Tekyelerin Toplumdaki Yeri
Bir zamanlar, tekyelerin ukbâya açık zebercetten iklimi sayesinde bu ülke bir baştan bir başa aşk solukluyor, heyecan solukluyor, fikir solukluyor ve her yöre âdetâ uhrevî renklerle tülleniyordu. Dağ-bayır, köy-kent, şehir-kasaba kaynaşır gibi iç içe bulunduğu bu dönemde, her yanı o kadar canlı, o kadar baş döndürücü, o kadar büyülüydü ki görenler kendilerini bir rüyâda sanırlardı.
Tekyenin mabedi aşan ayrı bir füsûnu da vardı; belki bu, mabede resmiyetin karışmasından ve onun, kendine âit fonksiyonlarını bihakkın edâ edemeyişindendi.. belki de başka bir şeydendi..? O her zaman aşkla, şevkle heyecanla tüterdi. Evet, tekyede, ibâdet saatlerinin dışında da, hemen her zaman onun özünden kaynaklanan bir güzellik, bir sihir ve bir ürperti duyulurdu. Biraz da tekyeye devam eden büyülü ruhlardan mıydı, neydi; insan kendini onun "üns" esintili iklimine atınca âdetâ, yazın kavurucu sıcağından kurtulup, üfül üfül esen bir ormanlıkta, rûhlara inşirâh veren bir çağlayanın başında ve rengârenk güzellikler arasında bulunduğunu sanır ve "oh!" deyip huzûr soluklardı.
Tekye, halli güç bir bilmece ve kapalı, karanlık bir bilinmez değil; o teneffüs edilen uhrevî bir nesîm, yaşanan bir lezzet, duyulan bir haz ve rûhun derinliklerinin rasat edildiği bir rasathâneydi. Orada, gözler, gönüller idrâk üstü aydınlıklara ulaşır ve gördüklerimiz inanılmaz bir rüyâ ve bir hülyâ hâlini alırdı.
- tarihinde hazırlandı.