Gülen'in Eğitim İmparatorluğu

Bugüne kadar hakkındaki tartışmalarla sık sık gündeme gelen Fethullah Gülen'in en çarpıcı özelliği, Türkiye'de ve dünyanın pek çok yerinde adıyla anılan okullar. Fethullah Gülen 1970'lerden itibaren kendisini izleyenleri eğitime yatırım yapmaya çağırdı. Bunun sonucu ilk adım 1979'da atıldı ve Akyazılı Orta ve Yüksek Eğitim Vakfı'nın idaresinde İzmir'de ilk üniversiteye hazırlık kursu açıldı. Bunu liselerin, üniversitelerin takip etmesiyle eğitim kurumları tüm Türkiye'ye yayıldı.

Hareket 1991'de Sovyetler Birliği dağıldığında eğitim konusunda 10 yıllık bir deneyime sahipti. Ayrıca daha Sovyetler Birliği dağılmadan Gülen'e yakın bazı isimler Orta Asya'da okul açmanın yollarını araştırmaya başlamıştı. Türkiye'nin her yanında, yurtdışında okullar açmak üzere vakıflar ve şirketler kuruldu; tıpkı Başkent Eğitim Şirketi, Silm Anonim Şirketi gibi. 1997'de başlayan 28 Şubat süreci bile yurtdışındaki okullara yönelik siyasi desteği azaltmadı.

Fethullah Gülen de hızla yayılan bu okullarla ilgili olarak Yeni Aktüel'e yaptığı değerlendirmede o zaman bu atılımın yapılması gerektiğini şöyle açıklıyor: "Rusya'nın çözülmesinden yıllar önce oradaki soydaşlarımız adına senelerce hicran ve hasretle gözyaşı döktüm… Diğer taraftan eğer bu insanların eğitimle imdatlarına biz koşmasaydık başkaları koşacaktı. Acele etmek gerekiyordu. Devletimiz o dönemde iç kargaşa ve kavgalarla boğuştuğundan enerjisini buralara aktaramadı…"

Gülen'in 'tavsiyelerine' uyarak öncelikle Orta Asya'ya 'hicret eden' Türk eğitimciler ve işadamlarıysa, bu bölgede başladıkları eğitim faaliyetlerini zamanla dünyanın her yanına taşıdı. Artık Japonya'dan ABD'ye kadar geniş bir coğrafyada faaliyet gösteriyorlar. Bugün gelinen noktada Gülen'in takipçileri, beş kıtada 500'ü aşkın eğitim kurumu açmış durumda. Yüksek standartlı bir eğitim verilen okullardaki Türk eğitimci kadrosunun nitelikleri de üst düzeyde. Bu okulların öğrencileriyse ülkelerinin eğitim standartlarının çok üzerinde imkânlara sahip. Bu sayede İngiliz ve Türkçe'ye vakıf olabildikleri gibi matematik, fizik, kimya gibi derslerde de ulusal ve uluslararası başarılar elde ediyorlar.

Dünyanın çeşitli yerlerinde ve özellikle de Afrika'daki okulları konu alan, gazeteci Tuncay Opçin'in hazırlık aşamasındaki kitabına; Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgili genel müdürlüğünce hazırlanan, yurt dışındaki özel öğretim kurumlarıyla ilgili çalışmalara ve Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın verilerine bakıldığında konunun ne denli çarpıcı olduğu da ortaya çıkıyor…

91 ülkeye yayılan bu okul, kültür merkezi, dil kursu ve üniversitelerde dört bin öğretmen görev yapıyor, farklı uluslardan 100 bin öğrenci eğitim görüyor. Sadece Afrika'daki 27 ülkede yaklaşık 15 bin öğrenci Türkler tarafından açılan okullarda okuyor.

Zaman zaman Türkiye'de yoğun olarak eleştirilse de, sadece Afrika'da değil dünyanın dört yanında pek çok veli, çocuğunun Gülen okullarında öğrenim görmesinden memnun. Okulların büyük bölümünün paralı olmasına karşın öğrenci bulmakta güçlük çekilmemesinin nedeniyse sadece eğitim kalitesi değil. Bu okulların öğrencilerinin dünya gençliğinin büyüyen belası içki ve uyuşturucudan uzak durması da itibarın sebepleri arasında.

