Një lutje gjithëpërfshirëse e Profetit tonë të dashur (s.a.s.)
Pyetje: Pasi zbresin ajetet e para të sures Muminun, Profeti ynë (s.a.s.) lutet duke thënë: “O Zot, shotna ne, e mos na lër të mangët; na i ngri vlerat me qerasjet e tua, mos na lër të poshtërohemi; na u gjend përherë në mirësi, e mos na e trego fytyrën e privimit; na zgjidh ne, e mos zgjidh të tjerët mbi ne; ji i kënaqur prej nesh dhe na bëj edhe ne prej robërve të kënaqur me veprimtarinë Tënde të patëmetë!”[1] Cilat janë mesazhet që u jep kjo lutje zemrave që besojnë në ditët e sotme?
Përgjigje: Fillimisht duhet ta theksojmë, se ngase Profeti ynë (s.a.s.) ishte marrësi i drejtpërdrejtë i revelatës hyjnore, është e pamundur për çdokënd tjetër që t’i ndiejë dhe t’i kuptojë po në atë nivel horizonti, si të Tijin. Ndaj duhet ditur qysh në fillim, se çdo gjë që mund të thuhet në lidhje me kuptimin dhe përmbajtjen e lutjes në fjalë, ka për të ngelur gjithnjë e mangët në pasqyrimin e thellësisë dhe gjerësisë së vërtetë të saj.
Siç u pohua edhe në pyetje, i Dërguari i Allahut e bën këtë lutje të bekuar pikërisht pas zbritjes së ajeteve të para të sures Muminun. Ndërsa përmbajtja e lartë e ajeteve në fjalë është kjo: “Padyshim që besimtarët arritën lumturinë, suksesin dhe shpëtimin. Ata në namazet e tyre janë përherë të përulur, të përkushtuar dhe me respekt (për Allahun (xh.xh.)). Ata u qëndrojnë larg punëve të pavlera. Ata e japin zekatin e tyre (madje punojnë për të dhënë zekatin.) Ata e ruajnë nderin dhe vendet e tyre të turpshme. Përveç grave dhe atyre që kanë në dorëzim (robinjat); sepse ata që kufizohen me kaq nuk mund t’i turpërojë kush. Mirëpo ata që duan ta kalojnë këtë kufi, ja pikërisht ata janë që e kanë kaluar cakun! Ata besimtarë kujdesen për amanetet që kanë mbi krye, dhe e mbajnë të plotë fjalën e dhënë. Ata e falin namazin e tyre në kohë dhe e ruajnë prej të shkuarit dëm. Ja ata janë trashëgimtarët, ata trashëgimtarë të xhenetit Firdeus, të cilët do të qëndrojnë atje përjetësisht!”[2]
Pas zbritjes së këtyre ajeteve fisnike, të cilat janë si njëfarë dhurate e Allahut (xh.xh.) për Profetinë tonë të dashur (s.a.s.) dhe umetit të Tij, Profeti ynë që e ndien me tërë thellësinë e tij sihariqin, se besimtarët që i kanë cilësitë e mësipërme kanë shpëtuar, ashtu siç ka bërë edhe here të tjera kur është gjendur nën ndikimin e zbulesës, që ka hapur duart dhe i është lutur Allahut (xh.sh.) për t’i shfaqur Atij gjendjen e vet ndjenjësore, sipas transmetimit të sahabëve fisnikë, ka bërë pikërisht lutjen e sipërpërmendur.
Dy kërkesa: Na shto, e mos lër të mangët!
I Dërguari i Allahut (s.a.s.), së pari, në këtë lutje, ka thënë: “O Zot! Shtona ne, e mos na lër të mangët!”
Mundësia e parë kuptimore që të vjen në mendje, është se Profeti ynë (s.a.s.) me këto fjalë i ka kërkuar Allahut (xh.sh.) që t’ia shtojë sasinë e umetit të Tij. Pasi shumësia e umetit, për Të ka qenë përherë një qëllim dhe ëndërr e parë. Mirëpo në disa hadithe të trasmetuar në lidhje me këtë temë, njihemi me një të dhënë të këtillë: Atij (s.a.s.) i janë treguar historitë e popujve të ndryshëm, dhe me të vënë re ndonjë hije dhe zhumhur të madh në mesin e tyre, ka shpresuar menjëherë se është bërë fjalë për umetin e Tij. Mirëpo pasi i është thënë se ata janë populli i Musait të nderuar (a.s.), i është kërkuar që ta mbajë vështrimin drejt horizontit për të pritur umetin e Tij. Dhe kur e ka drejtuar vështrimin kah horizonti, dhe ka vërejtur një errësim akoma dhe më të madh grupimi njerëzish, se ai i mëparshmi, përballë kësaj panorame zemra prej profeti e Tij është lumturuar dhe bindur tejmase.[3]
Dëshirën e madhe të Profetit tonë Fisnik (s.a.s.) mund ta shohim edhe në këshillat dhe udhëzimet e shumta në lidhje me martesën. Për shembull, në një hadith të bekuar Ai ka thënë kështu:
“Martohuni, shtohuni; sepse unë, me shumësinë tuaj do të krenohem përballë popujve të tjerë në ditën e kiametit.”[4]
Në fakt, duke qenë se nga një këndvështrim martesa është një çështje personale dhe familjare, përballë çështjeve të mëdha të fesë ajo ngelet e thjeshtë dhe mund të thuhet, se martesa ka veçse një vlerë relative përballë çështjeve më të mëdha. Kështu, Profeti ynë (s.a.s.) ka këshilluar martesën dhe shumimin e umetit të Tij, duke u shprehuar gjithashtu se do të krenohet me këtë fakt. Sa për ta sqaruar, krenimi këtu është në kuptimin e tregimit të kënaqësisë së kësaj epërsie, dhe të një krenarie të thellë mes ndjenjave më të sinqerta të një detyrimi të pashlyeshëm ndaj mirësive të Allahut (xh.xh.)
