"Ülkelerimiz Arasındaki Köprüleri Türk Okulları Kurdu"

Laos Başbakan Yardımcısı Somsavat Lengsavad ile Türkiye-Laos ilişkilerini konuştuk. Lengsavad, karşılıklı ilk adımların atılmasına vesile olan Türk Okulları'ndan övgüyle bahsediyor.

TUSKON'un 140'a yakın ülkeyi buluşturduğu 'Dünya Ticaret Köprüsü' zirvesine katılan önemli isimlerdendi. Bizi kaldığı otelin İstanbul Boğazı'na bakan balkonunda kabul ediyor. Yoğun geçen görüşmelerin ardından Boğaz'ın tadını çıkarıyordu âdeta, Pasifik'te olmasına rağmen denize çıkışı olmayan Laos'un başbakan yardımcısı Somsavat Lengsavad. İstanbul izlenimlerinin ardından Türk yemeklerini konuşuyoruz. "Laos'ta daha fazla Türk restoranı görmek isteriz." temennisiyle Türk mutfağını beğendiğini ortaya koyuyor. Tercümanımızdan Laos'ta iki Türk restoranının açıldığını öğreniyoruz. Her iki ülkenin birbirini pek tanımadığına değiniyor Başbakan Yardımcısı.

Kültür ve hayat tarzı olarak Laoslular ile Türklerin birbirine çok benzediğine değinen Lengsavad, iki ülke arasında bugüne kadar ciddi bir bağlantı olmamasını bir kayıp olarak değerlendiriyor: "İlk ciddi adımlar Laos'ta kurulan Türk Okulları üzerinden atıldı. Bu okullar kaliteli eğitim de sunuyor. Bugüne kadar öğretmenlerle ilgili tek bir olumsuz cümle duymadık. Okullarınız varlığı bizi çok mutlu ediyor."

Uzakdoğulularla temas kuranlar bilir. Ticareti bürokrasiye boğmaktan itinayla kaçınır bu bölge insanı. Lengsavad'ın İstanbul'dan önce uğradığı Antalya'da not ettiği ortak ticaret imkânları bizi şaşırtıyor. Önce Laos'a portakal satma imkânına, ardından yeni bir kalkınma hamlesine girişen ülkesindeki inşaat sektörü fırsatlarına değiniyor. Devlet Bakanı Zafer Çağlayan ile de bu konuları masaya yatırdıklarını belirtiyor: "İlk defa Türkiye'ye geldim. Asya-Avrupa arasında oluşu bu ülkeye çok şey katmış. Doğal turizm, ziraat ve eğitim konusunda iyi olduğunuzu gördüm. Bu konular üzerine ortak çalışmalar yapıp ilişkilerimizi daha ileri bir noktaya taşıyabiliriz. Mesela buradan Laos'a portakal götüren bir girişimci oradan buraya çok ucuz fiyatlara kahve ve ağaç ürünleri getirebilir. Türk iş adamları da diğer dış yatırımcılar gibi Laos'a gelmeli. Cazip yap-işlet-devret projelerimiz var." Lengsavad, ekonominin yanı sıra BM üyesi iki dost ülkenin siyasi alanda da olumlu paylaşımlarda bulunabileceğini belirtiyor.

