Οι άνθρωποι και η φύση τους

Ανθρωποι: το σπουδαιότερο κάτοπτρο των ονομάτων, των ιδιοτήτων και των πράξεων του Θεού ένας αστραφτερός καθρέφτης, ένας εκπληκτικός καρπός της ζωής, η πηγή όλου του σύμπαντος, η θάλασσα που εμφανίζεται ως απειροελάχιστη σταγόνα, ένας ήλιος που παρουσιάζεται ως ταπεινός σπόρος, η σπουδαία μελωδία σε αντιδιαστολή με την ασήμαντη φυσική της ενσάρκωση, καθώς και η πηγή της ύπαρξης, όλα κλεισμένα σε ένα μικρό σώμα. Οι άνθρωποι, με τον πλούτο του χαρακτήρα τους, φέρουν ένα ιερό μυστικό που τους καθιστά ισάξιους με ολόκληρο το σύμπαν· ο πλούτος αυτός μπορεί να εξελιχθεί σε αρετή.

Οι άνθρωποι αποτελούν τα σημεία και τους ερμηνευτές του Θείου, υπό την έννοια ότι τα χαρακτηριστικά που τους προσδόθηκαν σ’ αυτό τον εφήμερο κόσμο στο όνομα του Θεού είναι εξελίξιμα· για την ακρίβεια, μάλιστα, έχουν ήδη εξελιχθεί. Οι άνθρωποι αποτελούν τους πιο λαμπρούς καθρέφτες του Δημιουργού τους, οι οποίοι αντανακλούν τις πιο σημαντικές εκφράσεις Του. Με τις ικανότητες κατανόησης και ενόρασης που διαθέτουν οι άνθρωποι, κάθε πτυχή της ύπαρξης στέκεται μπροστά τους σαν ανοικτό βιβλίο. Μπορεί κανείς να πει ότι «ο Θεός» είναι η μοναδική πηγή για όλο τον πλούτο του σύμπαντος· από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι –μαζί με ό,τι υπάρχει μέσα και γύρω τους– αποτελούν τους προνομιούχους μάρτυρες του Δημιουργού τους.

Όσοι ανακάλυψαν πραγματικά τον δρόμο προς τον Θεό μέσω της ανακάλυψης της ουσίας τους, δρουν σαν καθοδηγητές για τους υπόλοιπους, γιατί κατέκτησαν το αξίωμα των μαρτύρων του Θεού. Εάν τύχει ποτέ να συναντήσετε κάποιον απ’ αυτούς τους ανθρώπους, έχετε μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να εγκαταλείψετε την πνευματική σύγχυση και τη σωματική αμαρτία. Εάν πιστεύετε σ’ ένα όραμα, ή γνωρίσετε το ιερό μυστικό Του, μπορείτε να βιώσετε κάθε εμπειρία από μία διαφορετική πλευρά. Άνθρωποι με καθαρές πεποιθήσεις και πιστεύω, των οποίων η συμπεριφορά και οι πράξεις αποσκοπούν στην ικανοποίηση του Θεού, υπενθυμίζουν σε όλους τους άλλους την ύπαρξή Του, όπου βρεθούν, κάθε στιγμή της ημέρας. Τέτοιοι άνθρωποι, χωρίς να το συνειδητοποιούν, προκαλούν την αίσθηση στους άλλους ότι είναι «οι μάρτυρες του Θεού».

Ο ίδιος ο Προφήτης Μουχαμμέντ, η τιμή της ανθρωπότητας, (η ειρήνη και οι ευλογίες του Θεού ας είναι πάντα μαζί του), κατάφερε με τις ικανότητές του, τις οποίες αργότερα ανέπτυξε σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό, να φθάσει σε ορίζοντες πέρα από εκείνους των αγγέλων και υπήρξε τόσο ο σπόρος όσο και ο καρπός του δέντρου της ανθρώπινης εξέλιξης. Όσο κι αν η ανθρωπότητα ευχαριστήσει τον Θεό γι’ αυτό το δέντρο και τους εκλεκτούς του καρπούς, δεν θα είναι αρκετό. Ουσιαστικά, ο πρώτος που θα πρέπει να μνημονεύεται κάθε φορά που ακούγεται η λέξη «άνθρωπος», είναι ο Αγγελιαφόρος του Θεού, καθώς δεν υπάρχει κανένας που να κατατάσσεται ψηλότερα από εκείνον. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η ανυψωμένη στους ουρανούς ύπαρξη προήλθε, όπως όλοι μας, από το δέντρο της ζωής. Με λίγα λόγια, όσο ο άνθρωπος αποτελεί την πιο αξιοσημείωτη περίπτωση των δημιουργημάτων του Θεού, ο Προφήτης αποτελεί την περηφάνια της ανθρωπότητας.

