Mozambik'in Türk Hocaları
Mozamik’te Beş Türk
“Willow International School” (Söğüt Uluslar arası Okulu) adını taşıyan okul henüz beş aylık. Bu yıl açılan okulun toplam 36 öğrencisi var. Öğrenciler tam bir Mozambik mozayiği oluşturuyor. Ülke 10 eyaletten oluşuyor ve bu okulda hemen her eyaletten öğrenci var. Ülkenin nüfus yapısı da ilginç. Halkın yüzde 70’i Müslüman olmasına rağmen, idare azınlık olan Hıristiyanlar’ın elinde. Bu durum okulda öğrenim gören öğrencilere de yansımış. Sadece dört Müslüman öğrenci var. Geri kalan tüm öğrenciler Hıristiyan. Yapılan giriş sınavlarını Müslüman öğrenciler kazanamamış. Okul, din ayrımı yapmadan kapılarını sınavı geçen öğrencilere açmış.
Görev yapan dokuz öğretmeninse sadece üçü Türk. Eğitim dili Portekizce olan okulda, bilgisayar, matematik, fizik gibi bilim dersleri İngilizce yapılıyor. Türkçe ise yabancı dil olarak öğretiliyor öğrencilere. Türk ve yerli öğretmenler arasında ilişkiler son derece iyi. Silah öğretmenler, Türk öğretmenler Sezai Kara, okul müdürü Yüksel Bayrak ve Fatih Kaya ile ailecek görüşüyor.
Okul müdürü Bayrak, siyah öğretmenlerde hâlâ “beyaz adam” kompleksi olduğunu anlatıyor. Bu durumu aşmak için eşiyle birlikte diğer öğretmenlerin evlerine gitmiş. “Bu onlar için inanılmaz bir şeydi. İlk defa evlerinde beyaz bir insan gördüler ve tahmin edemeyeceğiniz kadar mutlu oldular” diyen Bayrak, Mozambikliler’in kendilerine diğer beyazlardan farklı baktıklarını söylüyor: “Burada beyazlar hep ırkçılığın, ayrımcılığın sembolü olmuş. Biz hepsine eşitimiz olarak davranıyoruz. Bir de siz farklı Müslümansınız diyorlar. Hep sarıklı, cüppeli, sakallı insanlarla karşılaşmışlar Müslüman olarak. Bizi farklı görüyor ve saygı duyuyorlar.”
Okulda görevli üç Türk öğretmen, ülkedeki beş-altı kişilik Türk topluluğunun belkemiğini oluşturuyor. Resmi kayıtlara göre Mozambik’te geçen yıla kadar hiç Türk yokmuş! Ancak Willow International School’da şimdi Türkçe öğretmenliği yapan Sezai Kara’nın ülkeye yerleşmeye karar vermesiyle Mozambikliler, Osmanlı İmparatorluğu döneminden sonra ilk defa bir Türk’le karşılaşmışlar.
Ankara’dan Kara Kıta’ya
“Hayatta iki idealim vardı” diyerek söze başlıyor Sezai Kara, “Birincisi Afrika’ya yerleşmek, ikincisi ise bir Japon’la evlenmek.” Görünüşe göre Kara birincisini gerçekleştirmiş. İkincisi içinse beklemede. Kahramanmaraş, Göksunlu Kara’nın Afrika macerası Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden mezun olunca başladı. 2001’de, Güney Afrika’da kurulan Horizon Educational Trust’ın (HET-Ufuk Eğitim Vakfı) kurucularından Şakir Küçük’ün daveti üzerine yola koyuldu. Ancak Güney Afrika ona yeterli gelmemiş olacak ki bir müddet sonra Mozambik’e yerleşmeye karar verdi… Küçük’ün Hintli eşinin Mozambik’in başkenti Maputo’da oturan ailesi misafir etti Kara’yı. Yabancı dil bilmediği için Portekizce öğretilen bir kursa kayıt oldu: “Tam üç bucuk ayda bu dili öğrendim. Çünkü başka hiçbir şansım yoktu. Tek Türk bendim ve deli gibi dil öğrenmek için çalıştım.” Daha sonra ise Türk işadamları için iş sahalarını araştıran Kara, bir taraftan da okul açabilmek için çalışmalara başladı.
Kara’ın şansı yaver gitti. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Okullar Daire Başkanı ile tanışıp, Güney Afrika’daki okulları gezdirdi. Aynı okulları Mozambik’te de açmak istediklerini söyleyen Kara’ya Mozambikli yetkilinin cevabı olumlu oldu. “İşte bundan sonra her şey hızlandı” diyor Kara. Hemen bir başka Türk arkadaşı, Mustafa Alperen Kurşuncu ile “Willow Educational and Science Limited”i (Sögüt Eğitim ve Bilim Şirketi) kurdu. Ancak gerekli izinleri almak için başvurdukları Mozambik Eğitim Bakanlığı’ndan bir türlü olumlu yanıt alamıyordu.
Tekrar daire başkanı ile temas kuran Kara, burada Mozambik İstihbaratı’nın okul talebini incelemeye aldığını öğrendi. “Johannesburg’daki okuldan, benim geçmişime kadar her şeyi en ince detayına kadar incelemişler” diyor Kara. Altıncı ayın sonunda izni alan Kara’nın karşısına bu defa çok daha zor bir problem çıktı: Para. “Bunu da Güney Afrika’daki Türk işadamlarından bağış alarak toparladık.” Ama asıl desteği bir Mozambikli’den, gelecek seçimlerde ülkenin cumhurbaşkanı adayları arasında en kuvvetlisi olan Amade Camal’dan almışlar.