Okullar paralı, ama yoksul ve zeki öğrencilere burs olanağı da var. Okulların bir başka dikkat çeken özelliğiyse veliler arasında üst düzey yöneticilerin çokluğu. Örneğin Kenya Yargıtay Başkanı Muhammed Emin Amin'in, Malavi Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Muhammed Kuleysi'nin çocukları bu okullarda okuyup Türkçe öğreniyor. Orta Asya'daki devlet erkânı da çocukları için Gülen'in okullarını tercih ediyor. Bu bölgedeki okulları inceleyip bir de kitap yazan Bayram Balcı'nın bir diğer eleştirisi Orta Asya'da eğitimin kızlardan çok erkeklere verilmesi yüzünden cinsler arasında ayrım güdüldüğü yönünde. Farklı ülkelerindeki okulların Yeni Aktüel'e konuşan yöneticileriyse bir başka noktanın altını çiziyor: Bu okullar açıldıkları ülkelerin koşullarına da ayak uydurmak zorunda. Zaten dikta rejimleriyle yöneltilen ülkelerden demokrasilere ortak başarının sırlarından biri de bu. Nitekim cinsiyet ayrımcılığı eleştirisi dünyadaki tüm okullar için geçerli değil. İran, Suriye ve Suudi Arabistan gibi bazı ülkelere girilemediğinin altını çizen Fethullah Gülen, okullarla ilgili girişimde bulunanların menfaat beklemediğini belirtirken bu sayede kurulan köprünün iyi değerlendirilmesi halinde Türkiye için ekonomik ve siyasi faydalar sağlanabileceğini de ekliyor. Zira Türk okullarıyla Türk şirketlerinin yurtdışındaki faaliyetleri arasında paralellik göze çarpıyor. Örneğin okulların ardından Türk işadamları Güney Afrika Cumhuriyeti'nde milyonlarca dolarlık bir battaniye pazarını ele geçirdi. Nijerya'da Türk müteahhitler milyonlarca dolarlık ihaleler almaya başladı. Gülen'e yakın isimler son dönemde yaşanan turist patlamasında da okulların payı olduğunu vurguluyor.

Kara Afrika'ya Eğitim Işığı

Fethullah Gülen'in eğitim seferberliğinin sürdürüldüğü kıtalardan biri, 54 ülkede 800 milyondan fazla insanın yaşadığı Afrika. 90'lı yılların sonunda kara kıtaya açılan hareket bugün çok başarılı bir düzeye ulaştı; 27 ülkedeki 38 okulda 15 binden fazla öğrenci görüyor. Yüksek kalitede eğitim sunulan bu okullar kıtada büyük itibara sahip. Örneğin Güney Afrika'nın Johannesburg kentindeki okula önceki yıl 800 kişi başvurdu. Fakat içlerinden sadece 21'i okuma hakkı kazandı.

Malavi'de de 2001 yılında açılan okula başvuran 250 adaydan sınavda başarılı olan 30'u alındı. Üstelik talepteki yoğunluk okulların ücretli olmasına rağmen değişmiyor. Okulların ücretleri bulundukları ülkedeki koşullara göre belirleniyor. Afrika ölçütlerine göre zengin sayılabilecek Kenya'da lise bölümü için yıllık 1500 dolar talep edilirken daha fakir bir ülke olan Malavi'de ücret 700 dolara kadar düşüyor.

Afrikalı yöneticilerin de çocuklarını gönderdiği Gülen'in adıyla anılan okulların yerel yöneticilerle ilişkisi bundan ibaret değil. Kurulma aşamasında da yerel yöneticiler devreye giriyor. Tanzanya'nın bağımsızlığında büyük payı olan lider Julius Kambarage Nyerere'nin sağ kolu Ali Tambwe, bu ülkedeki Türk okulunun bağlı olduğu vakfın kurucuları arasında. Okul kurmak için Türkler'i Tanzanya'ya davet edense 90'ların ilk yarısında cumhurbaşkanlığı yapan Ali Hassan Mwingi. Mozambik'teki okulun kurucusu Sezai Kara'nın yakın olduğu isimlerden biri, bir dönem cumhurbaşkanlığı için adı geçen Amade Camal. Sezai Kara başkent Maputo'daki camide Cuma namazı kılan tek beyaz olması sayesinde Camal ile tanışmış. Kenya'daki okulları kurmak için girişimde bulunan Mehmet Gül de bu ülkenin önde gelen Müslüman ailelerinden birinin kızı olan Ümmü Gülsüm'ün ODTÜ'den sınıf arkadaşı.

Kenya'daki Türk okulunu destekleyen vakfın başkanı Said Kaya, Türk öğretmenlere ilişkin ilginç bir bilgiyi de aktarıyor; zira öğretmenlerin çoğu üniversiteden devre arkadaşı. Kaya'ya göre zaten arkadaş olmasalar Afrika gibi bir mahrumiyet bölgesinde çalışmayı kolay kolay kabul etmezlerdi.

