Sadıkların sözüdür dinlenen
Sıdk dendiğinde daha çok doğru söz ve hakikate muvafık beyan akla gelmektedir.
Fakat aslında sıdk; doğru sözün yanında doğru davranışı da ihtiva eden, her türlü uydurma beyan ve tavırlardan arınmış olmayı da çağrıştıran ve insanın iç-dış, gizli-açık her halini aynı çizgide götürmesi, hilâf-ı vaki her şeye kapanıp, hayatını doğruluğa göre planlaması manalarına gelen daha şümullü bir tabirdir.
Sadakat ise; söz ve tavırlarla beraber duygu, düşünce, tasavvur ve niyetlerde de doğru olma, hak ve hakikate yürekten bağlı kalma, dostlarına karşı hep vefa hisleriyle dolu bulunma, şartlar ne olursa olsun hainlik ve döneklik yapmama, gönül verdiği kapıdan asla ayrılmama ve riya, tasannu, maddî-manevî çıkar hesabı gibi kötülüklerden arınarak halis bir niyetle Allah yoluna bağlanma manalarının hepsini ifade eden muallâ bir kelimedir.
Söz ve davranışlarında doğruluğu tabiatının bir parçası haline getirip, insanlarla olan muamelele-rinde hep dürüst davranan; günlük konuşmalarından mizahlarına, dost meclislerindeki muhaverelerinden tebliğ adına yaptığı konuşmalarına kadar bütün söz ve davranışlarında doğruluktan ayrılmayan ve dostluğun gerektirdiği vefayı hep muhafaza eden, sözünün eri ve güven timsali insanlara "sadık" denir.
Sıdk ve sadakatte zirveyi tutan, hayal, tasavvur, duygu, düşünce, hatta mimiklerine kadar bütün hal ve tavırları itibarıyla doğruluğa kilitlenmiş olan hak erleri ise "sıddîk" unvanıyla anılmaktadır. Özü sözü bir, her haline güvenilir bu kahramanlar, çok samimi, pek hâlis ve olabildiğine sadık insanlardır. Resûl-i Ekrem Efendimiz'i (sallallahu aleyhi ve sellem) ve onun getirdiği her şeyi tasdikte kemale erişen, kendisine sunulan mesajlara -aksine ihtimal vermeyecek şekilde- iman eden ve i'lâ-yı kelimetullahı hayatının gayesi bilen sıddîkların pîri Hazret-i Ebu Bekir'dir (radiyallahu anh). Aslında Ashâb-ı Kirâm'ın hepsi birer sıddîktır; ne var ki, onların en önünde yer alan ve sadakat sancağını taşıyan zat Ebu Bekir efendimizdir. Nitekim, Allah Teâlâ, "Sıdk mesajıyla gelen, hak ve gerçeği getiren ve O'nu gönülden tasdik eden var ya, işte her türlü fenalıktan korunanlar, takva üzere olanlar onlardır." (Zümer, 39/33) mealindeki ayet-i kerimeyle daha din-i mübînin başlangıcında, hem onun tebliğcisini hem de bu ilâhî mesaja ilk defa "evet" deyip ona koşanı sıdk u sadakatle tavsif ve tebcil buyurmuştur. Bazı müfessirlere göre; bu ilahî beyan, sıdk sesinin, sıdk sözünün, sıdk düşüncesinin sesi soluğu olan Hazreti Sadık u Masdûk efendimiz (aleyhi ekmelü't-tehâyâ) ile O'na inanıp mesajını tasdik eden ve İslam'a gönülden bağlananların ilki, rehberi Ebu Bekir (radiyallahu anh) hazretlerini nazara vermektedir.
O'nun hayatı mesajının doğruluğuna şahitti
Nur Müellifi, "Müseylime'yi esfel-i sâfilîne düşüren kizb olduğu gibi, Muhammedü'l-Emin Aleyhissalâtü Vesselâmı âlâ-yı illiyyîne çıkaran sıdktır ve doğruluktur." der. Evet, sıdk bir peygamber sıfatıdır. Güzel ahlakın kapısı doğrulukla açılır; en makbul ve seçkin kullar mertebesine, cennetin zirvesine sadakatle ulaşılır. Sıdk, aynı zamanda Allah elçilerinin vazifelerini yaparken kullandıkları bir kredidir. Onların doğruluğa kilitlenmiş bulunmaları arkalarındaki istidatlı insanların hidayetine vesile olmuştur.
