İnayetler ve onların hissedilmesi
İnayetler önemlidir; inayetler kadar önemli olan bir başka husus da onların vicdanda duyulması ve derinden derine hissedilmesidir. Tıpkı aç bir insanın yemeği, susuz birinin suyu, uykusuz kişinin de uykuyu duyması, hissetmesi gibi… Evet, Cenab‑ı Hakk’ın hizmet‑i imaniye ve Kur’âniye adına, şahsî hayatımız veya arkadaşlarımız için lütuf ve ihsan buyurduğu nimetleri vicdanlarımızda duymak çok önemlidir. Zira bu nimetler duyulduğu oranda, şükür de içten ve samimi olur. Aksi hâlde şükürler çok sathî kalır. Böyle sathî şükürlere karşı da Allah (celle celâluhu) nimetini ziyade ile mukabelede bulunmayabilir.
Sonra, tevhid akidemizin gereği olarak, her şeyi O’ndan bilmek de en az diğeri kadar mühim bir esastır. Yani evvela, hususiyle dine hizmete müteallik o enginlik ve derinlikte her şeyimizle kucaklayıcı ve ihata edici bir mülâhazayla lütuflarını duymak, ardından da sürekli bu iyilik ve güzellikleri bizim iyilik ve güzelliğe kabiliyetimiz olmadığından, hep O’ndan bilmek. Zaten işin aslı da öyle değil mi? Allah (celle celâluhu), kuvve‑i zâikayı (tat alma duygusu) tespit etmeseydi neyi, nasıl duyacaktık? Haricî eşya ile ledünnî dünyamız arasında bir münasebet kurmasaydı varlığı nasıl hissedecektik?
Aslında insan, bunun böyle olduğunu düşünerek bulamasa bile, Kur’ân’ın talimi gereği her şeyi Allah’tan bilmek zorunda. Allah (celle celâluhu), “Sana gelen her iyilik Allah’tandır, sana gelen her kötülük de kendi (işlediğin günahlar yüzü)ndendir.” (Nisâ sûresi, 4/79) buyuruyor. Üstad da “Kader Risalesi”nde ısrarla hep bunun üzerinde duruyor.[1]
Evet, güzellikler O’ndan, fenalıklar bizden; çünkü bütün hayırlar, güzellikler ve insanı Cennet’e götürecek şeyler mekârihle kuşatıldığı için nefis hiçbir zaman bunları istemez. Diğer taraftan Cehennem’in muhat olduğu şeyler, yani şehvet, yalan, kin, menfaat... vs. kuvve‑i cazibesi ile insanı yanına çeker. Yani insanın çevresi her zaman Cennet’e engelleyici, Cehennem’e çekici faktörlerle çevrilidir. İşte bunca karmakarışık şeyler arasından insanın sıyrılması, hayra muvaffak olması ve neticede de bunu kendinden bilmesi bütün bütün insafsızlık ve Allah’ın engin lütuf, ihsan ve inayetini görmemek demektir ki, bunun adına en hafif şekliyle nankörlük denir.
Hâsılı, mazhar olduğumuz lütuf, ihsan ve inayetleri önce hissetmek, hissettiğimiz ölçüde içten şükürle mukabelede bulunmak ve bütün bunları Allah’tan bilmek, kulluk şuuru ile dopdolu olan bir insanın vasıfları olsa gerek…
[1] Bkz.: Bediüzzaman, Sözler s.503-504 (Yirmi Altıncı Söz, Birinci Mebhas).
- tarihinde hazırlandı.