Sohbet ve Hizmet
Sofiyece, hakikate ulaştıran iki önemli yol vardır; bunlardan biri sohbet, diğeri de hizmettir. Hizmet, himmete mazhariyetin bir vesilesi ve yolu; sohbet de, zâhir ve bâtın duygularla hakîkatı duyma, hissetme, yaşama halidir ki, öteden beri hep ehemmiyetli bir "insibağ" sebebi addedile gelmiştir. Ne var ki, her insibağ, sohbetin merkez noktasını tutan zâtın mertebesiyle mebsuten mütenasip (doğru orantılı) olduğundan, tezahür ve tesirlerinde de bir kısım farklılıklar söz konusudur. İnsanlığın İftihar Tablosu, câmiiyyeti itibariyle hak sohbeti sayesinde mazhar olduğu insibağ, en kâmil mânâdadır ve "Sen, Allah'ın boyasıyla boyan ve O'nun verdiği rengi tam al; (zaten) o ilâhî boyadan boyası daha güzel olan kimdir ki?" (Bakara, 138) hakîkatının aşkın bir remzidir. Ondan sonra, O'nun metbûiyyetine bağlı bir tâbiiyyet içinde ve asliyetine nisbeten bir zılliyet mahiyetinde diğer bütün dâvâ-i nübüvvet ve dâvâ-i velâyet vârislerinin insibağları gelir ki, verenin ve alanın istidadına göre çok farklı ve mütefâvittir ve ahz ü atâda tamamen kabiliyetlere göre cereyan eder:
"Herkesin istidadına vabestedir asar-ı feyzi,
Ebr-i nisandan ef'i sem, sadef dürdane kapar." (Mîrî)
- tarihinde hazırlandı.