Tevhid-i Rububiyetin Mertebeleri
Rubûbiyet dairesinin bu ihtişamını görüp sezen her vicdan, bu geniş ve şümullü rubûbiyet tablosu veya iç içe rubûbiyet tabloları karşısında, derin bir ubûdiyet şuuruyla gerilime geçer ve "böyle bir tevhid-i rubûbiyet şöyle bir tevhid-i ulûhiyet ister" diyerek: "Bütün hamdler, övgüler âlemlerin Rabbi Allah'adır. O Rahman'dır, Rahim'dir. Din gününün, hesap gününün tek Hakimidir." (Fâtiha sûresi, 2-4) âyetlerini okur ve vicdanında tevhid-i rubûbiyetin dört mertebesini birden duyarak iki büklüm olur.. "Ey insanlar! Hem Sizi hem de sizden önceki insanları yaratan Rabbinize ibadet ediniz..." (Bakara, 21) hitâbına "lebbeyk" çekerek temkine geçer.. "Sana ölüm gelip çatıncaya kadar da Rabbine ibadet et..." (Hicr, 99) tembihiyle O'nun ezelî rubûbiyetine karşı lâyezâl bir ubûdiyet şuuru mesajını alır.. "O halde sen de yalnız Allah'a ibadet et..." (Zümer, 2) fermanından O'na tahsis-i nazarın esas olduğunu anlar.. "De ki: Ey kâfirler! Ben sizin ibadet ettiklerinize ibadet etmem..." (Kâfirûn, 1-2) sûresini, başının üstünde bir bayrak gibi dalgalandırır, bütün mâsivâya karşı tavrını ilan eder.. "Yalnız Sana ibadet eder, yalnız senden medet umarız." (Fâtiha, 5) ile fıtratının gâyesini haykırır ve bu yüce gâyeyi yerine getirme hususunda da fevkalâde bir mahviyet, tevâzu ve tezellülle her şeyi O'ndan beklediğini itirafta bulunur.. ve ulaştığı bu hitap makamı ve kurbet ufkunun hakkını edâ sadedinde, birbiriyle iç içe iki mertebe tevhid-i ulûhiyeti ilan ve itirafını "Bizi doğru yola, Sana doğru varan yola ilet. Nimet ve lutfuna mazhar ettiklerinin yoluna ilet." talebiyle tavzih eder pekiştirir.. bu pozitif istid'âdan sonra "Gazaba uğrayanların ve sapkınlarınkine değil." (Fâtiha, 7) cümlesiyle bu isteğin negatif buudunu beyanla da hassasiyet ve titizliğini ortaya kor ve günde ortalama kırk defa tevhid-i rubûbiyetten tevhid-i ulûhiyete ve bu gerçeğin azametiyle de tevhid-i ubûdiyete koşarak "ahsen-i takvîm"e mazhariyetinin hakkını edâ etmeye çalışır.
- tarihinde hazırlandı.