İslam Düşünürlerine Göre Akıl
Başta Bediüzzaman olmak üzere İslam düşünürlerine göre akıl, potansiyel derinlikleri itibariyle, kainat kitabını okuyan bir göz; duyduğu ses ve nağmeleri değerlendirip değişik manalara bağlayan pek çok ihtizaza açık bir iç kulak; eşya ve hadiseleri aşkın bir tefahhusla temaşa eden muhit bir idrak; varlık ve varlık ötesi alemleri keşfe açık batıni bir gözdür. İnsan onunla, gözün gördüklerini, kulağın duyduklarını değerlendirip bir hükme bağlar ve onun rehberliğinde varlığın perde arkasına seyahatler tertip eder; hatta yükselir onunla Allah'a muhatap olur.. onunla cebri-ihtiyari belli sorumluluklar yüklenmeye ehil hale gelir.. ve onunla topyekün kainat ve hadiseleri tarar, kritik eder, bir esasa bağlar ve Allah'a yürür. İyiliklerde, güzelliklerde mantık ve muhakemelerimizi vahyin ve ilhamın zenginlikleri ile buluşturur ve ötelerden gelen mesajlara referans olur.. fenalıklarda, çirkinliklerde de, İlahi hududa mantıki yorumlar getirerek nefsin serazat arzularını frenler ve onun taarruzlarına karşı sürekli stratejiler üretir. Ayrıca bize her zaman, şeytanın değişik planlarını aşabileceğimiz taktikler verir.. hevesat ve cismani arzularımıza karşı da, muhasebe ve murakabe izabehanelerinde eritilip şekillendirilmiş düşüncelerden kementler, bukağılar vurur. O, semaviliğini koruduğu sürece hemen her zaman, nefsaniliğin üzerine yürür ve onu, kendi hususiyetlerinden kaynaklanan bayağılıklardan alıkor; alıkor ve adeta insani değerlerin korunması mevzuunda bir polis, bir zabıta memuru vazifesi görür. Ve tabii, "akl-ı semavi" ve "akl-ı mead"a ait bu özelliklerden hiçbiri, "akl-ı meaş" ve "akl-ı türabi" için söz konusu değildir.
- tarihinde hazırlandı.