Medeniyetlerin Gelişme Seyri ve Tabii Süreç
Evet, günümüzün gelişmiş ve müterakkî toplumları, bundan bir süre önce, şu anda bizim içinde bulunduğumuz aynı süreci yaşıyor, aynı bunalımlarla oturup kalkıyor ve aynı ızdıraplarla kıvranıyordu. Gün geldi, araştırma iştiyakı, ilim aşkı, çalışma şevki; sonra da peşi peşine gerçekleştirilen başarıların azimleri coşturması, arzuları kamçılaması ve büyük ölçüde her muvaffakiyetin ödüllendirilmesi onlara ardına kadar bütün yenilenme kapılarını açtı ve onlar için ortam âdeta bir dehâ meşcereliği haline geldi; geldi ve buhar makinelerini dokuma tezgâhları, araştırma lâboratuarlarını matbaanın icadı takip etti... Belli bir süre sonra da ilim ve bilgisayar çağına ulaşıldı. O günkü ilim severler, keşifleri, icatları, ilmî araştırmaları ödüllendirdiğinden her yerde büyük istidatlar serpilip gelişme fırsatını buldu ve her taraf harika dimağların hummalı faaliyetleriyle harikalar meşherine dönüştü.
Nasıl ki, bir dönemde bizim dünyamızda da aynı ortam, aynı atmosfer teessüs edince, İbni Sinâlar, Fârâbiler, Harizmîler, Râzîler, Zehrâvîler... birbirini takip etmeye başlamıştı; öyle de Batı, kendinden evvelkilerden tevârüs ettiği müktesebâtı, vasatın elverdiği ölçüde çok iyi değerlendirdi ve son asırlara âdeta damgasını vurdu.
- tarihinde hazırlandı.