Okullardaki kadrolu Türkler öğretmenlerden ibaret değil. Afrika ülkelerine bir yandan üniversite eğitimini sürdürmek, bir yandan da okullarda belletmenlik yapmak için giden Türk gençleri de var. Öğrencilerle ayrı yatakhaneleri paylaşıyor. Mesela Kenya'da bu görevi yapan Erkan Cüce "Bir keresinde öğrenciler beyazlar hakkında olumsuz konuşuyordu. Neden benim yanımda beyazlara küfrediyorsunuz' diye sordum. Yanıt olarak bana 'Aman hocam, senin sadece tenin beyaz. Sen bizdensin, Afrikalı'sın dediler" diye anlatıyor. Kenya'da Türk öğretmenler halkla epey yakınlaşmış durumda. Öyle ki, yerel halkın kullandığı dolmuş benzeri kalabalık ulaşım araca Matatu'lara binen ilk beyazlar Türk. Bu yüzden onlara 'fakir beyazlar'da deniyor.

Tango Diyarına Mehter Okulu

Uzun süredir Fethullah Gülen'in izinde eğitim faaliyeti içinde yer alan Dr. Ali Bayram son dönemde sık sık Güney Amerika'ya gidiyor. Bayram'ın verdiği bilgiye göre Gülen'i izleyenlerin Güney Amerika'daki faaliyetleri bir iki yıl önce başladı ve şimdilik kültür merkezleriyle sınırlı. Bolivya'nın Cochabamba kentinde, Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te, Şili'nin başkenti Santiago'da, Brezilya'nın ekonomik başkenti Sao Paulo'da Türk kültür merkezleri bulunuyor. Venezüela'da da merkez açılması yönünde gelen talep değerlendiriliyor. Kültür merkezlerinin hepsi küçük çaplı. Her birinde ortalama 30-40 öğrenci var. Öğretmen sayısı da bir elin parmakları kadar. Ancak Arjantin'deki durum yakında değişecek. Zira martta Buenos Aires'te Güney Amerika'daki ilk okul açılacak. Dolayısıyla öğrenci ve öğretmen sayısı artacak.

Bayram, Güney Amerika'da Türk kültürüne büyük merak olduğunu ve çeşitli yaş gruplarından, çeşitli sosyo-kültürel ortamlardan kimselerin bu merkezlere kaydolduğunu aktarıyor. Kız-erkek ayrımı yapılmadan kabul edilen öğrencilere Türkçe dil eğitiminin yanı sıra Türk kültürünü tanıtıcı dersler de veriliyor; turistik değerleri anlatıyorlar.

Merkezlere katılım ücretli. Arjantin'de açılacak okul da paralı olacak. İngilizce eğitim verilecek okulda Türkçe seçmeli ders olarak okutulacak.

Hareketin Kuzey Amerika'daki faaliyetleri ise daha eski. ABD'de 50 şehirde kültür merkezi bulunuyor. Bu merkezler özellikle yemekleriyle ünlü ve zaman zaman Türk yemekleri haftası düzenleniyor, Türkçe kursları organize ediliyor. ABD'ye ilişkin en önemli bilgiyi gazeteci Tuncay Opçin veriyor. Bu ülkede Gülen'e sempati besleyen 20 bin öğrenci var. Bunların çoğunluğunu Türkiye'den lisans ve lisan üstü eğitim için gidenler oluşturuyor. Gülen taraftarları ABD'nin kuzeyinde beş okul açmış durumda. Buralarda ağırlıklı olarak Türk öğrencilere eğitim veriliyor. Altı yıldır ABD'de yaşayan Fethullah Gülen de bu ülkede faaliyet gösteren Mevlana Forumu'nun onursal başkanı.

Kanada'da kültür merkezleri, Meksika'da ise hem kültür merkezi, hem okul var. Meksika'nın başkenti Meksico City 'de açılan okul geçen yıl öğrenime başladı ve otuza yakın öğrenciye sahip. Orta Amerika'nın diğer ülkelerindeyse Gülen grubunun herhangi bir faaliyeti yok; şimdilik. Zira Orta Amerika'dan da yeni okul talepleri yükselmeye başladı.

Orta Asya'da 40 Bin Öğrenci

Fethullah Gülen hareketinin eğitim seferberliğinin başladığı ve en güçlü olduğu coğrafya, Orta Asya. Milli Eğitim Bakanlığı'nın verileriyle bugün bölgede 40 bin öğrenci Türk okullarında eğitim görüyor.

Bölgede eğitim seferberliğinin en başarılı ülkesiyse Kazakistan. 1992'de bu ülkeye giden Türkler tarafından iki yıl içinde 29 lise açıldı, dört yıl sonra da Süleyman Demirel Üniversitesi faaliyete geçti. Arap edebiyatı doktoru Ali Bayram'ın çalışmaları da Kazakistan'daki başarıda önemli bir rol oynadı. Gazeteci Tuncay Opçin, 1992 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın Bayram için Kazak lider Nursultan Nazarbayev'e referans mektubu yazmasından sonra Gülen'i izleyenlerin bu ülkede rahat çalışma olanağı bulduğunu belirtiyor. Öyle ki Bayram, Kazakistan Parlamentosu'nun Milli Eğitim Komisyonu fahri üyeliğine kadar yükselmeyi başardı. Kazaklar artık yurtdışından gelip eğitim alanında yatırım yapmak isteyenler için onay vermeden önce Bayram'ın görüşünü alıyordu.

