Moskova'da 'Teröre Hayır' Mesajı

Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı çatısı altındaki Diyalog Avrasya Platformu ile Rusya Şarkiyat Enstitüsü'nün ortaklaşa düzenlediği "Terörizmden Evrensel Etiğe, Dinler ve Barış'' adlı konferans Rusya'nın başkenti Moskova'da dün başladı.

İLBER ORTAYLI: Barış din demektir, din de barış demektir. Her din barış için doğar ve bunu gerçekleştirmeye çaba gösterir.

NUR VAHİD: Terör, bir ülke ya da kişiye değil tüm insanlık için bir tehdittir. Yaşanabilir bir medeniyet için toleransa ihtiyaç var.

RASTİSLAV RİBAKOV: Kötülüklerle mücadele etmede din faktörü önemli. Dinler güçlerini birleştirerek hayır ve şerde yerini belirlemeli.

38 ülkenin din temsilcileri ve aydınları bir araya gelerek, terörle mücadelede güç birliğine gidilmesi ve bu yolda 'kutsal'dan destek alınması gereğini vurguladı. Toplantının açılışında tüm dinlerin terörü yasakladığı mesajı verildi. Diyalog Avrasya Plaformu Başkanı Prof. İlber Ortaylı, Rusça başladığı konuşmasında konferansın ana temasının barış ve din olduğunu belirterek, "Barış din demektir, din barış demektir. Her din barış için doğar." ifadesini kullandı. Misyonerlik faaliyetlerini eleştiren Ortaylı, Türkçe devam ettiği sunumunda, "Zamanımızdaki amaçsız misyonerlik, dinî gruplara karşı düşmanlık her şeyden evvel kültürün tahribidir." dedi. Toplantıya Başbakan Tayyip Erdoğan, Galler Prensi Charles ve İKÖ Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu, teşekkür telgrafı gönderdi. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül de mesajın- da toplantının kritik bir zamanda yapıldığına dikkat çekti. Gül, küresel sorunlara başkaları suçluymuş gibi değil geniş açıyla yaklaşılması gerektiğini kayddetti.

2004 yılının sonbaharında gerçekleşen ve 334 kişinin hayatını kaybettiği Bislan'daki okul baskını trajedisinin anısına yapılan bir dakikalik saygı duruşundan sonra başlayan forumda Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Başkanı Rastislav Ribakov, "Din kötülüklerle mücadele etmemizde bizi birleştiriyor. Tüm dinler güçlerini birleştirerek hayır ve şer mücadelesinde yer almalı." şeklinde konuştu. Forum öncesinde barkovizyondan izleyicilere gösterilen savaş görüntülerinin ileride başka forumlarda da gösterileceğinden emin olduğunu ifade eden Ribakov, "Çocuklarımızı korumak için neler yapılması gerektiğini bu salonda tartışacağız." dedi.

Toplantıya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yardımcılarından Aslambeg Aslıhanov da katıldı. Aslıhanov yaptığı konuşmada şunları söyledi: "Her terör olayından sonra İslam'ın terörle birlikte anılması Müslümanları incitiyor. Maalesef bu moda oldu. Veya kasten yapılıyor. Benim ülkemde de bu yapılıyor. Her dinden güçlü din adamları çıkıp Kur'an'da, İncil'de ve Tevrat'ta insan öldürmenin ne kadar kötü bir şey olduğunu anlatması gerekir."

Toplantıya katılan en üst düzey devlet adamı olan Endonezya Meclis Başkanı Muhammed Hidayet Nur Vahid, terörün bir ülke ya da şahsa değil tüm insanlığa tehdit oluşturduğunu vurguladı. Nur Vahid, Zaman'a yaptığı açıklamada terörizmin 11 Eylül ile başlamadığını, Japonya, Filistin ve iki dünya savaşı sırasında da bu belanın yaşandığını belirtti. Din temsilcilerinin biribirini anlaması ve dünyaya bu mesajı vermesi gerektiğini kaydeden Nur Vahid, dünyanın yaşanabilir bir medeniyet için toleransa ihtiyaç duyduğunu ifade etti. Açılıştaki konuşmasında Türkiye'nin Moskova Büyükelçisi Kurtuluş Taşkent ise dinlerin kültür ve ahlaki anlayışının insanlığı barış etrafında topladığını söyledi. Meclis eski başkanlarından Hüsamettin Cindoruk da konuşmasında; terörün soğuk savaştan sonra ortaya çıkan yeni bir savaş şekli olduğu vurguladı. Sadece zalimlere karşı cihadı emreden Kur'an-ı Kerim'i günümüzde bazı Müslümanların dinlemediğini ifade eden Cindoruk, 'İslami terör' ifadesini kesin bir dille reddettiğini söyledi.

