Ruhani Zevk’e Ulaşan İnsanın Özellikleri
Cismânî zevkler, doyma noktasına ulaşınca, insanda onlara karşı bir alâkasızlık meydana gelmesine mukabil, rûhânî zevklerde sürekli bir ataş (susuzluk) hali yaşanır. Buna; hiç eksilmeyen bir zevkle içtikçe içme arzusu da diyebiliriz. Öyle ki sâlik, mürşid-i kâmilin söz ve davranışlarıyla onun rûhuna boşalttığı ilâhî mevhibelere karşı "daha yok mu?" diyerek her zaman yolda ve tetikte olma hali ve vicdanın marifet, muhabbet ve zevk-i rûhânî adına nâmütenâhiye açılma keyfiyetidir ki, böyle bir vicdan, daha doğrusu onun en birinci rüknü olan kalb, kurb-u mutlak'a ulaşacağı âna kadar sürekli "Sen'i Sen'i!" der-durur.. gün gelip de bütün bütün cismâniyet hapsinden kurtularak, bedenin ağırlıklarından sıyrılınca artık o, kalb ve ruhun semalarında, zaman ve mekân-üstü olma mazhariyetiyle, hemen her lâhza ataş ve şürb arası gelir-gider ve aralanan kapıların ardına kadar açılmasını intizar eder.
Bir de mürid ve sâlik, murad ve mahbûb haline geliverince artık O'nun ziyâsıyla nurlanır. O'nun boyasıyla boyanır ve "sübühât-ı vech"in mâsivayı bütün bütün yakıp kül etmesiyle varlığın gerçek mâhiyeti zuhur eder; değişik ahval ve televvünler aşılarak, her lâhza "Muhavvilü'l-ahval, Kesiru'n-neval, Haliku cemii'l-ef'al" ünvanıyla, "bi kem u keyf" Zat-ı Vâhid-i Ehad duyulup hissedilmeye başlar ki, Hz. Mevlânâ aşağıdaki mısralarıyla (mealen) bu ufka işaret eder:
"Bir şarap iç ki, kâsesi yarin yüzü, kadehi de bâde ile mest olanların gözü olsun. Vech-i Bâkî bardağından bir şarap iç ki, sâkîsi, 'Rabbleri onlara şarab-ı tahûr içirdi' (hakikatiyle mermuz zat) olsun. İşte o mey'in zuhuru sana, mestlik vaktinde cismâniyet pisliğinden paklık kazandırır. Bu ne garip şerbet, bu ne tuhaf lezzet, bu ne güzel zevk, bu ne acip devlet, bu ne müthiş hayret, bu ne garip şevk.!"
Bir başkası da bu makam münasebetiyle duygularını;
"Bak,'ve sekâhum Rabbuhum'den cümle ebrâr oldu mest,
Ol Celâl-i Layezâl'den yedi, dört, beş hepsi mest"
mısralarıyla dile getirir ve şarab-ı aynemâ'yı kalblerimizin dudaklarında dolaştırır gibi olur...
- tarihinde hazırlandı.