İsmetin Lügavî ve İstılâhî Mânâsı

Peygamberlerin sıfatlarından birisi de, onların masum ve günahsız olmalarıdır. Buna biz, "ismet" diyoruz.

İsmet, lugatte "menetme, engelleme veya himayeye alınmış, korunmuş" mânâlarına gelir. Istılahta ise ismet, peygamberlerin küçük-büyük bütün günahlardan –Cenâb-ı Hakk'ın inayetiyle– korunmuş olmaları demektir. Yani Allah (celle celâluhu), peygamber olarak göndereceği kuluna asla günah işleme fırsatı vermez.. ve O, peygamberlerine günah işletmez.

Bu kelime Kur'ân-ı Kerim'de de çeşitli vesilelerle zikredilir. Bu cümleden olarak şu misalleri verebiliriz:

Hz. Nuh (aleyhisselâm) oğluna hitaben: يَا بُنَيَّ اَرْكَبْ مَعَنَا "Gel yavrum, sen de bizimle beraber gemiye bin!" dediğinde oğlu سَآوِي إِلَى جَبَلٍ يَعْصِمُنِي مِنَ الْمَاءِ "Bir dağa sığınırım, o, beni sudan korur." cevabını verir. İşte bu âyette geçen يَعْصِمُنِي fiili "ع ص م" kökünden gelir ki, "ismet"le aynı mânâyadır ve korunmak demektir. Hz. Nuh (aleyhisselâm) da, oğluna verdiği cevapta aynı kökten gelen bir kelime ile mukabele eder: لاَ عَاصِمَ الْيَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللّٰهِ "Bugün Allah'ın emrine karşı koruyacak yoktur!" der.^[1] "Âsım", ister kendi mânâsına isterse "Masum" mânâsına kullanılmış olsun, çok fazla fark etmez.

Her ikisinde de biri "koruyan", diğeri "korunmuş" olmak üzere "ismet" kökü etrafında döndüğünü görürüz.

Zeliha, Yusuf'un iffet ve ismetini anlatırken وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ "Ondan kâm almak istedim, o ise iffetli davrandı." der.^[2] Âyette geçen اِسْتَعْصَمَ "Korundu, kaçındı, imtina etti." gibi mânâlara da gelir.

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّٰهِ جَمِيعاً âyetinde^[3] geçen اِعْتَصَمَ sımsıkı sarılmak ve kopup gitmemek için bir şeye sağlam tutunmak demektir ki, bu da, Allah'ın ipine tutunmayı emirdir. O ipe tutunan, düşmekten ve sapmaktan korunmuş olur.

وَاللّٰهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ "Allah seni insanlardan koruyacaktır."^[4] âyetindeki يَعْصِمُكَ fiili de aynı mânâyadır.

[1] Hud sûresi, 11/42-43.
[2] Yusuf sûresi, 12/32.
[3] Âl-i İmrân sûresi, 4/103.
[4] Mâide sûresi, 5/67.