Czy Gülen proponuje powrót do osmańskich wzorców?
Nie, Gülen nie proponuje nostalgicznego powrotu do tradycji osmańskich. Jego odniesienia do historii nie zawierają żadnej aluzji do polityki kulturowej. Nie podejmuje on próby dyskredytacji żadnej historycznej epoki, a w szczególności czasów, w których swoje korzenie ma nowoczesna Turcja. Nie przywołuje przeszłości po to, aby wyrazić pragnienie odnowienia sułtanatu jako uproszczonego sposobu na osiągnięcie jedności i porządku ani nie idealizuje ojczyzny, religii czy rodziny, które miałyby służyć za przesłanki. Uznaje natomiast i rozumie złożoność współczesnego świata.
Odkąd powstał Ruch, Gülen zaczął propagować wzorce samodoskonalenia, które mają prowadzić do transformacji społecznej. Nie postrzega on przeszłości jako strategii wzmocnienia obecnego porządku politycznego, ani nie uważa, że nowy model odnoszący się do przeszłości może lub powinien być wprowadzony. W istocie nazwał on taki sposób myślenia anachroniczną groteską i powiedział, że żadna zdrowa osoba nie mogłaby uwierzyć w skuteczność takiego skoku w czasie. Według niego, Turcja nie odzyska pozycji transnarodowego hegemona, jaką posiadała jeszcze przed wybuchem I wojny światowej. Dla Gülena idea takiego kulturowego imperializmu wydaje się nie przystawać do obecnej rzeczywistości gospodarczej, militarnej i geograficznej. Starania Ruchu i Gülena różnią się diametralnie od zacofanych projektów, które próbują wskrzesić przeszłość. Gülen wielokrotnie powtarza, że „jeśli nie ma adaptacji do nowych warunków, skutkiem będzie wyginięcie”.
Gülen spogląda w przeszłość, poszukując przykładów godnych naśladowania oraz błędów, których należy uniknąć; to znaczy, że poszukuje w przeszłości cech, które są uniwersalne. Powiedział: „Dzisiaj oczywiście niemożliwym byłoby życie według minionych koncepcji, które nie wnoszą nic do rzeczywistości. Kontynuacja starego niemożliwego systemu oznaczałaby niemożność następowania nowego lub w ogóle unicestwienie państwa. Albo będziemy kształtować na nowo nasz świat, albo zapadniemy się w czeluściach razem ze światem, w którym żyjemy.”
Wszelako świadomość historii wyjaśnia współczesne koncepcje, które w większości kształtują się w oparciu o wzorce i wydarzenia z przeszłości. W tej kwestii Gülen powiedział: „Jeśli zamknięcie oczu na przyszłość jest ślepotą, to brak zainteresowania przeszłością jest nieszczęściem”. Prezentując szerokie spektrum bohaterów i kwestii historycznych, Gülen wpaja nadzieję i daje swoim odbiorcom dostęp do niezbędnych środków dla wprowadzenia reform i osiągnięcia postępu w zglobalizowanym społeczeństwie. Dla niego świadomość historii jest drogą do innowacyjnej i pełnej sukcesów przyszłości, w której ludzie będą w stanie określić, dokąd zmierzają.
- Utworzono .