Адамдын качан жана кантип өлө тургандыгы мурдатан белгиленген болсо, аны өлтүргөндүн кандай күнөөсү бар?
Бардык нерсе сыяктуу эле өлүмдүн да убакыт жана абалы мурдатан аныкталган. Б.а. ааламдын башына келе турган бардык нерсе жек адам баласынын дагы башына келээри анык. Белгилүү жолдор менен бул дүйнөгө келүү болуу, белгилүү негиздердин ичинде өмүр сүрүү жана белгилүү убакыттан кийин бул дүйнөдөн көчүп кетүү ар бир жандуу үчүн качып кутулгус чындык. Бардык нерсе абдан кенен жана жалпы бир тагдырдын алкагында туулат, өсөт, анан өчүп калат. Бул эч өзгөрбөс жол жана түбөлүктүүлүккө чейин улана турган бир мыйзам.
Атомдордон зор системаларга чейинки баардык нерседе укмуштуудай бир тартипти изилдөө менен пайда болгон табигый (позитивдүү) илимдер, бул илимдерге таандык туруктуу принциптер жана глобалдык эрежелер менен бардык нерсе үчүн мындай алгачкы белгилөө, дайындоо жана тагдыр кылуу апачык түрдө көрүлөт. Мындай алгачкы пландоо болбостон ааламдагы тартип жана ыргактуулугу тууралуу айтуу жана аны менен байланыштуу так илимдердин бирин өнүктүрүү мүмкүн эмес.
Бул сөзүбүз менен илимдерди жана илимий ачылыштарды кичик көрсөткүбүз келбейт, болгону алардын ордуларына көңүлдөрдү буруп, дагы маанилүүрөөк болгон негиздерге көңүл буруу керек экенин баса белгилеп кетүүнү кааладык. Алар илимдерден жана илимий ачылыштар боло электе эле бар болгон тартип жана мыйзамдар. Аааламдагы ушул мыйзамдарды койгон кандай улуу кудурет!
Негизинен, ишеним менен ыйманга байланыштуу ар бир акыйкат тышкы колдоолорго муктаж эмес. Көз караштары түрдүү бөтөн пикирлер менен булганып, жүрөгү башкалардын сөздөрү менен бузулган жаштарыбызды өз багытыбызга чакырып жатып, аларды жолдон чыгаргандардын көз карашындагы өзгөчөлүктөр тууралуу айта кетүү пайдалуу деп ойлойбуз. Мына ушул себептен маселенин ийне-жибине чейин баяндоону туура көрдүк. Бүтүндөй ааламдагы укмуштуудай айкаштык, атомдордон галлактикаларга чейинки баардык нерсенин тартиптүү кыймылы ааламдардын жаратуучусуна жана ээсине ишаарат кылып турат. Жаралгандан бери бардык аалам бул зор өкүмчүлүккө моюн сунуп, Анын эркине баш ийе абалдан абалга өтүп, азыркы учурга чейин уланып келген.
Бирок адамзат жана башка кээ бир белгилүү өлчөмдө эрктүү жандуулар алгач жаратылган учурунда башка макулуктар сыяктуу эле эрксиз болгону менен алар кийинчерээк эрктери менен айырмаланышат. Мындай айырмачылыктардан улам «мурдатан белгилөөнүн» мааниси адам баласы жана башкалар үчүн башкача өңүттө болот. Негизинен, берилген суроо адамдын бул өзгөчөлүгүн аңдай албагандыктан жана аны башка нерселердей ойлогондуктан пайда болууда. Демек, адам жана башка жандуулардын арасындагы айырмачылыкты билүү, маселени ачыктап берет деген ойдобуз. Ошондой эле Алла Тааланын илими баардык нерсени толугу менен камтый тургандыгын кабылдоо керек.
Ооба, адамдын эрки жана тандоо жөндөмү бар. Ошол эркке ээ болгондугу үчүн сооп жана күнөө адамдын өзүнө ыйгарылат. Адам баласынын каалоосунун жана эркинин жасалган жумушка канчалык таасири болсо дагы, Алла Таала ал эркти себеп катары кабыл алган болсо, пенде ошол эркин жакшылыктар жана жамандыктарга колдонгондугу үчүн күнөөкөр же күнөөсүз болушу, эрктин жакшылыкка жана жамандыкка карай ыкташына байланыштуу. Бул ыктоонун натыйжасында пайда болгон окуя адам баласы үчүн оор болсо да, ал бул ыктоо менен аны чакыргандыктан, жоопкерчилик менен күнөө ага таандык... Ал жоопкерчилик менен күнөөнү мурдатан дайын кылып, тагдыр кылган Зат жоопкерчиликтен жана күнөөдөн аруу.