Diyanet adına toplantıya katılan İstanbul Müftüsü Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, ahlaksız din anlayışından insanlığın 2 dünya savaşında çok çektiğini belirterek barışın kutsalla desteklenmesi gerektiğine işaret etti. İki günlük foruma temsilcisi aracılığıyla bir mesaj gönderen Rusya Ortodosk Kilisesi Patiği II. Aleksi ise teröristlerin, başkaları ve kendilerini öldürüp Allah ile irtibatlarını kesmek suretiyle günah işlediğine dikkat çekti. II. Aleksi teröre karşı işbirliği çağrısında bulundu. Yazar Cengiz Aytmatov teröre karşı modern eylemlerin devreye konulması zaruretine değinirken, Diyalog Avrasya Platformu Onursal Başkanı Anar karşılıklı anlayışa diyalogla ulaşılabileceğini ifade etti.

Dünyanın kalbine sevgi ağacı

Formun açılış töreninde tüm dinlere ait 14 ruhani lider ve din temsilcisi, dünyanın çeşitli yerlerinden getirilen ve dünya haritasının üzerinde bulunduğu cam bir küreye, Sevgi Ağacı'nı dikti.

Zeytin ağacının dikimi sırasında öğrenciler din adamlarına yardımcı oldu ve dikilen fidana su döktü. Rus öğrenciler, üzerinde 'Dünya barışı için sevgi ve tolerans' yazısı bulunan pankartlar gösterdi. Türkiye Ermenileri Patrik Yardımcısı Rahip Şahak Maşalyan, toplantıyı Zaman'a değerlendirirken "10-15 yıl önce tıpkı bu ağaç gibi böyle birşey yoktu. Diyaloğun meyvelerini bu ağacın meyveleri gibi birkaç yıl sonra görebileceğiz." dedi. "Dinde sembollerin yeri çok önemlidir." diyen Azerbaycan Atatürk Merkezi Başkanı Prof. Dr. Nizami Ceferov ise "Bir zamanlar oldukça resmi ve komünizm ideolojisi dışında hiçbir şeyin sokulamadığı bu Koloniy Zal salonundan dünyaya dinlerarası diyalog mesajının verilmesi gelecek hakkında bize ümit veriyor." diye konuştu. Konferansta sanatçı Mahsun Kırmızıgül 'Dinler Türküsü'nü seslendirdi. Programı, Kemal Ayyıldız ve Rusya'nın ünlü sunucularından Yana sundu. Uluslararası foruma, Rusya, Kırgızistan, Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan, Endonezya, Hindistan, ABD, Almanya, Belçika gibi ülkelerden katılım oldu. Törene katılan isimlerden bazıları şunlar: Avi Özgürel, Büşra Ersan, Cüneyt Ülsever, Doğu Ergil, Gündüz Aktan, Hüseyin Gülerce, Naci Tosun, Mithat Melen, Ali Bayram, Harun Tokak, Niyazi Öktem, Ali Tokul, Şerif Ali Tekalan, Nevval Sevindi, Yusuf Altıntaş, Edip Tahincioğlu, Ümit Meriç, Adnan Aslan, Mustafa Akyol, Murat Bilhan. (Mirza Çetinkaya - Enes Cansever, Moskova)

[Haber-İzlenim] Teröre hayır, barışa 'da'

'Komünistler Moskova'ya' sloganlarının atıldığı günlerin üzerinden ne kadar da çok su akmış. Dinin afyon olarak nitelendirildiği, devlet politikası eliyle dinin toplumdan uzaklaştırılmaya çalışıldığı, adeta dinsizliğin başkenti Moskova neredeyse yeryüzündeki bütün dinlerin temsilcilerini ağırlayan bir toplantıya ev sahipliği yapıyor.

Müslüman, Hıristiyan, Yahudi, Budist, Konfüçyüs ve diğer bütün dinlerin ileri gelenleri günümüzün en zor sorunlarından biri olan teröre karşı ne yapabiliriz sorusuna cevap arıyor.

