Ο Σουφισμός και οι ρίζες του
Ο Σουφισμός είναι ο δρόμος που ακολουθούν οι Σούφι για να φτάσουν στην Αλήθεια: Τον Θεό. Ενώ αυτός ο όρος εκφράζει συνήθως τη θεωρητική ή τη φιλοσοφική διάσταση αυτής της αναζήτησης, η φυσική ή η πρακτική διάσταση αναφέρεται συχνά με τη φράση: «είμαι δερβίσης».
Τι είναι ο Σουφισμός;
Ο Σουφισμός έχει οριστεί με πολλούς τρόπους. Μερικοί θεωρούν ότι αναφέρεται στην από μέρους του Θεού εκμηδένιση του ατομικού εγώ, της βούλησης και του εγωκεντρισμού του ανθρώπου και στη φώτιση και αναγέννηση του ανθρώπου με τη βοήθεια της Θείας Χάριτος. Μια τέτοια μεταμόρφωση έχει ως αποτέλεσμα ο Θεός να καθοδηγεί τη θέληση του ανθρώπου σύμφωνα με τη δική Του Βούληση. Άλλοι θεωρούν ότι είναι μια διαρκής προσπάθεια του ανθρώπου να εξαγνιστεί από καθετί κακό και διαβολικό με σκοπό να αποκτήσει την αρετή.
Ο Τζουνάιντ αλ Μπαγκντάντι (πέθανε το 910), ένας διάσημος Σούφι δάσκαλος, ορίζει τον Σουφισμό ως μια μέθοδο «αυτοεξόντωσης του ανθρώπου και ένωσής του με τη Θεϊκή υπόσταση» καθώς και «μόνιμης εγκαταβίωσης του ανθρώπου με τον Θεό». Ο Σίμπλι τον συνοψίζει ως το να είναι κανείς πάντοτε μαζί με τον Θεό ή την Παρουσία Του, έτσι ώστε να μην μπορεί να πέσει θύμα καμιάς εγκόσμιας ή απόκοσμης επιβουλής. Ο Αμπού Μουχαμμέντ Τζαρίρ τον περιγράφει ως την αντίσταση στους πειρασμούς της σαρκικής υπόστασης και την απόκτηση αξιέπαινων ηθικών αρε τών.
Υπάρχουν ορισμένοι που περιγράφουν τον Σουφισμό ως την αποκάλυψη τής, πέραν της «εξωτερικής» ή επιφανειακής όψης των πραγμάτων και γεγονότων, πραγματικότητας, κατά τρόπο που οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο να ερμηνεύεται πάντοτε σε σχέση και σε συνάφεια με τον Θεό. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν κάθε ενέργεια του Θεού σαν ένα παράθυρο από το οποίο μπορούν να Τον «δουν». Ζουν τη ζωή τους προσπαθώντας διαρκώς να Τον «δουν», με μια βαθιά πνευματική «ματιά» που δεν περιγράφεται με όρους της υλικής υπόστασης, έχοντας βαθιά επίγνωση ότι βρίσκονται διαρκώς υπό την επίβλεψή Του.
Όλοι αυτοί οι ορισμοί μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Σουφισμός είναι ο δρόμος τον οποίο ακολουθούν οι άνθρωποι που, έχοντας καταφέρει να απαλλαγούν από τις ανθρώπινες διαστροφές και αδυναμίες με σκοπό να αποκτήσουν αγγελικές αρετές και να προσφέρουν ευχαρίστηση στον Θεό, ζουν σύμφωνα με τις απαιτήσεις της γνώσης και της αγάπης Του και βιώνουν την πνευματική απόλαυση που επακολουθεί.
Ο Σουφισμός βασίζεται στην πιστή τήρηση ακόμα και των πιο «ασήμαντων» κανόνων του Ισλαμικού Νόμου, με σκοπό τη διείσδυση στο βαθύτερο νόημά τους. Ο αρχάριος στο μονοπάτι της αλήθειας (σαλίκ) δεν διαχωρίζει ποτέ την εξωτερική τήρηση του Ισλαμικού Νόμου από την εσωτερική του διάσταση και για τον λόγο αυτό τηρεί πιστά τις προϋποθέσεις τόσο των εξωτερικών όσο και των εσωτερικών διαστάσεων του Ισλάμ. Μέσω μιας τέτοιας πιστής τήρησης των κανόνων, αυτός ο άνθρωπος πορεύεται προς τον στόχο του με απόλυτη ταπεινότητα και υποταγή.
Ο Σουφισμός, όντας ένας απαιτητικός δρόμος που οδηγεί στη γνώση του Θεού, δεν αφήνει περιθώρια για αμέλεια ή επιπολαιότητα. Απαιτεί από τον ταξιδιώτη να πασχίζει διαρκώς, σαν μια μέλισσα που πετάει από την κυψέλη στα λουλούδια και από τα λουλούδια στην κυψέλη, να αποκτήσει αυτή τη γνώση. Ο πιστός πρέπει να εξαγνίσει την καρδιά του από κάθε εξάρτηση· να αντισταθεί σε όλες τις σαρκικές προδιαθέσεις, επιθυμίες και ορέξεις· να ζήσει με τρόπο που να αντανακλά τη γνώση με την οποία ο Θεός αναζωογόνησε και φώτισε την καρδιά του· να είναι πάντα έτοιμος να δεχτεί θείες ευλογίες και έμπνευση, καθώς και να ακολουθεί αυστηρά το παράδειγμα του Προφήτη Μουχαμμέντ. Πεπεισμένος ότι η προσκόλληση στον Θεό είναι η μεγαλύτερη αρετή και τιμή, ο μυημένος πρέπει να αποκηρύξει τις δικές του επιθυμίες για χάρη των απαιτήσεων του Θεού και της Αλήθειας.
Ο Σουφισμός απαιτεί την αυστηρή τήρηση όλων των θρησκευτικών υποχρεώσεων, λιτό τρόπο ζωής και την αποκήρυξη των σαρκικών επιθυμιών. Με αυτή τη μέθοδο της πνευματικής αυτοπειθαρχίας, η καρδιά του ανθρώπου εξαγνίζεται και οι αισθήσεις και οι φυσικές του ικανότητες λειτουργούν σύμφωνα με τον τρόπο του Θεού, κάτι που σημαίνει ότι ο ταξιδιώτης μπορεί πλέον να αρχίσει να ζει στο πνευματικό επίπεδο.
Ο Σουφισμός, επίσης, επιτρέπει στους ανθρώπους, μέσω της συνεχούς λατρείας του Θεού, να αυξήσουν την επίγνωση του εαυτού τους ως ζηλωτών του Θεού. Με την αποκήρυξη του εφήμερου, υλικού κόσμου, καθώς και των επιθυμιών και των συναισθημάτων που αυτός γεννάει, αφυπνίζονται στην πραγματικότητα του άλλου κόσμου, που είναι διαρκώς στραμμένος προς τα Όμορφα Ονόματα του Θεού. Ο Σουφισμός δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αναπτύξουν την ηθική διάσταση της ύπαρξής τους και τους επιτρέπει να αποκτήσουν μια δυνατή, ειλικρινή και προσωπικά βιωμένη πεποίθηση για τα άρθρα της πίστης, τα οποία στο παρελθόν αποδέχονταν μόνο επιφανειακά.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο Emerald Hills of the Heart: Key Concepts in the Practice of Sufi sm, Τόμος 1, The Fountain, New Jersey, 2004, Αναθεωρημένη Έκδοση.
- Δημιουργήθηκε στις