Seyr-u Sülukta İhsan ve İhlas
İhlâs ve ihsan şer'î mânâlarıyla, seyr u sülûkün en önemli ayağı ve kuvvet kaynağıdırlar. Sâlikin gönlü, ihlâs hissi ve ihsan şuuruyla atarken, bazen sadece "Lâ ilâhe illallah" der, esma-i hüsnâdan birini veya birkaçını ispat makamında birden mülâhazaya alır ve "Lâ Hâlika, lâ Râzıka, lâ Musavvira... illallah" isbatıyla soluklar; bazen de tafsile açılarak her ismi ayrı bir mihrâb-ı teveccüh kabul etmek suretiyle, Hazreti Vâhibu'l-Hayat'ın güzel isimleri adedince kalbinden menfezler açar ve ihsan şuurunun araladığı kapı arkasını temâşâya yönelir; yönelir, bazen eşyada tecellî eden renk, tat, koku, şive, âhenk, nağme ve hikmetlerin çehresinde; bazen de, kalbin vüs'atine göre, "Yüzler vardır o gün pırıl pırıl (o Güzeller Güzeli) Rabbi'lerine bakakalmış..." (Kıyâme, 22-23) ufkunda seyahat üzere seyahatler tertip ederek vuslat iştiyakıyla yanar-tutuşur; yanar-tutuşur ve hissin, aklın, fikrin aciz kaldığı sırlı ve derin bir müşahede arzusuyla iman rampasına dayanarak irfan semalarına yükselmeye çalışır.. muhabbetini aşka çevirir.. aşkını şevkle besler.. cezb ü incizâbın kanatlarıyla sonsuzun enginliklerine açılır.. melekler burcuna yükselir, ruhânîlerden hoşâmedîler alır.. erilmezlere erer, görünmezleri görür; görür ama, aradığının şekil ve suretlerden münezzeh olduğu mülâhazasıyla gözüne ilişen ve hatırına dalaşan her fotoğrafı şeytanî birer resim sayar ve
"Ne cism u ne arazdır, ne cevher ne mütehayyiz,
Yemez, içmez, zaman geçmez, berîdir cümleden Allah.
Tebeddülden, tağayyürden dahi elvân u eşkâlden
Muhakkak ol müberrâdır, budur selb-i sıfâtullah."
hakikatlerine sımsıkı bağlı kalarak, mârifette hangi seviyeye ulaşırsa ulaşsın "mâ arafnâke hakka ma'rifetike yâ Ma'rûf" mülâhazasıyla eğilir ve künh-i Bârî'nin nâkâbil-i idrak olduğunu haykırır; ne ölçüde kullukta bulunursa bulunsun "mâ abadnâke hakka ibâdetike yâ Ma'bûd" itiraflarıyla inler aczini seslendirir; ne kadar çok ve içten O'nu anarsa ansın "mâ zekernâke hakka zikrike yâ Mezkûr" sözleriyle zikirdeki yetersizliğini mırıldanır ve sürekli yüzü yerde yaşar.
- tarihinde hazırlandı.