Diyalog Avrasya Platformu (DA) ve Rusya Şarkiyat Enstitüsü'nün ev sahipliği yaptığı toplantı için seçilen mekan da ilginçti. Rus Parlamentosu'nun alt kanadı Duma binasının hemen bitişiğinde, Kremlin'e 100 metre mesafedeki salon, şehirdeki meşhur Sovyet salonlarından biri. Koltukları Sovyet rengi kızıl renkle kaplı Koloni Zal isimli salon, siyasi parti kongreleri gibi önemli toplantılar için kullanılıyor. Konuklar arasında Sovyet sistemini bizzat yaşamış olan Kırgız yazar Cengiz Aytmatov gibi isimler için salon bir nostalji vesilesi de oldu. Aytmatov konuşmasında 'Bu sütunlu salonda daha önce de birçok toplantı yapmıştık.' dedi.

Son dönemde Rusya terörün önemli hedef ülkelerinden biri olarak öne çıkıyor ve Çeçenistan'daki olaylardan dolayı da İslam'la terör arasında kafalarda bağ kuruluyordu. Rusya deyince insanın aklına hemen bir dizi büyük olay geliyor: Moskova'daki apartman bombalamaları, metrodaki patlama, tiyatro baskını, Beslan'daki okul baskını, arka arkaya düşen yolcu uçakları… Dolayısıyla hem terörzede Rus halkıyla dayanışma göstermek hem de kutsal dinlerin hiçbirinin teröre onay vermediği mesajını Moskova'dan dünyaya vermek önemliydi. Rusya Müslümanlarını temsilen toplantıya katılan din adamı Damir Gizlatullin, İslam adına yapılan terör olaylarının en çok Müslümanlara zarar verdiğini vurguladı.

Ancak Rusya için bu kadar öneli toplantıya siyasilerin ilgisiz kalması talihsizlikti. Toplantıyı yakından takip eden Rus gazetecilerin de dikkatini çekmiş olacak ki platformun basın toplantısında DA Platformu Başkanı Prof. İlber Ortaylı ve Rusya Şarkiyat Enstitüsü Başkanı Rastislav Ribakov 'Siyasiler nerede?' sorusu karşısında terledi. Hatta Prof. Ribakov, ilgisizliği politikacıların cehaletine bağladı.

Siyasi katılımı önleyen asıl faktör ise Ermeni soykırımı iddialarıydı. Maalesef bu konu Moskova'daki diyalog fırsatına da gölge düşürdü. Çok önceden toplantıya katılması kararlaştırılan Meclis Başkanı Bülent Arınç, Rus Parlamentosu'nun soykırım iddiasıyla ilgili bir kararı kabul etmesi üzerine protesto için Moskova programının tamamını iptal etti. Bu arada Endonezya Meclis Başkanı Hidayet Nur Vahid, eski TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk, Moskova Büyükelçisi Kurtuluş Taşkent, eski vali Kutlu Aktaş toplantıya katılan siyasi şahsiyetlerdi. Başbakan R. Tayip Erdoğan, Galler Prensi Charles toplantıya teşekkür telgrafı gönderirken, Dışişleri Bakanı Gül'ün mesajını ise müsteşar yardımcısı okudu. Mahsun Kırmızıgül'ün açılış töreninin başında ve sonunda icra ettiği, ezanla başlayan 'Bizden Değildir' parçası salondan büyük alkış aldı. En çok takdir edilen diğer olay ise din temsilcilerinin yerküreyi temsil eden vazoya 'sevgi ağacı'nı dikmesiydi. Dinî liderler dünyanın farklı noktalarından getirilen topraklarla vazoyu doldururken, yerküreyi Rus çocukların avuçlarıyla sulaması katılımcıları duygulandırdı. UNESCO Moskova Bürosundan, Rusya Hahambaşılığı'na, Tacikistan Yazarlar Birliği'nden Rusya Müftüler Konseyi ve Rus Ortodoks Kilisesi'ne birçok kuruluşun sponsorlar arasında bulunduğu toplantıda ruhani liderler ve aydınlar 2 gün boyunca teröre karşı değerler düzeyinde nasıl cevap verileceğini tartışacak. Diyalog Avrasya'nın kısaltması 'DA'nın Rusça'da 'evet' anlamına geldiği de hatırlanırsa Moskova'da dinî liderler teröre 'hayır' derken barışa 'da' yani 'evet' dedi. Terörü yüceltenler belki buradan yükselen sesi de umursamayacak ama bu toplantı samimi bir barış arayışı olarak uzun süre hatırlanacak. (Abdülhamit Bilici, Moskova)