Мына ушул сыяктуу ар бир адам ага берилген белгилүү өлчөмдөгү эрки жана ыктыяры менен жасаган иштери үчүн күнөөкөр деп табылып, жоопко тартылат же сооптуу иш жасагандыгы үчүн, сыйланат.
Ошондуктан, өлүмгө себепкер болгон да күнөөлүү болот, улуу даргөйдө кечирилбесе, сөзсүз айыпка тартылат.
Эми маселенин экинчи бөлүгүнө токтололу. Б.а. Жараткандын бардык нерсени толугу менен камтыган илими менен адам баласынын эркининн байланышын...
Алланын илиминде жаратылыштагы бүтүндөй баардык нерселердин себеп жана натыйжалары жанаша абалда. Ал өңүттөн: мурун кийин; себеп натыйжа; иллет маълул, ата-бала, жаз жай бир бүтүндүн эки тарабы сыяктуу.
Ким кайсыл жакка ыктайт жана ким эркин жана ыктыярын кандай нерсеге колдонот, булардын бардыгы абалтан билингендиктен, ошол себептерге карай пайда боло турган натыйжаларды тагдыр кылуу, аныктоо адамдын эркин жана ыктыярын тосуп, ошол ишти жасоого адам баласын мажбурлабайт. Тескерисинче, анын каалоосуна көңүл бурулуп, колдоого алынууда. Арийне, бир улуу зат кызматчыларына: «Силер жөтөлүңөрдү басканыңарда, керемет белектерге ээ болосуңар, себепсиз жөтөлсөңөр, белектерден ажыроо менен бирге жаза көрөсүңөр.» десе, алардын каалоосун кабыл кылып, колдогон болот. Дал эле ушул сыяктуу, Улук Жараткан кулдарынын бирине: «Сен ушул жакка оосоң, мен сенин каалооңо жараша ошол нерсени жаратам. Сенин ошол каалооңо карай эмитен эле аны белгилейм.» десе, Анын эркине көңүлгө алган болуп эсептелет.
Ошондуктан, «алгачкы белгилөө» да эркти байлоо болбогондой эле, адамды ыраазычылыгына карамакаршы бир ишке мажбурлоо да жок.
Мындан сырткары, тагдыр жана алдын ала белгилөө Алланын илимий программаларынан турат. Б.а. кимдин кандай каалоосу бар экендигин билүүсү жана өзү жарата турган нерселер менен бир план жана программа абалына келтирүүсү дегенди билдирет. Билүү болсо, боло турган нерселердин мындай, же тигиндей болуусун талап кылбайт. Болгон иштерди Алла Таала адам баласынын ыктыярына жараша жаратат. Ишеним тууралуу маселелерди изилдөөчү аалымдар «Илим маалымга көз каранды.» деп айтышчу. Башкача айтканда, кандай боло турган болсо, ошондой билинет, тескерисинче, ошондой билингени үчүн пайда болбойт.
Ким жакшы иштерди жасоого ниет кыла тургандыгын жана кимдин жаман ниет менен эмне иш жасай тургандыгын жана бул ниеттерге карай эмнелерди жарата турганын белгилеп, тагдыр кылган. Ошол иштердин убактысы келгенде, пенденин каалоосу жана ниеттерине карай тагдыр кылган нерселерди каалагандай жаратат.
Ошондуктан, бир пенденин кандай абалда жана качан өлө турганын жана башка бирөөнүн бул ишке себепкер боло турганын мурдатан дайындоосу пенденин өмүрүн кыйган адамды жоопкерчиликтен куткарбайт. Анткени пенденин тагдыры анын ыктыяры жана эрки эске алуу менен коюлган. Ушул себептен, жасалган күнөө ага ыйгарылып, жазасын тартат.
Тагдырга байланыштуу бул терең маселе өз булактарында кайра кайра талдоого алынышы керек. Биз билген нерсе сахаба доорундагы аалымдардын туура принциптеринин алкагында маселенин карапайым калктын түшүнүк деңгээлине жеткирилген маалыматтар болуп саналат.
- Created on .