VTR Arası Aparkat!
Habercilik zordur. Emek ister, masraf ister, enerji ister. Ülkemiz medyasının haberciliğinin gerçek yüzünü, Zaman yayın hayatına çıktığından beri değişik zamanlarda masaya yatırmış, yalan, manipülatif, art niyetli, sansasyonel haber ve habercileri çoklukla okurlarına aktarmıştı.
Gazetemizin ilk promosyonlarından birinin adıdır 'Yalan Haber Dosyası' isimli kitap.
Özellikle televizyonculuğun gelişmesinden sonra ortaya çıkan TV haber formatının durumunu bu satırların yazarının kaleminden az okumadınız. Kurgulanmış, ardına müzik döşenmiş, haberden ziyade drama formatına çekilmiş bültenleri üslubunca eleştirdik, doğru haberciliğin bu olmaması gerektiğini defalarca vurguladık. Ticari TV kanallarının yanı sıra yayıncılık geçmişi birkaç yıla dayanan haber kanalları diğerlerinden -bu açıdan- biraz daha insaflı ve etik değerlere riayet eden çizgilerdeydi. CNN Türk, NTV, SKY Türk gibi kanalların reyting rakamlarını dikkate almadan yaptıkları yayıncılık takdire şayan elbette.
Ancak bu kanalarda çalışan kadroların çoğu, diğer TV kanallarından yetiştiğinden midir nedir, bazı zamanlar eski reflekslerini göstermeden edemiyorlar. 9 Nisan sabahı CNN Türk'te yayınlanan bir haber beni hayrete düşürdü. Üstelik ismini dünyaca ünlü haber kanalı CNN'den alan ve yöneticilerinin medya ahlakından şüphe etmediğim bir kanalda bu tür bir haberi izlemek hayretimi daha da artırdı.
Şirin Payzın'ın sunuculuğunu yaptığı Yeni Gün programında ölen Papa'yla ilgili bir haber VTR'si girdi. VTR'de The Independent'in yazarlarından Johann Hari'nin 8 Nisan'da kaleme aldığı ve Papa'yı sert bir üslupla eleştirdiği -ki bence çoğu noktada haklı bir makaledir- Papa'nın günah galerisi nevinden yorumlar vardı. Gerçi Hari, Papa için 'Batıl inanç taciri' diyerek inanç konusunda kendi konumlanmasını yapıyordu; ama nihayetinde The Independent'in yorum köşesinde yayınlanıyordu bu satırlar ve bir makaleydi.
Makale, Papa'nın Şili diktatörü hakkındaki savunucu duruşu, AIDS hakkındaki yanılgıları, Papa'nın suç listesinden örnekler verip 'Batıl inanç tacirinin değil, onun yüzünden hayatta olmayan on binlerce masum insanın yasını tutmalıyız.' şeklinde bitiyordu. Ancak esas garabet bu noktada başlıyordu. Sonra ekrana Papa ile Fethullah Gülen'in görüntüleri geliyor ve dış ses şöyle söylüyordu: "Papa Türkiye'de hakkında dava açılan Fethullah Gülen ile 9 Şubat 1998'de Vatikan'da görüştü!"
Haberi izlerken bu şoku yaşamıştım ki yetmedi. VTR bittikten sonra stüdyoya dönülüyor ve Şirin Payzın, 'Independent'te çıkan makale işte böyle sert bir makale.' diyordu.
Türk medyasına özgü olan haberin içinde haber unsurundan çok yorum ve yargının yer almasına, üstelik yalan haber için şahane bir örnekti bu haber. Zira Hari'nin bahsi geçen makalesinde tek kelime Fethullah Gülen yoktu. (Meraklısı http://comment.independent.co.uk/columnists_a_l/johann_hari/story.jsp?story=627335 adresinden okuyabilir.) Kaldı ki Gülen'i, 'Türkiye'de hakkında dava açılan' diye sunmak da en hafif tabirle 'etiksizlik'tir. Zira bu dava sonuçlanmıştır. Yani haber gelişmiştir. Üstelik ne gibi bir sıkıntı, bu haberin metnini yazan meslektaşımıza böylesi satırları bir İngiliz makalesinin ardına ekleştirmesine neden olmuş olabilirdi ki? Bu fraksiyonel haberci zihniyetinin CNN 'title'ı olan bir haber kanalında, 'hazır yeri gelmişken bir tane çakayım' mantığıyla uç vermesi şaşırtıcı değil mi?
Bilmiyorum CNN International'ın yetkilileri isimlerini kullanan kanalları ne kadar sıklıkla denetliyor, buradaki üslupların evrensel gazetecilik kriterlerine uyup uymadığını kontrol ediyorlar mı? Ve CNN Türk'ün yetkilileri acaba hafta sonu izninde oldukları için mi böylesi metinler, haberi redakte edenin kendi zihniyetine göre şekillenip milyonlarca izleyiciye sunuluyor?
Habercilik adına üzüntüyle beraber bu konuyu cidden merak ediyorum ve bu merakımı tatmin için minik bir girişimde de bulundum. Bakalım CNN International'ın yetkilileri ve The Independent'ten Johann Hari haberin içine, yazanın keyfine göre katalizör cümleler katıp, siyasi zihniyetine göre VTR içi at koşturması yapanlara ne diyecekler?
Gelişmelerden sizleri de haberdar edeceğimden emin olabilirsiniz...
- tarihinde hazırlandı.