Bir diğer Orta Asya ülkesi Kırgızistan'da ilk Türk okulları 1992-1994 arasında açıldı. Çok başarılı olan bu okulların sayısı, 90'ların sonunda gelindiğinde 12'ye yükselmişti. Bu okullarda İngilizce, Türkçe, Kırgızca ve Rusça eğitim veriliyor. Okullardan biri Alada Üniversitesi. Kırgız-Türk Okulları Genel Müdürü Yücel Bozkurt, öğrencilerine sadece eğitim vermediklerini, Türk örf ve adetlerini öğrettiklerini belirtiyor. Bunun sonucunda öğrencilerin ailelerinde bağlar dahi güçlenmiş, hatta ayrılmış olan anne-babalardan 30-35'i yeniden birleşmiş.

Türkmenistan'daki okulların da 13 yıllık geçmişi bulunuyor. Buradaki 20 Türk okullundan son beşi Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı'nın özel isteği üzerine açıldı. Türk eğitim kurumları arasında başkent Aşkabad'daki Uluslararası Türkmen-Türk Üniversitesi de bulunuyor. Türkmenbaşı okullardan o kadar memnun ki, bu kurumlara maddi yardımda bulunanlara Türkmen vatandaşlığı verdi.

Hareketin baltayı taşa vurduğu ülkeyse Özbekistan. Bu ülkede 18 Türk okulu bulunuyor. 1995'te muhalif Özbek lider Muhammed Salih, Gülen'e yakın Zaman Gazetesi'ni ziyaret edince okullar kapatıldı. Özbek lider İslam Kerimov ancak dönemin Başbakanı Tansu Çiller devreye girince geri adım attı. İki yıl sonra Türkiye'de Refahyol Hükümeti döneminde 'laiklik krizi' yaşanınca okullar yine dara düştü. Kerimov Türk okullarının 'Nur tarikatı tarafından kurulduğunu' gerekçe göstererek 1998'de kapattı. Açık kalan tek okul ise başkent Taşkent'teki International School.

Okyanusu Engelden Saymadılar

Fethullah Gülen takipçilerinin Asya-Pasifik bölgesine yönelik ilgisi 1993 yılına kadar uzanıyor. Bu tarihte Avustralya'da ilk Türk okulu açıldı. Altın Nesil Vakfı'nın öncülüğündeki okulların bugün ulaştığı sayı yedi. Buradaki okullar öncelikle 150 bin Türk göçmene sesleniyor. Eğitimin hedefiyse öğrenim çağına gelen Türk çocuklarının asimile olmasını engellemek ve Türkçe'yi öğrenmelerini sağlamak.

Asya-Pasifik bölgesinde Filipinler, Endonezya, Japonya, Güney Kore, Malezya, Burma, Kamboçya, Tayland, Vietnam ve Malezya'da da Türk eğitim kurumları bulunuyor. Bunların bazıları lise düzeyinde, bazıları da sadece kültür merkezi seviyesinde.

Japonya'da da Gülen'le anılan uluslar arası bir okul var. Geçen yıl 30 öğrenciyle faaliyete geçen okul, dünya çapındaki tüm uluslar arası okulların bağlı olduğu ECIS'e kayıtlı. Japonya'daki dil okullarıyla kültür merkezlerinin varlığı ise çok eskilere dayanıyor. Buradaki beş dil okulunda Türkçe öğrenenlerin sayısı yedi binin üzerinde. Bunlardan 250'si konuk öğrenci olarak Türkiye'ye gelip Türk ailelerin yanında kaldı. Japonya'nın belli başlı tüm kentlerinde de Türk kültür merkezleri bulunduğu belirtiliyor.

Yeni Aktüel'e konuşan, Filipinler'deki okulların koordinatörü Tevfik Aydınlıoğlu bu ülkede dört okul bulunduğunu söylüyor. Buralarda 600'e yakın öğrenci eğitim görüyor. Aydınlınoğlu, Filipinliler'in yurt dışına gidip hizmet sektöründe çalışmak istediğini, gençlerin pek çoğunun Amerika hayalleri kurduğunu belirtiyor. Ardından da öğrencilerine özgüven kazanıp başka alanlarda çalışmaları için telkinde bulunduklarını aktarıyor. This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kıta Kıta, Ülke Ülke Gülen'in Üniversite, Kolej ve Eğitim Merkezleri

Tweet

Whatsapp