Adsız Oğlan'ın Hikâyesi Devam Ediyor
Adsız Oğlan… Cengiz Aytmatov'un Beyaz Gemi romanının çocuk kahramanı… Babasının bir 'beyaz gemi' kaçkını olduğuna inandığından sıklıkla elindeki dürbünle Isık Göl üzerinde çekip giden 'beyaz gemi'yi izliyor sıklıkla.
Annesi bir başka evlilikten olan çocuklarıyla kentte yaşadığından, Adsız Oğlan, dedesi Momun'un yanında kalıyor. Yaşlı Momun zorba damadının yanında çalışarak geçimini sağlıyor. Votka, para, et, çıkar etrafında dönen bir hayatın kahramanı zorba damat Orozkul ve benzerlerine karşı dede Momun; geleneğin, masalın, inancın ve iyiliğin adamı… Maralların, yani geyiklerin suya inmesi, insanların yaşadıkları alanlara sokulmaları, dede Momun ve Adsız Oğlan için 'iyi'ye işarettir. Fakat zorba damat Orozkul, dedesi tarafından okula gönderilen Adsız Oğlan'a, kötü günler yaşatır. Aytmatov'un Beyaz Gemi'si şöyle biter: Damat Orozkul ve misafirlerinin 'kötü'cül emelleriyle, suya inen marallardan Boynuzlu Geyik Ana vurularak yakalanır, sofra kurulur, votkayla insanlar çığırından çıkar. Adsız Oğlan bu manzaraya katlanamaz, evden çıkıp gider. Bir balık olma düşüyle Isık Göl'de kaybolur.
Okuyucu Aytmatov'a Adsız Oğlan'ı sormaya devam etsin, suya inen maralların etrafında düşlenerek büyüyen 'iyilik hareketi' bu sefer Anadolu'da yürüyüşe koyulmuştur. Marallar Anadolu'da suya inmiştir bu kez. Ali Fuat'ın romanı Marallar İnince Suya'yı, Beyaz Gemi'nin ucu açık sonuna ekleyerek okuyoruz. Kurda kuşa, yani 'kötü'ye yem olmasın diye oğlu Yusuf'u Ferhat Yurdu'na yerleştirmek üzere köyden kente getiren baba Bekir'in (dede Momun'u hatırlıyoruz) Yusuf'u 'kötü'ye kaptırması, aklımıza Hz. Yakup'u getiriyor. Evet, Yusuf'u kötülük kapar Marallar İnince Suya romanında. Tıpkı, Adsız Oğlan'ın zorba damat Orozkul'un hıncı yüzünden okuldan olması gibi… Ancak 'kötü'nün arsızlığı karşısında 'iyi'yi seslendirmekte kararlı olanlar ümide asılırlar. Yusuf'u kaptırmış olabilirler; ancak sırada Ahmetler, Aliler, Ayşeler var. Baba Bekir'den Yusuf'un bir küçüğü Ahmet'i alırlar bu kez, ona 'ev' olurlar. Ahmet, Adsız Oğlan olur, okuması için imkânlar oluşturulur. İyilik hareketine omuz verenlerin açtıkları Ferhat Yurdu'nda Ahmetler büyür, gelişir ve serpilir. 'Işık Ev'lerde okuyan, öğretmen çıkan Ahmet'in yolu Isık Göl'ün yanı başında açılmış bir Türk okuluna uzanır. Marallar İnince Suya romanının yazarı, Beyaz Gemi'deki o hüzünlü sonu dağıtmak ister gibi, "Her şey bitmedi, Adsız Oğlan'ın hikâyesi devam ediyor." dedirtir. Bu sefer Anadolu'da suya inen maralların verdiği 'iyi'mserlik içinde büyüyen Adsız Oğlan Ahmet öğretmen, Isık Göl'de boğulmak üzere olan bir erkek çocuğunu kurtarır, alır onu eve getirir. Balık olma düşüyle beyaz geminin ardına düşen Adsız Oğlan'dan başkası değildir bu. Adsız Oğlan, yeni ismiyle Eleman yeniden suya inen maralların arasında bulur kendini. Arkasından dedesi Momun, yani Törekul çıkagelir. 'Kötü' sanki geriye çekilmiştir, iyilik ortalıkta alabildiğince kök salmaktadır.
İnsanlar zor hayat şartlarına rağmen yaşanan iyiliğe kalplerini açar, Türkiye'den gelmiş her bir kişiyi, masallardan çıkmış kahramanlar gibi karşılar. Adsız Oğlan da böyle hisseder, alır dürbünü gözlerinin önüne, Isık Göl'de yüzen beyaz gemi'yi izlemeye koyulur. Adsız Oğlan bir kez daha çekip gider. Kendini Isık Göl'e atar yine. Bunu gören bir başka Adsız Oğlan, yani bizim Vanlı Ahmet öğretmen, Adsız Oğlan'ı kurtarmak üzere kendini Isık Göl'e bırakır. İkisi de Isık Göl'de kaybolur.
Hikâyenin ucu yine açık kalır. Bu iki Adsız Oğlan bu sefer nerede, hangi hikâyede karşımıza çıkar bilmiyoruz; ama Cengiz Aytmatov'un Adsız Oğlanlar için söyledikleri bizi umutlu kılıyor: "Dünyanın her tarafına yayılmış bulunan bir okul ağının yaktığı ilim ve irfan ışığıyla bu kayıp nesillerin şahsında benim adsız oğlanımın izini takip etmeleri gibi örnekler, dünya üzerinde giderek çoğalmakta. Vatanlarından binlerce kilometre uzaklara gitmekten çekinmeyen ve oralarda pek çok fedakârlığa katlanmayı göze alan genç insanların varlığına şahit olmak, beni günün birinde 'Adsız Oğlan'ların olmayacağı ve tek tek bulunacakları bir dünya konusunda iyimserliğe sevk ediyor." (Nihat Dağlı)
- tarihinde hazırlandı.