κοινότητα, αν και ακόμα είναι αβέβαιο το πόσο επιτυχημένη, μακροπρόθεσμα, θα είναι αυτή η προσπάθεια. Επιπλέον, οι χώρες της Ασίας και της Αφρικής, που για αιώνες ήταν υποτελείς της Δύσης, έχουν αναπτύξει μια δυναμική που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Η δημιουργία ενός συστήματος βασισμένου στη στρατιωτική ισχύ και η εξασφάλιση της βιωσιμότητάς του δεν είναι, σήμερα, όσο απλό φαινόταν παλαιότερα. Ελπίζω, με κάθε ειλικρίνεια, ότι η Αμερική δεν θα κάνει κάποιο λάθος, για το οποίο να μετανιώσει πικρά αργότερα, κάποιο λάθος που θα ανατρέψει την υπάρχουσα ισορροπία των δυνάμεων και θα οδηγήσει τον κόσμο στον πόλεμο, τον όλεθρο και την καταστροφή.

Να Πάψουν Πια να Υπάρχουν Καταπιεστικά Καθεστώτα

Το γεγονός ότι ο κόσμος μας έχει, χάρη στην εξέλιξη των τεχνολογιών της πληροφορίας, γίνει ένα χωριό, σημαίνει ότι τα απολυταρχικά καθεστώτα δεν έχουν και μεγάλες πιθανότητες να περάσουν απαρατήρητα. Ο άνθρωπος είναι ένα περήφανο πλάσμα. Δεν ανέχεται να μένει σκλάβος ή υπηρέτης για πολύ καιρό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, λοιπόν, για τα κράτη και για τους πολιτικούς που ασκούν την εξουσία να θεσπίσουν ένα σύστημα διακυβέρνησης που να υπηρετεί τον λαό και να ακολουθεί την αρχή: «αφέντης είναι αυτός που υπηρετείται». Κάθε άνθρωπος έχει τιμή, περηφάνια και προσωπικότητα, δώρα του Δημιουργού στην ανθρωπότητα. Όσο αυτά δεν λαμβάνονται υπόψη, είναι αδύνατο να επικρατήσουν η ειρήνη και η ασφάλεια στον κόσμο. Η πίστη, ο θεοσεβούμενος τρόπος ζωής, η ελευθερία της σκέψης, της έκφρασης, της επικοινωνίας και της μετακίνησης είναι όλα βασικά δικαιώματα των ανθρώπων. Σε μια κοινωνία όπου δεν μπορούν να διασφαλισθούν τα πιο βασικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή, την ασφάλεια, την υγεία, την εργασία, την οικονομική ανεξαρτησία, την οικογένεια• σε μια κοινωνία που δεν εγγυάται την ισοκατανομή της παραγωγής και του εθνικού πλούτου• όπου βασικές αρχές που κρατούν μια κοινωνία ζωντανή, όπως η δικαιοσύνη και η κοινωνική αρμονία, δεν προστατεύονται• σε μια τέτοια κοινωνία, αρετές όπως η αγάπη, ο αλληλοσεβασμός και η αλληλεγγύη δεν μπορούν να καλλιεργηθούν. Από την άλλη μεριά, είναι αδύνατο για ένα έθνος, που δεν καλλιεργεί αυτές τις αρετές, να παραμείνει για καιρό ανεξάρτητο. Στην πραγματικότητα, κάθε κυβέρνηση ή έθνος που του λείπουν αυτά τα ζωτικά χαρακτηριστικά θα είναι ασταθές και θα υποφέρει από ανισορροπία και εσωτερικές ταραχές.

Αν και η σύγκριση του κόσμου με χωριό επικρατεί όλο και περισσότερο, σ’ αυτό το χωριό θα εξακολουθούν να συνυπάρχουν διαφορετικά πιστεύω, φυλές, έθιμα και παραδόσεις. Κάθε άτομο, άλλωστε, είναι μια αυτεξούσια οντότητα, οπότε η επιθυμία όλοι οι άνθρωποι να είναι ίδιοι μεταξύ τους, δεν είναι παρά εντελώς ανέφικτη. Γι’ αυτό τον λόγο, η ειρήνη αυτού του (παγκόσμιου) χωριού έγκειται στον σεβασμό όλων αυτών των ανομοιοτήτων, με την επίγνωση ότι αυτές οι ανομοιότητες αποτελούν τμήμα της φύσης μας και την πίστη στο ότι οι άνθρωποι πρέπει να εκτιμούν αυτές τις διαφορές. Αλλιώς, είναι αναπόφευκτο ο κόσμος να παγιδευτεί σε έναν ιστό από συγκρούσεις, αντιδικίες, μάχες και αιματηρούς πολέμους, προετοιμάζοντας έτσι τον δρόμο για το ίδιο του το τέλος.

Το κείμενο αυτό ελήφθη από το επίμετρο του βιβλίου της Νεβάλ Σεβιντί με τίτλο New York Conversation with Fethullah Gülen and Global Tolerance, Timaş Yayınları, Απρίλιος 2002.

Tweet

Whatsapp