Wereldwijde Gülenbeweging bestrijdt radicalisering met dialoog en onderwijs

Als oplossing voor de radicalisering en polarisering sinds de aanslagen van 11 september en - in Nederland - de moord op Pim Fortuyn, zet de internationale Gülenbeweging dialoog en onderwijs in. Volgens Gürkan Çelik is de beweging van de moslimintellectueel Fethullah Gülen daarmee goed op weg in de strijd tegen radicalisering. Çelik promoveert op 12 december aan de Universiteit van Tilburg op een onderzoek naar de beweging.

Spanningen tussen bevolkingsgroepen in het Westen worden in toenemende mate toegeschreven aan etnische minderheden en de islam. Westerse mogendheden proberen islamitische radicalisering te beheersen en de druk op migranten om cultureel te assimileren neemt toe. Moslims in westerse landen en daarbuiten reageren daar op verschillende manieren op. Deze respons varieert van radicalisering tot liberalisering. De van oorsprong Turkse Gülenbeweging is een voorbeeld van een gematigde beweging die probeert bij te dragen aan het dichten van de kloof tussen moslims en niet-moslims.

De Gülenbeweging is een los netwerk van zelfstandige organisaties zoals scholen, universiteiten, niet-gouvernementele instellingen, media- en uitgeversondernemingen, vooral in de Turkse diaspora. Geïnspireerd door de moslimintellectueel Fethullah Gülen ziet de beweging dialoog en onderwijs als middelen om sociale cohesie te bevorderen. Veel Turkse moslims zien de beweging als een nieuwe manier om islamitische waarden zoals vrede, vergeving, respect en rechtvaardigheid uit te dragen en in dialoog te gaan met mensen met een andere levensbeschouwing.

Gürkan Çelik onderzocht het gedachtegoed van deze activistische beweging. Hij concludeert dat de aanhangers van de beweging op termijn inderdaad het hoofd zouden kunnen bieden aan onwetendheid, armoede en onenigheid door het bouwen aan sociale cohesie in de samenleving.

Volgens Gülen is de enige weg tot vrede en rechtvaardigheid het bieden van adequate interculturele en morele educatie, waarin wetenschappelijke kennis en ethische waarden geïntegreerd zijn. Hij en zijn volgelingen ontwikkelden een vorm van onderwijs die op dit uitgangspunt is gestoeld. Docenten in de beweging vervullen een belangrijke rol als voorbeeld en voor het ontwikkelen van morele waarden. Daarnaast is dialoog het sleutelwoord van de beweging voor de bevordering van sociale cohesie en intercultureel en interreligieus partnerschap.

Als de projecten van de beweging slagen, zal de wereld beter het hoofd weten te bieden aan sociale spanningen, aldus Çelik, zodat deze niet langer uitmonden in terreur, anarchie en conflicten. 'Met haar educatieve en interculturele activisme is de Gülenbeweging een goede start in de strijd tegen radicalisering.'