Vücud Makamının Mertebeleri
Birinci merhale itibarıyla hak yolcusu şüphe, tereddüt ve bütün kuşkulardan sıyrılarak öyle vicdânî marifete ulaşır ki, artık o noktadan sonra "bulma" adına -yer yer hakikatin seslendirilmesi nevinden varlık ve hâdiselerden bahsedilse de- istidlâle fazla ihtiyaç duyulmaz.. ve sâlik, böyle bir "ilm-i ledünnî" kaynaklı "vücûd" mülâhazasıyla, şahid ve deliller sayesinde edeceği bilginin yanında, hattâ üstünde ve ötesinde zevkî bir marifet ve hiss-i bâtın ufkuna yükselir.
İkinci merhale itibarıyla ise sâlik, "Hazreti Vücûd"u; cisim, cevher, araz, tahayyüz, zaman, mekan gibi hususlarla kayıtlamadan basiret nurlarıyla ve "ayne'l-yakîn" müşahede ölçüsünde duyup hissetme zirvesine ulaşır.
Üçüncü merhale itibarıyla ise müntehî, zevkî, hâlî bir müşahede ile, Mevcûd-u Hakikî'den başka her şeyin silinip gittiği bir şâhikaya yükselir ve duygu dünyasında tam bir fenâ-yı mutlaka erer. Böyle bir tertip; marifeti ilmin üstünde, şuhûdu marifetin ötesinde ve vücûdu da şuhûdun fevkinde kabul edenlere göre bir esas sayılsa da, şuhûdu vücûdun verâsında kabul edenler için tashihe ihtiyacı olan bir yaklaşımdır.
- tarihinde hazırlandı.