Sıdk sarayının sultanı Resûl-i Ekrem Efendimiz de doğruluk ve güvenilirliği sayesinde pek çok gönlün kilidini rahatlıkla açmıştı. Ebû Cehil, Utbe, Şeybe ve Ümeyye gibi küfrün temsilcileri bile "Vallahi biz bu adamın yalan söylediğine hiç şahit olmadık." demek zorunda kalmışlardı. Muhbir-i Sadık, Mekkelileri Ebû Kubeys tepesinde toplayıp "Ey Abdulmuttalip oğulları! Ey Fihr oğulları! Ey Lüeyy oğulları! Ben şimdi şu dağın öbür yamacında düşman ordusunun bulunduğunu ve size saldırmak üzere olduğunu söylesem bana inanır mısınız?" diye sorunca, oradakilerin hepsi tereddütsüzce "evet inanırız" diye bağırmışlardı. Çünkü, o güne kadar O'nun hiçbir hilâf-ı vâki beyanını duymamışlardı. Dünya adına hiçbir beklentisi olmayan bir insanın kırk yaşına kadar çok basit meselelerde bile hilâf-i vaki beyanda bulunmayıp o yaştan sonra hakikate muhalif sözler söylemesi zaten düşünülemezdi. O zamana değin öyle müstakim bir çizgi takip etmişti ki, ahlâk-ı âliyeye bağlı o gidişatı ondan sonra söyleyeceği, göstereceği, sunacağı ve temsil edeceği her şeyin referansı olmuştu.
Dolayısıyla, düşmanları dahi O'nu yalancılıkla itham edemiyor, -hâşâ yüz bin defa hâşâ- 'şair, sâhir, mecnun' yakıştırmalarında bulunarak işin içinden sıyrılmaya çalışıyorlardı. Hakikatini inkâr edemedikleri mucizelerine de 'sihir' deyip geçiştiriyorlardı. O'nun risaletini kabule yanaşmayan müşrikler bile, "Muhammed doğru söylüyor" demekten kendilerini alamıyor; fakat peygamberliğin O'na verilişini kibir ve gururlarına yediremeyip, "Risalet neden eşraftan birine değil de bir yetime verildi?" demek suretiyle O'na teslim olmamak için kendilerince mazeret uyduruyorlardı.
Özümüzle Sözümüz Bir mi?
Selef-i sâlihîn efendilerimiz, peygamberlerin vasıflarından üçünü sıralarken önce sıdkı, daha sonra emaneti, akabinde de tebliğ aşkını saymışlardır. Tebliği sıdk ve emanetten sonra zikretmeleri çok manidardır. Demek ki tebliğ vazifesinin eksiksiz ve kusursuz yapılabilmesi için mübelliğin önce sıdkla, sonra da güvenilir, inanılır ve itimat edilir bir insan olma manasına gelen emanetle muttasıf bulunması gerekmektedir. Tebliğ aşkı ancak peygamberane sadakat ve peygamberane emanetle beraber bulunursa bir kıymet ifade etmektedir. Bu iki kanattan yoksun bir tebliğ adamı hem hizmet adına yapıp ettiklerini başka beklenti ve mülahazalara bağlamaktan kurtulamayacak hem de sunacağı mesaja kimseyi inandıramayacaktır.
Öyleyse, bu noktada biraz durmak, derin derin düşünmek ve kendi durumumuzu gözden geçirmek düşer bize!.. Sahiden sıdk ve emniyet üzere yaşıyor muyuz? Gizli-açık her halimizde sıdk u sadakatin rengi var mı? Özümüzle sözümüzü bir kılabildik mi? Çevremize emniyet telkin edebildik mi; güvenebiliyor mu insanlar bize? Yanlarında anıldığımız zaman hemen "Onun elinden, dilinden hiç kimseye zarar gelmez" diyebiliyorlar mı? İşte, bütün bu ve benzeri soruların cevabı müspet olmadan yapacağımız tebliğ hem dünya hem de ahiret hesabına akim kalmaya mahkumdur.
- Sadakat; söz, tavır, duygu, düşünce, tasavvur ve niyetlerde doğru olma, hak ve hakikate yürekten bağlı kalma, vefalı davranıp hainlik ve döneklik yapmama demektir.
- Resûl-i Ekrem Efendimiz'e düşman olan insanlar bile ona -hâşâ- 'şair, sâhir, mecnun' yakıştırmalarında bulunuyorlar ama asla O'nu yalancılıkla itham edemiyorlardı.
- Tebliğ vazifesinin eksiksiz ve kusursuz yapılabilmesi için tebliğcinin önce sıdkla, sonra da güvenilir bir insan olma manasına gelen emanetle muttasıf bulunması gerekmektedir.
