Risalelerin İmtihan Unsuru Olması
Ben, kuru nasçılığa gömülmüş insanların, risalelerden istifade edeceğine çok ihtimal vermiyorum.
Nasıl ki bir kısım kimseler Kur'ân'ı, Kur'ân dilinin inceliklerini görüp duydukları halde anlamaz, zevk etmez, bilemezler; hatta ona karşı önyargılarına devam ederler. Ve yine O'nun o büyüleyici ifadeleri, bazı kimselerin evc-i kemâle yükselip, gerçek insanî ufka ulaşmasına vesile olurken, diğer taraftan kimi insanların da dalalet ve küfrüne vesile olmaktadır; bunun gibi risalelerin de, insanlar için imtihan olabilecek yanları vardır.
Mesela, bizim için risaleler, çok büyük ve çok önemli manalar ifade eden ve bir yönüyle geleceği şerh eden ve hatta bu daire içinde yetişecek büyük velilere, mürşidlere, ebrara, mukarrabine rehberlik yapacak tertemiz bir kaynak olmasına rağmen bazıları için hiçbir değer ifade etmemekte; dahası onun hakkında, dili bozuk ve çok muğlak, bir şey anlayamıyoruz demektedirler. Haddizatında onun hakkında böyle denmesinden ciddi rahatsızlık duyduğumu söyleyebilirim. Çünkü sizin çok dâhi dediğiniz insanlar, birtakım güzel ifadelerde bulunabilirler ve onlar da çok orijinal sözler olabilir.
Ukba Derinlikli Akıl
Ancak risalelerde öyle dâhiyane söylenmiş sözler vardır ki, bunlar adeta söylenemez türden şeylerdir.. ve Üstad'ın ifadesiyle Lem'alar bir bakıma çekirdek, Mesnevi-i Nuriye rüşeym, diğer risaleler de o feyyaz yamaçlarının fidanlığıdır. Ben, kuru nasçılığa gömülmüş insanların, onlardan istifade edeceğine çok ihtimal vermiyorum. Ama yine de 'ah ne olurdu onlar da onu tanıyıp tatsalardı! Bu onlar için de ayrı bir derinlik olacak ve düşünceleri, heyecanları ayrı bir tesir icra edecek, ayrı bir zenginliğe ulaşacaktı. Neylersin Allah (cc) nasip etmemiş. İcraatından akılların hayrette olduğu Allah'ı tesbih ve takdis ederiz. Bizi nefsin ve şeytanın iğvasına maruz bırakmasın. Dünyada bizden daha akıllı çok insan vardır. Ancak bir akıl var ki bir tohum gibi küçük; ama öldüğü zaman yok olmuyor; aksine başak veriyor. İmam Gazzali Hazretleri buna 'ukba buudlu, ukba derinlikli akıl' diyor. Öbürü sadece bedenin yaşamasında kullanılan akıl ki, bazıları onun da altından kalkamıyor.
- tarihinde hazırlandı.