Orta Asya Gerçeği ve Küçük Bir Değerlendirme
Orta Asya'da -ki biz oraya Türkistan demeyi daha uygun buluyoruz- yetişen hamiyetli ruhlar ve dıştan onlara el uzatan imânlı ve gayretli sineler, eğer bugün, bu milletin geçmişinden gelen hayatî unsurlarla, sonradan aşılanmış şeyleri birbirine karıştırmaz ve kökten gelenlere yol verip, diğerlerini tasfiye edebilirlerse, bu mazlum milletlerin geleceğini teminat altına almış ve ülkeleri aydınlık yola çıkarmış sayılırlar. Aksine, millet ruhundan fışkırıp çıkan değerlerle, mağduriyet ve mahkûmiyet dönemindeki aşılar birbirine karıştırılacak olursa, ihtimal, bu dünya, bir kere daha öldürücü girdaplara kapılacak; dolayısıyla da başarı kuşağında hezimetten hezimete uğrayacak, yükseleceği yerde daha derin çukurlara düşecek, birleşme yolunda tefrikalardan yakasını kurtaramayacak.. ve tam kurtuldum' diyeceği an bir kısım yeni sadme ve yeni plânlarla temelinden öyle bir sarsılacak ki, -hafizanallah- belki de bir daha belini doğrultamayacak...
Onun içindir ki, evvelâ, bu milletin ruh yapısını, ihtiyaçlarını, sıkıntılarını, rahatsızlıklarını, rahatsızlık çeşitlerini tayin ve tespite çalışmak sonra da nelerin ayıklanıp atılacağını ve nelerin bu yeni inşâda birer malzeme gibi kullanılacağını belirlemek icab eder ki, gelecekte, bugün yapılan şeyler, yeniden bir kere daha bozulup-yapılmasın.. evet, dünden bugüne, bu milletin bünyesine gelip yerleşmiş, dolayısıyla da sökülüp atılması gerekli olan bir yığın şey olabilir ama evvelâ, neyin, nasıl yapılacağı plânlanmalı, sonra bünyeden atılacak şeyler atılmalıdır! Aksine, yıkmalar, yapma plânına göre ele alınmazsa, tahripler sürer gider, toplum da birbiriyle zıtlaşan ve çatışan yığınlar haline gelir.
Bu itibarla, Orta Asya Türklüğü'ne içten ve dıştan yardım eli uzatanlar, onların millî ve dinî temayüllerine, tarih şuurlarına ne kadar uygunluk içinde bulunabilirlerse, o ölçüde muvaffak olur ve muvaffakiyetlerine de süreklilik kazandırırlar.
- tarihinde hazırlandı.