Anne-baba hakkı ve hizmet
20. asırda en çok istiskal edilen, hatta hor ve hakir görülen değerlerin başında maalesef ana ve baba gelmektedir. Bu konunun; dinî inançları, içtimaî, iktisadî ve siyasî hayatlarına egemen olan kanunları itibarıyla Batı dünyasında bulunmasına makul izahlar getirebiliriz ama aynı şeylerin İslâm dünyasında olmasını izah etmek oldukça zor ve gariptir. Bir kere Kur’ân, ana‑babayı “vâlideyn” diye tesmiye ederek, ikisini bir varlık gibi göstermiş ve onların haklarını Allah ve Resûlü’nün hakları ile aynı çizgide değerlendirmiştir.[1] Ben şahsen, unutulan veya unutturulan bu gerçeğin neslimize tekrar hatırlatılması gerektiğine inanıyorum. Ayrıca bu konuda, eğitim ve öğretim vazifesi gören A’dan Z’ye hemen herkese çok ciddî görevler düştüğü kanaatindeyim.
Doğrusu, günümüzün hizmet erlerinin bile bu mevzuda hataları olabiliyor. Bazen bu hataları görüyor ve hicranla iki büklüm oluyorum. “Hizmet ediyor, Allah rızasını kazanmaya, ahlâk‑ı âliyeyi ihyaya çalışıyoruz.. ana‑babamızın haklarına tam anlamıyla riayet etmesek de olur…” gibi düşüncelerde olanları hatta bu düşüncelerini sesli olarak ifade edenleri affetmek içimden gelmiyor.
Bir kere, İslâm için hayatî meselelerle uğraşmak, ana‑babayı ihmal etmeyi gerektirmez ki! Hele bunu bir kahramanlık emaresi olarak telâkki etmenin affedilir yanı, tarafı yoktur. Aslında çok iyi bir zamanlama ile hizmete devam edilirken, ana‑baba ziyaret edilerek, bakımları, görümleri yapılarak onların hakları da gözetilebilir. Bana göre hizmet deyip ana‑babalarını ihmal edenler ciddî bir aldanmışlık içinde, hatta yapmış oldukları yanlışlığın farkına varmadıkları veya onu yanlış telâkki etmedikleri için ayrı bir haybet yaşamaktadırlar. Ziya Gökalp’in ifadesiyle “cehalet‑i mük’ap” işte buna denir.
Bazılarının ana‑babaları, çocuklarının bu türlü hizmetlerde görev almasını istemeyebilir, bunu hazmedemeyebilir ve problem çıkarabilirler. Bu konuda ölçü, Peygamber Efendimiz’in: “Allah’a isyanın bahis mevzuu olduğu yerde, mahlukata –kim olursa olsun– itaat edilmez.”[2] hadisidir. Yani ana‑baba Allah’a ve O’nun emir ve yasaklarına muhalif bir şeyi emretmedikleri müddetçe, onların hak ve hukukuna riayet etmekle mükellefiz.
[1] Bkz.: Nisâ sûresi, 4/36; En’âm sûresi, 6/151; İsrâ sûresi, 17/23.
[2] Bkz.: Buhârî, ahbârü’l-âhâd 1; Müslim, imâret 39.
- tarihinde hazırlandı.