Şiir Değerlendirmesi

Şiir için objektif kriterler var mıdır? Şiir değerlendirmesinde bu objektif kriterler mi nazara alınmalı, yoksa her şair, kendi poetikasına göre mi değerlendirilmeli? Mehmet Kaplan, biraz bu ikinci yolu takip etmiş. Ama bu, zor bir yol. Bir kere, şairi çok iyi tanıyacaksınız; onun karakterini, ruh hâletini bileceksiniz, hattâ, şiiri yazdığı andaki durumuna, kendisini çevreleyen şartlara, o andaki hâlet-i rûhiyesine muttalî olacaksınız ve buna göre şiirini değerlendireceksiniz. Meselâ, geçen yılki kaset hadisesi sırasında yazdığım herhangi bir yazıya veya şiire, ne kadar dikkat de etsem, bana düşmanlık yapanlar hakkında bile şefkatten ayrılmamaya çalışsam, yine de, o andaki ruh hâletimin karışmadığı söylenemez. Sonra, bazen şairler, mutlak objektif gerçekleri dile getirmezler. Meselâ, Nedim gibi bir Osmanlı şairinde fanteziler ağır basar.

Ferazdak, Emevîler döneminin çok önemli şairlerindendir. Çok makbûl biri gibi görünmese de, Hz. İmam Ali Zeynel-âbidîn'e çok bağlıdır. Onun hakkında yazdığı bir şiiri vardır ki, nefâsetiyle herkesi büyüler. Bir şiirinde, ne manâda kullanmışsa, çok mühürler açtığını söyler. Bunun üzerine devrin halifesi Abdülmelik, Sen, burada zina yaptığını itiraf ediyorsun. Seni buna göre cezalandırabilirim" deyince, "Hayır" der, "beni cezalandıramayacağına dair Kur'an'dan delilim var." Abdülmelik, "nedir?" diye sorunca, şu cevabı verir:

"Kur'an'da, 'Şairler ki, onlara ancak azgınlar uyar. Görmez misin, onlar, her vadide şaşkın şaşkın dolaşır durur ve yine onlar, yapmadıkları şeyleri söylerler' demiyor mu? Ben de bir şâir olduğuma göre, yapmadığım bir şeyi söylemiş olabilirim."

Şimdi, şiirle meşgul olmayan şiirden bahsetmemeli. O da, kendi işine bakmalı. Bugün bazı insanların dünyanın dört bir yanında yaptığı gibi, kuşlar da, gagalarında ümid ışıkları taşıyıp, bunları toprağa çimlensin diye bırakabilirler."