Vietnam ve Tayland arasında kalan Laos, 1900'lerin başında sınırları içinde yaşayan 3 milyon filden ötürü 'Fil Krallığı' olarak bilinirdi (ABD-Vietnam Savaşı'nda 2,5 milyon fil telef olmuş). Türkiye-Laos ilişkileri, Laos'un 1949'da ilan ettiği bağımsızlığını (Fransa'dan) tanımamızla başlar. Türkiye Laos'u ilk tanıyan ülkelerden olur; ancak sonraki yıllar ilişkiler daha öteye taşınamaz. Tayland'a gelip Laos'a geçen Türk turistler sayılmazsa 2000'lere kadar Türkiye'den giden tek kişi olmamış. 2001'de Laos'a gelen bir Türk eğitimcinin süreci bu denli değiştireceği kimin aklına gelirdi? O yıl komşu Tayland'dan Laos'a geçen Kahramanmaraşlı Engin Yaşmun, ülkedeki eğitim ve okul ihtiyacını görür. Okul açmak için hazırlıklara girişir. İmkânlar dâhilinde şehir merkezinde bir bina kiralanır, zorlu ve masraflı bir restorasyonun ardından 2006-2007 eğitim-öğretim yılında faaliyete sokulur. Yaşmun'un ardından ülkeye gelen diğer öğretmenlerin kurduğu diyalog çalışmalarının başarıya ulaştığı, okulun açılışıyla birlikte dolan sınıflardan anlaşılır. Kısa zamanda öğrenci sayısı 100 kadarı burslu 400'e, öğretmen sayısı 13'e (11'i Türk, 2'si Filipinli) çıkar. Bunda Laoslu üst düzey bürokratlarla ordu mensuplarının çok büyük katkısı olur. 2008'de ikinci okulun inşası tamamlanır ve anaokulundan liseye kadar tüm sınıflarda eğitime geçilir. Ancak lise derslikleri talebi karşılamayınca üçüncü okulun projesine girişilir. Yaşmun, başkent Vientiane'nin dışında iki kente daha okul açmayı hedefliyor. Yeni okullar Türkiye'den gelen yardımların yanı sıra mevcut öğrencilerden alınan eğitim ücretleriyle inşa edilecek.

Türk Okulları'nın dışında Fransız, İngiliz, Alman, Amerikalı, Koreli ve Taylandlıların da değişik ölçeklerde onlarca yıllık okulları bulunuyor Laos'ta. Japonların iki dil kursu var. Ancak Millî Eğitim müfredatına uymayan bu okulların mezunları (Türk Okulları'nda bu sorun yok) Laos üniversitelerine giremiyor. Dolayısıyla genel olarak meslek yüksekokulu statüsündeler. 6 milyonluk ülkede yaklaşık 500 Müslüman yaşıyor.

Bugünlerde Laos'taki Türk Okulları'nın (Doğu Yıldızı) Genel Müdürlüğünü üstlenen Engin Yaşmun, Türkiye-Laos ilişkilerinde Türk Okulu ve öğretmenlerinin önemli bir yeri bulunduğunu anlatıyor: "Gerçek manada Türk-Laos ilişkilerinin Türk Okulu'nun açılmasıyla başladığını söylemek mümkün. Okulun düzenlediği etkinlikler çerçevesinde ilk kez Laos'tan Türkiye'ye bakan seviyesinde ziyaretler gerçekleşti. Bunlar ilk adımdı ama bugünlerde iki ülkenin birbirinden beklentileri artıyor. Türkiye'ye geziler başladı. Lengsavad'ın ziyareti bu çerçeveden okunmalı".

Filipinli eşi Janet Talib Mangundayao ile birlikte Laos'u ikinci vatanı sayan Yaşmun, Türk Okulları'nın ülkedeki sosyal projelerde de aktif rol aldığını belirtiyor. Millî Eğitim Bakanlığı'yla birlikte engelli ve yetimlere giysi, gıda yardımı ve maddi yardım yapmışlar. Yükselen Mekong nehrinin taşmasıyla meydana gelen sel felaketlerinde öğretmenler hem maddi hem de manevi yardımlarını sürdürmüş. Ancak ihtiyaç sahibi Laoslulara dağıtılan kurban etleri (en son 150 büyükbaş kesilip dağıtılmış) ülkede Türkler hakkında olumlu bir hava oluşturmuş. Bunda haberi manşetten veren Laos basınının katkısı büyük. Türklerin varlığını gazetelerden öğrenen bazı Laoslular okula gelip öğretmenlerle tanışmış, minnetlerini iletmişler. Başbakan Yardımcısı da teşekkürlerini bizzat iletmiş.

