Düşünen ve Düşündüren İnsan
Fethullah Gülen hakkındaki beraat kararının onanması, benim için hüzne mahkûmiyet hükmünün kaldırılması gibidir. Hemen tasrih edeyim hüzün güzel duygudur ama hüzne mahkûmiyet, bilinenin dışındaki bir başka hüzündür. Daha doğrusu hüznün melankolik kasvet düğümleriyle psikolojik bir cezaya dönüştürülmüş şeklidir.
Bu haberi duyunca ilk defa bir başka türlü nefes almaya başladığımı, adeta organik bir gerçeklik halinde hisseder gibi oldum. Bir inşirah meltemi düştü yüreğime. Meğer ne çok ihtiyacım varmış.
Ben, makamla mansıpla, dünyanın maddi zevkleriyle ilgisi olmayan değil, olamayan ve bu halimin bir iradi tercih değil bir mizaç zarureti olması sebebiyle bir faziletmiş gibi telakki edilemeyeceğini bilmenin ifade rahatlığını da duyan biriyim. Hayatım boyunca, geçirdiğim bir hastalık sebebiyle ziyaretime gelmek nezaketini ve şefkatini gösterdiği gün bir tek defa görüşmüş olduk. Belki dünya gözüyle bir daha görüşmek nasip olmayacak. Ama üzerinde fikri bir problem çözme ciddiyetiyle ve yorucu gayretler sarf ederek sürekli düşündüğüm ve düşündükçe de sürekli etkilendiğim bir ruhi-zihni-kalbi meşguliyet dostluğunu çok büyük bir talih ve bahtiyarlık saymaya ömrümün sonuna kadar devam etme ahdindeyim.
Bana göre, her zaman söylemişimdir ki, önde gelen mümeyyiz vasfı, çok farklı bir "düşünür" olmasıdır. Mütefekkir olmasıdır. Âlim olmak zordur, önemlidir; ama sınırlıdır. Biz çeşitli ihtisas dallarıyla ilgili çok âlim yetiştirdik ama yeterince düşünür yetiştiremedik, bunun sıkıntılarını da çok yaşadık. İtidal ve tefekkür, diyalog ve toleransı istilzam eder. (Lüzumlu kılar) Hoca Efendi'nin itidal ve tefekkür derinliği anlaşılamadığı için, diyalog ve tolerans hakkındaki hatırlatmaları da anlaşılamıyor. Tolerans, "nahoşları hoş bul" demek mi? Diyalog, "özleri karşılaştırıp şöyle bir karıştıralım" demek mi? Böyle almak, hakikaten çocukça bir tavırdır.
İtidal ve tefekkür, kişiyi söyleyecek sözü olan insan haline getirir. Halini anladığımızı hissettirmediğimiz bir muhataba söz anlatabilir miyiz? Hoş görmek hoş bakmak; muhatap olarak kabul edip sözün erişim yolunu açmak demektir. Hoş görmek bir hali onaylamak değil, o hali değiştirme imkânlarını canlı tutmaya çalışmaktır. Yolu açacaksın ve açılan erişim yolunda diyalog, yani "hem konuşma hem dinleme" metodunu kullanacaksın. Düşünüyorsan, düşünme üretiyorsan bunun büyük anlamı var. Hoş görmemek, var saymamak, karşılıklı bağrışma monologlarıyla devam etmek; düşünmeyenin düşünemeyenin tercihi değil, çaresizliğidir.
İlimsiz düşünce uçar, düşüncesiz ilim donar. Ne uçanlar modern yahut liberal yahut yenilikçidir; ne de donanlar muhafazakâr. Bugün kavramların hiçbiri yerli yerinde değil ve düşünce dili demek olan "kavramlar dili"nin üslupsuz ve sahipsiz kalması bunun sonucudur.
Yapılan iş genellikle, uçuşan veya donan kavram gölgelerini kullanarak düşünüyormuş gibi yapmaktır. Bu kısır döngüyü kırmak, hem dikkat ister, hem rikkat; hem sabır ister hem coşku; hem kudret ister, hem nezaket; hem tebessüm ister, hem gözyaşı; bunların bir araya gelmesi, itidal ve bütünlük şuurunun çok yönlü tefekkür emekleriyle, yardımlarıyla mümkün. Kolaylaştırmak iyidir ve kolaylaştırmak kolay değildir. Size kolay gelsin ama, kolaylaştırmanın zorluğunu anlayabilme nasibinden de o kadar uzak durmayın! Bu hususu, vesile düştükçe gençlere izah etmeyi denediğim oluyor.
"Ben düşündüm, el sonucunu!" diyen çok ünlü isimler vardır. Asıl değerli düşünürler, düşündürmeyi amaçlarlar. Batı'da da böyledir. Düşündüremiyorsan, eğitemezsin; düşündüremiyorsan, yaşatamazsın; düşündüremiyorsan, akışın devamlılığını sağlayamazsın. Duygusallık, "sevgisiz düşünce olmaz" sözünde ifadesini bulan bir düşündürme şartıdır. Düşündüreni anlayan, onu başka türlü sever. Saygıyı ve minnettarlığı önde tutan bir şuurla sever. Sevgisiz düşünce olmaz ama, düşüncesiz sevgi de olmaz. Överken incitir de farkına varmaz. Hoca Efendi hem talihimizdir, hem imtihanımızdır.
Şu yazdıklarımı işleyen bir "düşünce notları" yığını var zihnimde, bilgisayarımda, defterlerimde. Bir gün hepsini derleyip toparlamayı inşallah başarırım.
- tarihinde hazırlandı.