Pozitivizmden Maneviyata Değişim
Evet, geç de olsa, nihayet bizde de, bugüne kadar sımsıkı bağlı bulunduğumuz o acayip tecrübî düşünceden "deneysellik" o putlaştırılan pozitivizmden, o tuhaf akliyecilikten "rasyonalizm"; aşka ve kalbî hayata; tabiata bağlılıktan da rûhânîliğe ve uhrevîliğe doğru hızlı bir yöneliş hissedilmeye başladı. Bu yönelişin hedefine ulaşması ise, Allah’a, ahirete ve fizik ötesine inananların, materyalistlere ve tabiatçılara galebe çalmalarıyla gerçekleşecektir.. ve bu galebe aynı zamanda; yılların mağdûru, mahkûmu mü’minlerin makûs kaderlerini de değiştirecek en büyük zaferlerden biri olacaktır.
Çeyrek asırdan beri bizim neslimiz, her yerde bu zafer esintileri altında tabiatperestliğin; dolayısıyla da ilmî maddeciliğin iflas ve hezîmetini müşâhede ede ede, bunca zamandır rûhun, rûhâniyâtını, metafiziğin, psikolojinin yerine ikâme edilmek istenen o azgın akılcılık, o her şey olma iddiasındaki ilimcilik, kendi sahalarındaki yeni tespit ve yeni tecrübelerin ağına alınarak iddiaları sınırlandırıldı ve ağızlarına da fermuar vuruldu.
Ne var ki, çağlar boyu, belli bir dünya tarafından hep hüsn-ü kabûl görmüş ve âdetâ bir ilâh gibi alkışlanmış bu şımarık ilimcilik, bu aptalca akılcılık, "nefs-i emmâre"den kurtulmuş ruhlarda, âsâb, hassasiyet ve damar gibi mekanizmalar, nefsin firavunluğuna vekâlet ettikleri gibi, bunlar da teknik ve teknolojinin kefâleti altında daha bir süre mevhûm rubûbiyetlerini devam ettireceğe benzerler. Ama bu, katiyen uzun sürmeyecektir; zira, bugün artık yüz elli yaşına ulaşmış batı kültürü ve batı medeniyetinin, kendi kendine verdiği manâ bütünüyle değişmeye yüz tutmuştur. 19. asrın yarısından itibâren başlayıp, düşe-kalka bugünlere kadar gelip ulaşan ve bir kısım müstağriplerce hakikat ölçüsü sayılan nesnelerin çoğu şimdilerde, itibarlarını yitirmiş, gözden düşmüş ve yerlerini birer birer başka değerlere bırakmaya başlamışlardır.
Günümüzde sadece İslâm dünyasındaki düşünürler değil; batının cins kafaları da Allah’a ve dine yöneliyor ve bu yönelişi de insan olmanın ve sâlim düşünmenin gereği sayıyorlar. Bugün şairlerin ve ruhçu filozofların yanında, tabiat âlimleri, hatta materyalistler ve bir kısım eski marksistler bile, sürekli fizikötesi arayışlarıyla yeni bir bakış zâviyesi peşindeler.
- tarihinde hazırlandı.