Ülkemizin Geçmişinde Sosyal Hayat
Bir zamanlar bu mübarek dünya; rengi, deseni, havası, insanı, ruhani iklimi, millet olarak kendi kimliğini koruma azm u gayreti, geçmişten tevarüs ettiği değerleri, kökleri semaviliğe dayanan adetleri, ananeleri ve bütün bunların mecmuundan kaynaklanan maddî-manevî güzellikleriyle bambaşka bir âlemdi. Çarşısı-pazarı, caddesi-sokağı tıpkı birer mabed harîmi, cami ve mescitleri de adeta Kâbe'nin izdüşümü gibiydi. Bu dünya insanları, uğradıkları her yerde, duyguları, düşünceleri ve gönül enginlikleriyle ruhanîleri hatırlatan olabildiğine derin, incelerden ince, fevkalade nazik ve hallerinden memnun çehrelerle karşılaşır; onların sımsıcak mukabeleleriyle banyo yapmış gibi olur ve böyle bir ülkede bulunma bahtiyarlığıyla hep "şükür" mırıldanırlardı. Yükselen hemen her seste, her solukta göklerin merhameti, meleklerin mehâbeti, annelerin şefkati duyulur ve her bucak bir güven koyu gibi tüllenirdi. Burada yer yer insanlar Hakk'ı tazim duygusuyla ciddileşir, zaman zaman da şükranla gürler ve hep tebessüm düşünür, tebessüm söylerlerdi. Bu mütebessim simaların dolaştıkları hemen her yerde tılsımlı bir meltem esiyormuşçasına, hadiselerin tazyikinden bunalmış gönüller ve muvakkat bazı olumsuzluklarla sıkışmış ruhlar bu sihirli atmosferde cennet gölgeliklerine sığınmış gibi bütün hafakanlarını atar, manevi bir banyo olmuş gibi rahatlar ve serinlerlerdi.
- tarihinde hazırlandı.