Κάθε φορά που όλο το ατέρμονο σύμπαν, με όλα του τα πλούτη, τα συστατικά και την ιστορία συγκρίνεται με την ανθρωπότητα, γίνεται ξεκάθαρο για ποιο λόγο η αξία της ανθρωπότητας ξεπερνά καθετί άλλο. Κάποιος, μάλιστα, μπορεί να υποστηρίξει ότι ο Θεός δεν δημιούργησε μονάχα αυτό τον κόσμο στο όνομα της τελειοποίησης του ανθρώπινου γένους, αλλά και τον επόμενο. Ο Αγγελιαφόρος του Θεού αισθάνθηκε τον άλλο κόσμο κατά τη διάρκεια του εγκόσμιου βίου του απαλύνοντας τον υπάρχοντα πόνο, με τις προσδοκίες του επόμενου. Αφουγκραζόταν την ύπαρξη του Παραδείσου πριν ακόμα κατευθυνθεί εκεί και μοιραζόταν με τους συντρόφους του καθετί που διαισθανόταν. Θα πρέπει, σε αυτό το σημείο, να υπενθυμίσουμε ότι ο Προφήτης, παρά την τελειότητά του, υπήρξε άνθρωπος, ο λαμπρότερος και φωτεινότερος καρπός του δέντρου της ανθρωπότητας.

Η ανθρώπινη φύση, όμως, κατά γενικό κανόνα βρίσκεται μακριά από την επίτευξη τέτοιων επιτευγμάτων, εξαιτίας της υλικής, σαρκικής της υπόστασης και των αισθήσεων. Θα μπορούσε μάλιστα να προσθέσει κανείς ότι οι άνθρωποι που εξακολουθούν να μην έχουν συνείδηση του εαυτού τους και της σημασίας της ύπαρξής τους, βρίσκονται χαμηλότερα από τα άλλα πλάσματα. Κι όμως είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που, με τη νόηση που διαθέτουν, τις πεποιθήσεις, τη συνείδηση και το πνεύμα τους, αποτελούν τους παρατηρητές και τους σχολιαστές των ιερών μυστηρίων που βρίσκονται κρυμμένα ανάμεσα στις γραμμές της ζωής. Όσο λοιπόν ασήμαντοι κι αν εμφανίζονται, συνεχίζουν να είναι το «υπέρτατο παράδειγμα προς μίμηση», η πιο αγαπημένη στον Θεό μορφή ύπαρξης. Το Ισλάμ εκτιμά την αξία της ανθρωπότητας, αποφεύγοντας τις υπερβολές. Είναι η μόνη θρησκεία που αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως εξέχοντα πλάσματα που οφείλουν να κατευθύνονται προς την πραγμάτωση μιας ιδιαίτερης αποστολής, έτσι όπως είναι εφοδιασμένοι με ανώτερες δυνατότητες και ταλέντα. Σύμφωνα με το Ισλάμ, οι άνθρωποι είναι ανώτεροι μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι. «Πραγματικά δημιουργήσαμε τους ανθρώπους με κάθε δυνατή τιμή». Με την υποταγή τους στον Θεό και τον Αγγελιαφόρο Του, οι άνθρωποι εξασφαλίζουν μια για πάντα αυτή την τιμή. «Η δόξα ανήκει στον Θεό, τον Αγγελιαφόρο Του και ως εκ τούτου στους Μουσουλμάνους». Με τις προσπάθειες και τους αγώνες τους επί Γης έγιναν οι αγαπημένοι του Θεού. «Αναμφίβολα δείχνουμε σε εκείνους που αγωνίζονται στον δρόμο Μας, τον τρόπο να έχουν επιτυχία και ικανοποίηση∙ όπως είναι φυσικό, ο Θεός υποστηρίζει όσους Τον λατρεύουν σαν να Τον βλέπουν». «Ο Ελεήμων Θεός αναπτύσσει την αγάπη στις καρδιές εκείνων των ανθρώπων που πιστεύουν σ’ Αυτόν και πράττουν ανάλογα». Με τις παραπάνω φράσεις, το Κοράνι αναδεικνύει την ανωτερότητα της ανθρωπότητας. Καθετί που πιστώνεται στους ανθρώπους, δηλαδή η πίστη τους, οι καλές πράξεις και οι δημιουργίες τους, χτίστηκαν πάνω στις ανθρώπινες αξίες, σαν μία δαντελωτή κορδέλα υφασμένη με τις κλωστές της ανθρώπινης φύσης. Η ανθρώπινη ιδιότητα δίνεται στον άνθρωπο σαν δώρο· τίποτα δεν ζητείται από εμάς και κανείς δεν απαιτεί αντάλλαγμα γι’ αυτό.