Camal’ın, Kara ile tanışması da çok ilginç. Kara, bir cuma günü namaz için Maputo’daki merkez camiine gitmiş. “İki arkadaş gitmiştik. Bizim dışımızda herkes siyahtı. Namaz bitince camideki herkes çevremizde toplandı. İlk defa bir beyazı camide görüyorlardı.” Bu ilgili gören Camal da tanışmak istemiş ve tanışıklık kısa sürede derin bir dostluğa dönüşmüş.
Willow International School’un sıralarını Camal almış. Mozambik’in bir suikast sonucu hayatını kaybeden efsanevi Cumhurbaşkanı Samuel Maşel’in villasında faaliyet gösteren okulun tamirat masraflarını da yine Camal karşılamış.
İsyancıları fark etmediler
Okul 2000 dolar kira ödüyor binaya. Mozambik’e göre oldukça yüksek bir rakam. Ama başka şansları yok. Çünkü okul olabilecek nitelikte çok fazla bina yok. Maputo’da. Öğrencilerden ise aylık 150 dolar alıyorlar. İlkokul bölümünde okuyanlar içinse bu rakam 75 dolara düşüyor.
Willow International School, ülkedeki 57. özel okul. Ama bir ilke de imza atmış, yurdu olan tek okul. Yurtta 19 Mozambikli öğrenci ile okulun matematik ve bilgisayar derslerini de veren Fatih Kaya kalıyor.
Okul faaliyetleri sadece eğitimle sınırlı değil. Güney Afrika’da faaliyet gösteren Türk işadamlarından topladıkları 5000 battaniyeyi fakir Mozambikliler’e dağıtmışlar. Ama asıl yardımı 2001’de, Mozambik’te yaşanan büyük sel felâketinden sonra yapmış Sezai Kara ve arkadaşları. HET’le birlikte Kurban Bayramı öncesinde 270 kurbanlık koyun parası toplayıp bu paraları maceralı bir yolculuktan sonra Mozambik’in selden en fazla etkilenen kuzey eyaleti Tete’ye götürmüşler. Tete’ye giden yollar zaman zaman yönetim karşıtı isyancıların denetimindeki bölgelerden geçiyormuş. “Ancak” diyor Kara, “Biz bunu bilmiyorduk. Özellikle bazı bölgelerde gece ilerlemeyin dediler. Ama cahil cesur olurmuş derler. Hiç durmadan ilerledik. Dört Türk arkadaşlık Johannesburg’dan yola çıkan. Eyalete varınca bulabildiğimiz satıcılardan kurbanlıkları satın aldık.”
Eyalet valisi Thomas Frederico Mandlate tarafından karşılanıp ağırlanan Kara arkadaşları, yine kendilerine gösterilen yerlerde barınan sel mağdurlarına kestikleri kurbanların etlerini dağıtmışlar. “Kiliseye sığınanlara da verdik, camide yaşayanlara da. Ülkenin fakirliği içimize burktu.” Mozambik’te bir kilo et beş dolar civarında. Bu, ortalama bir Mozambikli için bir servet. Bu yüzden et yardımı son derece önemli. Her kurban için 50 dolar harcayan Kara, bu kampanyayı tekrarlamak istediklerini anlatıyor.
Son bir gelişme ise Güney Afrika’dan. Artık Güney Afrika devleti HET’i “Non Governmental Organization” olarak kabul ediyor..
Okulu Cumhurbaşkanı Yönetiyor
Gülen cemaatinin Afrika’da en uzun süredir faaliyette bulunduğu ülke, Tanzanya. Ülkede okulların açılmasının hikâyesi ilginç. Turgut Özal’ın ilk başbakanlık yıllarından itibaren her yıl 17 öğrenci İslam Kalkınma Bankası’nın bursu ile Türkiye’ye, özellikle ODTÜ’ye öğrenim görmeye gelmiş. Dolayısıyla Tanzanya’da entelektüel kesim arasında Türkiye çok iyi bir imaja sahip.
Habitat II toplantısına katılmak üzere 1996’da Türkiye’ye gelen Tanzanya eski cumhurbaşkanı Hassan Ali Mwingi, tanıştığı Türk işadamları vasıtasıyla Gülen cemaatinin Türkiye’deki okullarını ziyaret ediyor. Bu okulları beğenen cumhurbaşkanının daveti üzerine Türk işadamları Tanzanya’ya gidiyorlar. 1998’de ise ilk okul öğrenime geçiyor.
Işık Eğitim ve Sağlık Vakfı’na bağlı olarak “Feza Boys Secondary School” (Feza Erkek Lisesi) açılıyor. Vakıf bir de o ülke vatandaşlarından mütevelli heyeti kuruyor. Bu heyette özellikle Türkiye’de eğitim gören Tanzanyalılar ağırlıkta ve onursam başkanlığı ülkenin eski Cumhurbaşkanı Mwingi yapıyor!
Bu yıl ilk mezunlarını verecek okul, dünya çapında yapılan olimpiyatlarda birçok başarıya imza atmış. Bu olay okulu kısa sürede ülkede popüler hale getirmiş. Özellikle ülkenin en güzel bölgesi kabul edilen Zenzibar’da okul açması için yoğun “baskı” görüyor vakıf.
- tarihinde hazırlandı.