Milletimizin Diriliş Çabaları

Bütün bu tersliklere rağmen, milletçe, hasretini çektiğimiz manevîlik ve rûhanîliğe uyanışının yüzlerce emâresiyle içiçe bulunuyoruz. İnsan zekâsı, onu inkırâza sürükleyen faktörler karşısında uzun zaman duyarsız kalamaz.. kalmadı da.. ve hele insan rûhu hiç mi hiç yalnızlığa razı olamaz. Demek ki, arkada bıraktığımız bir asırlık gurbet, önümüzdeki birkaç asırlık vuslata kuluçkalık yapmış.. ümitle sarmaş-dolaş geleceği kucaklayanların, sosyolojik ve psiko-sosyolojik destekli tasavvurları ise, ayrı bir buudun doğuş emâreleri... Bütün bunlar bir yana içlerindeki elem, ızdırap ve burkuntularla hâlihazırdaki duruma baş kaldıran karamsar ve bedbinler bile âdeta bu işin seher solukları.

Evet, bugün henüz düşünce ve tasavvur dünyamızın ufuklarında tam şafaklaşmamış, nice fecir emareleri var ki, her biri onu sezebilen bahtsızların arş-ı ümitlerinde bir sûr sesi gibi tınlıyor ve onların îmansız gönüllerinde kıyamet ürpertileri hasıl ediyor. Bir de bu fecirlerin güneşi doğsa kim bilir her taraf bu velvele ile nasıl inleyecek..! bir gün o da olacak ama, varlığımızı onlara borçlu bulunduğumuz tarihî dinamiklerin kolları arasında. Milletçe kendi durumumuzu aydınlığa kavuşturmadan, dünya devletleri arasındaki yerimizi belirlemeden, kendi düşünce sistemimizi kurmadan, kendi hayat nizamımızı hayata taşımadan ve kendi üslûbumuzu bulmadan oturup olacak şeylerin kendi kendine olmasını beklemek bir kuru hülyâ olsa gerek. Fikir hayatımızın sistemleştirilmesi henüz emekleme safhasında, dinî düşünce formüller ağında.. İslâm’ı da, batıyı da yanlış anlayışımızdan kaynaklanan çarpıklık, sürekli bizi belirsizliklerin ‘gel-git’ine itiyor. Dine, ilme, akla, medeniyete, varlığa, eşyâya, rûha, tabiata ve insana verdiğimiz manâlardan hiçbiri ne İslâmiyet’e ne de batı felsefesine uyar gibi değil. Talihsiz bir dönemde birkaç bin senelik millî harsımız ve dinî mirasımız, değersiz bir emtia gibi kaldırılıp bir kenara atılırken, fevkalâde lâubâliyâne ve sorumsuzca hareket edildi.. ve yapılan şeyler hiç mi hiç herhangi bir kritiğe tâbî tutulmadı. Tabiî, bu arada, bugünkü batıyı batı yapan esasların da hiçbiri bize ulaşmadı.. bizim olmadı.. ve sahibini gülünç duruma düşüren bir-iki taklidin dışında batı kaynaklı hiçbir ciddî düşünce sanatımıza, edebiyatımıza yansımadı. Yansıyanlar da modası geçmiş şeylerdi.