Avrupa’ya paralel devlet nasıl anlatılır?
Türkiye ile AB ilişkilerinin dibe vurduğu bu muhataralı dönemde Avrupa ile ilişkilerden sorumlu bakanlığa konuya vukufiyeti ile temayüz etmiş Volkan Bozkır atandı.
Bakan Bey'le 2000'den bu yana bir hukukumuz var. Nezaketinden taviz verdiğine şahitlik etmedim, diplomatik dili hangi yetkinlikte kullandığını biz gazeteciler de, muhatapları da iyi bilir. Seleflerinin kötü performansları, AB Bakanı'ndan ziyade AKP'nin AB'ye had bildirme komiserleri gibi hareket etmelerinin ardından bu göreve atanmasına ilk günlerde verilen tepkiler olumlu görünüyor. Birincisi Avrupa Birliği konularını, Brüksel lügatini, teknik teferruatı biliyor. AB'ye had bildirilecekse (ki zaman zaman kesinlikle gerekli) kullanılacak lisanın inceliklerine vâkıf olduğu düşünülüyor. İkincisi, diplomaside eski, siyasette yeni biri olarak daha diplomatik refleksler verebileceği, AKP tabanından gelmediği için de AB'nin tepkilerini Ankara'ya iletmede daha etkili olabileceği düşünülüyor. Brüksel'de görev yaparken ürettiği algıya ilişkin rivayetler muhtelif olsa da kendisine kısa süreli bir kredi açılacağı görülüyor.
Brüksel'e yapacağı ilk ziyareti öncesi gazetelere verdiği mülakatları okumaya çalıştım. Mesela Milliyet'te AB'nin tavrı haklı olarak eleştirilirken, Türkiye'nin bu süreçte kazandıkları akıllıca sıralanmış. 'AB olmasa biz demokratik ve siyasi reformları yapamazdık. AB üyelik süreci bu vesayet sisteminin kaldırılmasının en büyük unsuru olmuştur. Ekonomik istikrarda da AB'nin sağladığı kredibilite önemli olmuştur. Yabancı sermaye girişi yıllık 2-3 milyar dolar düzeyinden, müzakerelerin başlamasıyla birlikte 20 milyar dolara fırlamıştır. Türkiye'deki yatırımların yüzde 85'i AB üyesi ülke kaynaklıdır.'
İş havuz medyasına gelince hatlar biraz karışmış. Paralel devletle mücadele sorulunca Bakan Bey de 'cevap vermek durumunda kalmış' diye düşünmek istiyor insan. Cevaplarda, AKP'nin 10 aydır deneyip de başarılı olamadığı hatalarda ısrar edilebileceğinin işaretleri var.
Mesela, mealen Bakan Bey diyor ki, Avrupa bu tür yapılarla karşılaşmadığı için anlamakta zorlanabilir ama biz yine şansımızı deneyeceğiz. Öncelikle çok temel bir bilgi hatasını düzeltmekte faide var. Dışişleri'nin en kıdemli sefirlerinden biri benden muhakkak daha iyi bilir ki paralel devlet/yapı Avrupa'nın bağrında neşet etti. Dünyada paralel devlet/yapı tezini en rahat anlatabileceğiniz muhataplarınız Avrupalılar hatta bu konuda tarihi tecrübelerinden dolayı müteyakkızdırlar da. Çünkü paralel devleti icat eden Nazi Almanya'sı, Mussolini İtalya'sı, Franco İspanya'sı ve Sovyetler Birliği'dir. Bir yerde paralel bir devlet filizlenmeye başlamışsa bu yapıyla mücadelede en tabii müttefikleriniz Avrupalılar olacaktır.
İşte tam burada iktidarın son 10 aydır ürettiği paralel devlet/yapı tezinde ciddi sorunlar çıkıyor. İfadenin sahibi Amerikalı akademisyen Robert Paxton, paralel devletin bizzat devlet tarafından üretilip desteklendiğini savunuyor. Yani asıl devletin rağmına paralel devlet üretmek mümkün değil. Paxton'ın model olarak baktığı ülke Nazi Almanya'sı. (Bu konuda Ahmet Erdi Öztürk'ün aydınlatıcı makalesi için: http://www.zaman.com.tr/yorum_paralel-devlet-soyleminin-kavramsal-celiskileri_2193848.html)
Bir başka endişem Bakan Bey'in paralel devleti Avrupa'ya anlatma çabalarının devam edebileceğine ilişkin ifadeleri. Bizzat dönemin başbakanı, şimdiki Cumhurbaşkanı Erdoğan ve nice bakanlar 'paralel devleti' Avrupa'ya anlatmaya çalıştılar. Muvaffak olamadılar. Tekrar anlatmaya başlamadan önce 'neden başarısız olundu' sorusuna cevap bulmak gerekiyor. Başarısızlığın temel sebebi tezin çürüklüğü.
Şöyle bir değişiklik ile argüman daha ikna edici hale gelebilir: 2002'de iktidara geldiğimizde pek bir kadromuz yoktu. Askerler kah Kıbrıs'ı satıyoruz, kah şeriat getireceğiz bahaneleri ile bize kumpas üstüne kumpas kuruyor, yargı yüzde 47 almış partimizi kapatmaya çalışıyordu. Biz de bu vetirede içinde Hizmet Hareketi'nden de insanların olduğu kadrolar kurduk. Hatta üst düzey görevlere bu insanları üçlü kararnameler ile biz atadık. Askeri ve yargı vesayetini, bu insanların desteği ile gerilettik. Artık devletin sahibi olduğumuzu düşünüyoruz. Ama baktık ki bizim atadığımız kadrolar yolsuzluklara ve tek adam iktidarının tahkim edilmesine itiraz ediyorlar, biz de onları 'paralel devlet' diye tasfiye etmeye başladık.
Ben Sayın Bakan'ın bir zamanlar danışmanlığını yaptığı merhum Turgut Özal gibi hareket etmesini, paralel safsatasında ısrarın hem kendisini hem de temsil ettiği makamı değersizleştireceğini görmesini, mesaisini ciddi reformlara hasretmesini ümit ediyorum.
Kaynak: http://www.zaman.com.tr/selcuk-gultasli/avrupaya-paralel-devlet-nasil-anlatilir_2244214.html
- tarihinde hazırlandı.