Όλες οι ανθρώπινες σχέσεις βασίστηκαν πάνω σε αυτές τις αξίες και εξακολουθούν να επηρεάζονται από αυτές. Κάθε άνθρωπος, είτε είναι άνδρας είτε γυναίκα, νεαρός ή γέρος, λευκός ή μαύρος, είναι άξιος σεβασμού και προστασίας. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να του στερήσει τα υπάρχοντά του ή να σπιλώσει την τιμή του. Κανείς δεν μπορεί να τον διώξει από τη γη του, ούτε και να του αρνηθεί την ελευθερία του. Κανείς δεν μπορεί να του αρνηθεί το δικαίωμα να ζει βάσει των αρχών και των αξιών του. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να βλάψει αυτό το δώρο του Θεού, την ανθρώπινη φύση και τις αξίες της, διότι είμαστε απλώς κάτοχοί του. Πραγματικός κύριος των πάντων είναι μονάχα ο Θεός. Οι άνθρωποι πρέπει να διαφυλάξουν αυτό που τους εμπιστεύθηκε Εκείνος προσωρινά. Οφείλουν να υπερασπιστούν και να διαφυλάξουν αυτό το δώρο. Είναι ιερό∙ δεν πρέπει να αφήσουν κανέναν να το βλάψει, ούτε καν τους εαυτούς τους. Εάν κριθεί απαραίτητο θα πολεμήσουν, ή ακόμα και θα πεθάνουν, για να το υπερασπιστούν. Για να επιτείνει τη σημασία των αναφαίρετων δικαιωμάτων της ανθρωπότητας και να επιστήσει την προσοχή τους στην ανωτερότητα του ανθρώπινου γένους, ο Ανώτατος Άρχοντας του Λόγου (η ειρήνη και οι ευλογίες του Θεού ας είναι πάντα μαζί του), αναφέρει τα εξής:

Όποιος σκοτώθηκε προστατεύοντας το βιός του είναι μάρτυρας. Όποιος σκοτώθηκε για να προστατεύσει τη ζωή του είναι μάρτυρας. Όποιος σκοτώθηκε για να διαφυλάξει την οικογένειά του είναι μάρτυρας. Αλλά και όποιος σκοτώθηκε διεκδικώντας την πατρική του γη είναι μάρτυρας.^[1]

Πόσο κοντά βρίσκεται η ανθρωπότητα στην κατανόηση των παραπάνω; Νομίζω ότι η απάντηση υπάρχει πέρα από το θέμα του παρόντος άρθρου.

Σε ό,τι αφορά την πίστη και τη δυνατότητα σύνδεσης πραγμάτων και φαινομένων, οι άνθρωποι είναι ευλογημένοι. Πραγματικά, αν συγκρίνουμε την ανθρωπότητα με οτιδήποτε άλλο υπάρχει στον κόσμο, θα δούμε ότι βρίσκεται πάνω από τους ουρανούς και τους αγγέλους. Καθετί στη Γη και τον ουρανό βρίσκεται στην υπηρεσία της και οι άνθρωποι έχουν κάθε δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν αυτά τα δώρα, καθώς τους τα προσφέρει ο Θεός, για να καλύψουν τις αδυναμίες και τις ανάγκες τους. Ο Θεός ανταμείβει τους ανθρώπους που είναι επισκέπτες αυτού του κόσμου και μονάχα όσοι πιστεύουν είναι σε θέση να εκτιμήσουν αυτό το δώρο. Οι πιστοί που συνειδητοποιούν το αληθινό νόημα της ύπαρξης δέχονται με ευγνωμοσύνη όλη την οικουμένη σαν το δικό τους παλάτι και χρησιμοποιούν καθετί, ζωντανό ή μη, σαν να βρίσκεται υπό τις υπηρεσίες τους.

Όταν μιλάμε για ανθρώπους, των οποίων οι πράξεις είναι συνειδητές και γεμάτες αποφασιστικότητα, για ανθρώπους που ερευνούν ταυτόχρονα τα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς και του πνεύματος, γίνεται δύσκολο να τους προσδιορίσουμε και να τους περιγράψουμε σωστά. Ο μόνος τρόπος για να εξυμνήσει κανείς τέτοιους ανθρώπους, οι οποίοι, αναπτύσσοντας πλήρως τις δυνατότητές τους, αγγίξανε τις κορυφές της ανθρώπινης νόησης, είναι να μνημονεύσει τα λόγια του Ακίφ:^[2]

[Ο άνθρωπος] δημιουργήθηκε σημαντικότερος
ακόμα και από τους αγγέλους,
Όλοι οι κόσμοι βρίσκονται κρυμμένοι μέσα του
και όλα τα βασίλεια εμπεριέχονται σ’ αυτόν.

Αφού, όμως, ο Θεός μάς χάρισε όλα αυτά, τι αναμένεται από εμάς, τους ανθρώπους; Αυτό είναι το σημαντικό ερώτημα. Το αν θα μιλήσουμε γι’ αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Μακάρι όμως όλοι οι άνθρωποι να μπορούσαν να συνειδητοποιήσουν τη μεγάλη ευθύνη που φέρουμε ως άνθρωποι.

[1] Τιρμιζί, Ντιάτ 22, (1418, 1421)· Αμπού Νταούντ, Σούνα, 32, (4772)· Νεσάι, Ταχρίμ, 22, (7, 115, 116)· Ιμπν Μαζά, Χουντούντ, 21, (2580).
[2] Ο Μεχμέντ Ακίφ Ερσόι είναι φημισμένος Τούρκος ποιητής, ο οποίος έγραψε, επίσης, και τον εθνικό ύμνο της Τουρκίας.