Bazı durumlarda yalan söylenebilir mi?
Hazreti Üstad'a, "Bir maslahata binaen yalan söylemenin caiz olacağı yerler de var mıdır?" şeklinde bir sual tevcih edilince, o "Evet, kat'î ve zarurî bir maslahat için mesağ-ı şer'î vardır. Amma zaman onu neshetmiş." diyerek meseleyi kesip atmıştır. Aslında, bazı alimler haddi aşmamak ve zaruret sınırında durmak şartıyla, dargınları barıştırmak, hanımla beyinin arasını bulmak ve savaşta düşmanı şaşırtmak maksadıyla söylenen hilâf-ı vaki beyanların mubah olduğunu ve yalan sayılmayacağını söylemişlerdir. Fakat, Bediüzzaman hazretleri, bazı alimlerin maslahat ve zaruret için verdikleri o fetvanın zamanla sınırlı olduğunu ve geçerliliğini yitirdiğini ifade etmiştir.
Evet, günümüzde yalan çok revaçtadır ve insanlar hiç olmayacak meselelerde bile yalana başvurmaktadırlar. Bir sürü kezzâbın, müthiş yalanlarıyla yeryüzündeki asayişi ve umumi emniyeti mahvettiği zamanımızda, bu kötü ahvâlden mü'minler de etkilenmişlerdir ve maalesef çokları hemen her şeye bir bahane uydurur hale gelmişlerdir. Böyle bir dönemde öyle net bir ifadeyle ve kesin bir hükümle radikal tedbirler alınmazsa, o muvakkat fetvanın sû-i istimalini engellemek mümkün olmayacaktır.
Hâsılı, şayet biz, dava-yı nübüvvetin kapı kulları sayılan birer hak eri olmayı arzuluyorsak, tıpkı Nebiler Serveri gibi, sıdk ve sadakat hususlarına çok dikkat etmek zorundayız. Yalanın revaç bulduğu ve herkesin yalan söylemede rahat olduğu günümüzde doğruluğu bir abide gibi başımızda taşımaya, inanılır ve güvenilir insanlar olma durumunu namusumuz gibi korumaya mecburuz. Özellikle de başka toplumlar içinde yaşıyorsak ve kendi öz değerlerimizi onlara da anlatmayı düşünüyorsak her halimizle doğru olmaya daha da özen göstermeliyiz. Büyük-küçük hiçbir meselede en ufak bir hilâf-ı vaki beyana tenezzül etmemeli ve asla "Müslümanlar da yalan söyleyebiliyor" dedirtmemeliyiz. Yalanı çağrıştıran tek bir söz ya da halimizin, bütün inananlar hakkında "bunlar da yalan söylüyor" kanaati oluşturabileceğini ve ondan sonra -farz-ı muhal- gökten kitap indirip o insanların önüne koysak yine de onlara müessir olamayacağımızı unutmamalıyız. Evet, bizim için yol ikidir, ya doğru söylemek ya da sükût etmek. Ne kadar doğru varsa hepsini bir anda söyleme gibi bir mükellefiyetimiz yok; fakat, illa konuşacaksak, doğru sözlü olmadan başka yolumuz da yok.
Haftanın Duası
Allah'ım! Semi' ve Alîmsin, her sesi işiten ve ilmiyle her şeyi kuşatan Sen'sin; Sen yakarışlarımızı da duyar, gizli-açık bütün hallerimizi de bilirsin. Ya Hayy u ya Kayyum! Ey gerçek hayatın Sahibi ve her şeyin varlık ve devamı Kendisine muhtaç bulunan Rabb-i Rahîm! Vicdanlarımızda sürekli Zat-ı Akdes'ini yâd etmeye bizi muvaffak kıl ve bütün latifelerimizi zikrinle ihya buyur.. bir an bile olsa doğruluktan ve doğru yoldan bizi cüdâ düşürme!
Sözün Özü
'Genç insanı olmayan bir davanın ayakta durması mümkün değildir.' Hz. Ömer'e isnat edilen bir sözdür ve bu bence çok önemlidir. Bundan dolayıdır ki, pek çok büyük, rüyalarını görüp hayallerinde tüllendirdikleri geleceği, hep gençlik malzemesi ile örgülemeyi düşlemişlerdir. Hemen her dava insanı, bütün sa'y ve gayretini, istikbal vaad eden böyle bir gençlik yetiştirmeye harcayıp, onu âdeta hülyalarının yorumcusu olarak görmüştür.
- tarihinde hazırlandı.