جهاد چيست؟
جهاد کلمه‌ي مشتق از ريشه‌ي (ج هـ د) بوده و به معني بكار بردن تمام نيرو است. و اين کلمه معناي ديگري نيز دارد و آن خرج کردن انسان تمام آنچه را که در وسع و توان دارد و تحمل نمودن مشقت‌ها در راه رسيدن به هدف معلوم. و اين تعريف به معناي شرعي جهاد، نزديک‌تر مي‌باشد.
مفهوم جهاد با ظهور اسلام، امتياز ديگري به دست آورد؛ زيرا با زدودن موانع بين انسان و الله تعالي، نشانه‌اي براي تحقق رسيدن او به خداي تعالي گشت و امروزه هرجا از جهاد نام برده شود، همين معني به ذهن متبادر مي‌گردد.
جهاد در راه خدا، در دو جبهه صورت مي‌گيرد: اول متوجه درون است و ديگري متوجه عالم خارج. و هريک از دو جهاد را اين‌گونه مي‌توانيم تعريف نماييم: جهاد دروني عبارت است از تلاش براي رسيدن انسان به حقيقت ذات خويش و بعد از آن رسيدن به پروردگارش؛ و جهاد ديگر که متوجه عالم خارج است، عبارت است از رساندن ديگران به حقيقت دروني‌شان و سپس رساندن آن‌ها به پروردگارشان مي‌باشد. به اولي «جهاد اکبر» و به دومي «جهاداصغر» اطلاق مي‌شود، به طوري‌که انسان با جهاد اولي با پشت سرگذاشتن موانع بين خود و نفس، به معرفت نفس دست مي‌يابد تا اين‌که به معرفت و محبت الله و ذوق روحاني برسد. و به وسيله‌ي جهاد دوم با از بين بردن موانع بين انسان و ايمان به خدا، با مبارزه يا جنگ، معرفت حاصل مي‌شود تا انسان به الله تعالي برسد و از آنجا معرفت الهي را کسب نموده و در شناخت حق تعالي به کمال برسد.
از زاويه‌ي ديگر، جهاد، هدف آفرينش انسان است. لذا در روي زمين، امري مهم‌تر از جهاد نيست؛ زيرا اگر چنين نبود، خداوند پيامبرانش % را با اين وظيفه مبعوث نمي‌کرد. از زمان سيدنا آدم همه‌ي انبياء و اصفياء، عموماً زير سايه‌ي شمشيرها ويا مجاهده با نفس به درجه‌ي اصطفاء و برگزيدگي رسيدند.
و از اينجاست که فاصله ميان کساني‌که بدون عذر از جهاد عقب نشيني کرده‌اند و کساني‌که با جان و مال‌شان در راه خدا جهاد کرده‌اند، زياد است به طوري‌که هيچ عملي غير از جهاد، جاي آن را نمي‌گيرد. و آيه کريمه همين معنا را واضح مي‌نمايد:
لاَّ يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْوَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللّهُالْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا (نساء: 95)
«برابر نيستند نشستگان مسلمانان که عذر نداشته باشند و مسلماناني‌که جهاد مي‌كنند در راه خدا با اموال و جانشان. خدا جهاد کنندگان، با اموال و نفس‌شان را بر نشستگان از روي درجه برتري داده است و به هر يک (از گروه مجاهد و وانشستگان معذور) وعده کرده است خدا خوبي و برتري داده است مجاهدان را بر نشستگان در اجر عظيم.»
و رسول اکرم (صلى الله عليه و سلم)، اهميت جهاد را اين‌گونه بيان مي‌فرمايد:
لَوَدِدْتُ اَنِّی اُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللهِ ثُمَّ اُحْیَا ثُمَّ اُقْتَلُ ثُمَّ اُحْیَا ثُمَّ اُقْتَلُ [1]
«بسيار دوست دارم که در راه خدا شهيد شوم، سپس زنده شوم، باز شهيد شوم، دوباره زنده شوم، سپس شهيد شوم».
خدا مي‌داند اگر خوف اطاله‌ي کلام نبود، رسول اکرم (صلى الله عليه و سلم) چند مرتبه اين جمله «ثمّ أقتل ثم أحيا = شهيد شوم سپس زنده شوم» را تکرار مي‌کردند؛ زيرا مقصود از آن عبارت، شهادت بي شمار در راه خداست. و چيزي‌که انسان را به فکر و تأمّل وامي‌دارد، اين است که اين شوق و آرزو از سيد الانبياء (صلى الله عليه و سلم) ظاهر شده و مي‌فرمايند:
رِبَاطُ يَوْمٍ فِى سَبِيلِ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَاوَمَوْضِعُ سَوْطِ أَحَدِكُمْ فِى الْجَنَّةِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا وَالرَّوْحَةُ يَرُوحُهَا الْعَبْدُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ الْغَدْوَةُ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا [2]
«يک روز نگهباني در راه خدا از تمام دنيا و آنچه در آن است، بهتر است. (به اندازه) جاي گذاشتن شلاّق يکي از شما از بهشت، بهتر است از دنيا و آنچه در آن است. راه پيمايي شب هنگام يا صبح گاهي يك بنده در راه خدا بهتر است از تمام دنيا و آنچه در آن است».
[1] بخاری، ایمان، 26؛ مسلم امّاره 103؛ نسائی، جهاد، 30
[2] صحیح البخاری، الجهاد،73؛ المسند للإمام أحمد5/339.-1
- Created on .