Yaşmun'un iş imkânları açısından anlattıkları, Başbakan Yardımcısı Somsavat Lengsavad'ı doğruluyor. Ucuz iş gücü ve değerli kaynaklarıyla bakir Laos'un Türk iş adamlarına cazip fırsatlar sunduğunu dile getiriyor. Dünyaya yeni açılan ülkede birçok iş alanının boş olduğunu aktarıyor. Özellikle orman ürünlerinin cazip fiyatlarına vurgu yapıyor. Komünizm ile yönetilen sayılı ülkelerden Laos'un ekonomik yapısı Hong Kong'unkini andırıyor; yabancı yatırımcılara yap-işlet-devret modeli ile cazip avantajlar sunuluyor. Bu bağlamda debisi yüksek Mekong nehri enerji yatırımcıları için bulunmaz fırsat. 2008'de faaliyete giren ve bu yıl ikinci şubesini açan Türk restoranı, öğretmenleri memnun eden ilk yatırım. Zira 8 yıldır ülkede bulunan öğretmenlerin alışmada en zorluk çektiği konu Laos mutfağıymış. İkincisi de tonlamalı Laos dili. Aynı hece farklı tonlanmayla bazen 4-5 farklı anlam kazanabiliyor.

Bugünlerde Türkiye müzik ve futboluyla konu oluyormuş Laos'ta. Türk öğretmenler Türk müziklerini yerel radyo-TV'lerle paylaşınca, kısa zamanda sıklıkla çalınır olmuş. Laosluların Türk futboluna ilgisi de Güney Kore'deki 2002 Dünya Şampiyonası'ndan kaynaklanıyor. Türk takımının sıkı bir taraftarı olmuş Laoslular. Okul bünyesinde kurulan ve birinci ligde top koşturan Doğu Yıldızı Futbol Takımı hocaları ister istemez futbol sohbetlerine dâhil ediliyor. Zaten onlar da rahatsız değil bu muhabbetlerden.

Vongsorn Khathıya^[1]: "Türk Okulu, Laoslular için büyük bir şans"

Doğu Yıldızı Koleji'ne çocuğunu ilk kaydettiren velilerden biriyim. Çünkü okul idaresinin hedefleri ile eğitim müfredatı tatmin ediciydi. Loaslular kimliğini ve kültürünü korumada çok hassastır. Türk Okulu'nun İngilizce eğitime rağmen yerli personelle Laos kültürünü de vermesi bizi sevindiriyor. Öğretmenlerin iştiyakı, verilen ek dersler, eğitimsel geziler ve veli ziyaretleri bizi memnun ediyor. Türk öğretmenler eğitimin yanında 'Laos halkına nasıl yardımcı olabiliriz' diye düşünüyor. Sosyal aktiviteler ve gıda-giysi yardımlarını çok önemli buluyoruz, bunları unutmak mümkün değil. Emeği geçenlere müteşekkiriz.

Phetnary Souvannavarath^[2]: "Bilim Olimpiyatları nedir, bilmiyorduk!"

Ailemin görevi sebebiyle daha önce Avustralya'da okuyordum. Ne zaman ki Laos'a dönme vakti geldi, eğitimimi aynı kalitede devam ettirip ettiremeyeceğimi düşünmeye başladım. Laos'a döndüğümüzde bize Özel Doğu Yıldızı Koleji'ni tavsiye ettiler. Ülkedeki İngilizce eğitim yapan birkaç okuldan biriydi. Ziyaret ettiğimizde de beklentilerimizin üstünde bir okulla karşılaştık. Modern bilgisayar ve fen bilimleri laboratuvarı, klimalı, mültimedya projektörlü sınıfları bizi çok etkiledi. Laoslu öğretmenlerin yanında yabancı öğretmenlerin de bulunması tercih sebebimiz oldu. Hâlihazırda okul bizim ufkumuzu açıyor. 3-5 yıl öncesine kadar bilim olimpiyatları nedir bilmiyorduk, şimdi okul sayesinde öğrendik. 2008'de 6. Türkçe Olimpiyatları'nda Laos'u temsil ettim, bu yıl da Amerika'daki ISWEEP Olimpiyatı'na katıldım.