Yüzlerce Köprüler Kuran Hoca
Sayın Gülen Hoca, Balkanlarda çeşitli ırktan ve değişik dinlere mensup insanlar yaşıyor. Onların arasında uyumlu bir yaşam sağlamanın şansı var mı?
Tabiatı itibariyle insan eğitimi ve öğretimi en güç gerçekleşen yaratıklardan biridir. Bununla beraber insan tabiatın en medenî yaratığıdır. Bu yüzden o, hemcinsleri ve tabiat ile bir uyum içinde yaşamak zorundadır. Medeniyet çağına girmiş bulunan dünyamız ise giderek büyük bir eve benzemektedir. Bu yüzden düşmanlık duyguları Balkanlarda da bir yana bırakılmalı; ayrı ayrı ülkeler komşularının içişlerine karışmamalı, ortaya çıkan bütün ihtilaflı sorunlar görüşmeler yoluyla çözüme kavuşturulmalı; ortak güçlükler ise hep birlikte ve işbirliği yaparak aşılmalıdır.
Daha somut olarak, sizin Türk-Bulgar ilişkileri konusunda görüşleriniz nasıldır?
1989 yılından sonra bu ilişkiler çok iyi bir gelişim çağına girmiş bulunuyor. Birer Balkan ülkesi olan Bulgaristan ve Türkiye'nin herhangi başka iki ülkeden daha fazla ortak ve benzer çizgileri var. Lakin daha uzak ve daha yakın geçmişin mirası olan bu kötü anılar unutulmalı, yerini iyi duygulara bırakmalıdırlar.
Yine de Balkanlarda Ortodokslarla Müslümanlar arasında birbirlerini karşılıklı rahatsız eden hususlar var...
Dinler insanları birbirinden ayırmak için değil, birleştirmek içindir. İslam diniyle Ortodoks dini arasında onları birbirinden ayıran farklardan daha fazla ortak ve birleştirici çizgiler var. Her iki dinde de Allah'tan, peygamberden, meleklerden, ahiretten, kutsal kitaptan söz ediliyor. Her iki dinde de ahlaki ve hukuki mefhumlar aynı. Gerçek bu. Her iki din arasında çelişmeleri meydana getirenler ya Allah'ı unutan ve siyasi yararlar peşinde koşan çıkarcılar, yahut da anlaşılmamış olmaktır. Kur'an-ı Kerim'de açık ve seçik olarak şöyle buyurulmaktadır: 'Gelin, her halimizde birlik olalım. Allah'a dua edelim, ona ortaklık koşmayalım..' Bu, dinleri birbirine düşman etmek, husumete saçmak isteyen kimselere bir uyarıdır. Oysa üzerinde ittifak ederek buluşabileceğimiz yüzlerce köprüler var.
Her şeye rağmen Balkanlarda etnik gelişmeler ve anlaşmazlıklar asırlardır devam ediyor. Bunların önünü alabilmek için neler yapmamız gerekiyor? ABD, Rusya, Almanya, İngiltere vb. büyük devletlerin bu süreçte görevleri ve ödevleri ne olmalıdır?
Bugün ABD, İngiltere, Rusya, Almanya vb. gibi büyük devletlerin gücü; küçük ve güçsüz devletlerin aralarındaki çekişmeler ve kavgalardan ileri gelmektedir. Bu, Balkanlarda da böyledir. Bunun için ülkelerimiz politik, ekonomik, kültürel ve hatta askeri alanlarda çok daha sağlam ilişkiler meydana getirmelidirler. Etnik farklılıklar yüzünden yürütülen düşmanlıklar en ilkel düşmanlıklardır.
Arnavutluk, Bulgaristan, Makedonya ve Bosna'da okullar açma teşebbüslerinde bulunmuşsunuz. Kimileri bunu İslam hilalinin Balkanlar üzerinde yeniden doğması şeklinde değerlendiriyorlar.
Açtığımız kolejlerde gençler o ülkelerin kanunlarına uygun ve tamamiyle dünyevî bir öğretim görüyorlar. Kanaatimce insanlar arasında biricik ortak ve etkili dil, öğretim yoluyla sağlanır. Biz de bunu arzuluyoruz. Bize atfedilenleri yerine getirebilmek için kalabalık ordulara sahip olmak gerek. Oysa bizim silahımız bilimdir. İnsanlara bu fani dünyada saadeti bulma yolunda yardımcı olmak istiyoruz. Ve bütün öteki ülkeleri fethetmiş bir tek ülkenin biricik efendileri olmaktansa bunu milyon kere daha tercih ederiz.
Şu halde sizce eğitim ve öğretim çalışmalarıyla dinler arasında oluşturulacak karşılıklı saygınlık Balkanlarda barışı ve refahı koruyabilir...
Dinimizde önemli bir yer tutan Hz. Ali şöyle demiştir: 'Müslümanlar, din kardeşlerimizdir. Müslüman olmayanlar ise insan kardeşlerimiz.' İnsan olmak. İşte bizi birleştiren orta payda bu olmalıdır. Bunun için insanlar gereken ahlakî değerlere saygı ruhunda eğitilmeli, kalpleri diğer kardeşlerine karşı sevgiyle dolup taşmalıdır. Ancak bu şekilde şimdiki ve gelecek nesillere daha mutlu ve müreffeh bir dünya bağışlamış olacağız. Benim hayatımın ve çalışmalarımın amacı da budur.
- tarihinde hazırlandı.