Shumësia në numër nuk duhet të jetë qëllim thelbësor
Në kërkesën e Tij “O Zot! Na shto ne, e mos na lër të mangët!”, si një mundësi e dytë mund të thuhet se në të bëhet fjalë për një lutje shtimi dhe shumimi në një aspect cilësor më së tepërmi. Sepse ajo që i jep vlerë sasisë është cilësia. Nëse nuk ka cilësi, shumësia brenda sasisë në vetvete nuk do të thotë asgjë. Sa e sa shoqëri të mëdha ka pasur, të cilat nuk kanë arritur të bëjnë dot as aq sa kanë arritur të bëjnë dhjetë apo njëzetmijë sahabë. Ata heronj të parë dhe të pashoq të Islamit, të cilët patën bërë njësh me token tërë lojërat e perandorisë së persëve dhe asaj të Bizantit; i patën rrëzuar, duke e ndryshuar kësisoj rrjedhën e historisë së njerëzimit.
Sot, megjithëse thuhet se pjesa myslimane e popullsisë së sotme botërore është diku tek njëmiliard e gjysmë, nuk mund të thuhet se ata funksionojnë në një raport të drejtë me këtë sasi të tyren në numër. Pasi ata nuk janë në nivelet dhe pjekurinë e nevojshme që u kërkon Kurani. Gjenden në një kundërvënie dhe përçarje të frikshme me njëri-tjetrin; merren veç njëri-tjetrin, duke u vetërrënuar brenda një rrethi vicioz grindjesh dhe mosmarrëveshjesh. Po, duke mos i harxhuar energjitë e tyre për të realizuar një unitet dhe bashkim të plotë mes vedi, ata i shpërdorojnë ato në rrjetën e mosmarrëveshjeve, kësisoj nuk janë të denjë për ndihmesën hyjnore, e si rrjedhojnë nuk po e zënë dot vendin e tyre në ekuilibrat ndërkombëtarë. Me pak fjalë, sasia e tyre e madhe në numër nuk po mjafton për të realizuar misionin e madh të nevojshëm të zënies së vendit të merituar në ekuilibrat ndërkombëtarë.
Në thelb, nëse do ta shihnit historinë nga një pikëvështrim i tillë, do të mund ta shihnit mjaft qartë dhe shumë hapur, me shembujt më të goditur, se sa më e rëndësishme se sasia ka qenë cilësia. Për shembull, të gjithë ata njerëz që u derdhën rrugëve me qëllimet më të sinqerta në një periudhë të caktuar të historisë, kanë arritur që me një sërë lëvizjesh shembullore, të shpalojnë arritje dhe veprimtari të begata të historisë njerëzore. Mirëpo, po të njëjtët njerëz, me të filluar të humbasin formë në jetën e tyre të zemrës dhe shpirtit, në domethënien që u jepnin jetës, ndjenjave dhe mendimit, megjithëse kanë qenë më të shumtë në numër krahasuar me çastet e tyre të para të veprimtarisë, nuk kanë arritur të ruajnë as gjendjen e tyre aktuale, e jo më që të bëhet fjalë për zgjerime dhe përparime të mëtejshme. Po, ata, një të harruar mendimin e mërgimit dhe përhapjes së fjalës së Allahut (xh.sh.), duke u zhytur në rehati, dembelizëm, dashuri për pozita dhe në frikë, janë përballur me faktin e hidhur se sasia nuk u ka përbërë kurrfarë dobie, e si rrjedhojnë kanë humbur çdo fuqi, ndikim apo autoritet që kanë pasur deri më atëherë. Vetëm duke e parë nga ky këndvështrim mund të thuhet, se ndërsa lutet, “O Zot! Na shto ne, e mos na lër të mangët!”, Profeti ynë (s.a.s.) kërkon një shtim në besueshmëri dhe vlera, dhe një mbrojtje prej përjetimit të mangësive po në to.
Ta shikosh mirësinë si mirësi është mirësia më e madhe
Në vazhdim të lutjes thuhet : «na i ngri vlerat me qerasjet e tua, mos na lër të poshtërohemi». Këtu, i Dërguari i Allahut (s.a.s.) nuk kërkon mundësi të kësibotshme, forcë, fuqi apo zbulime të mrekullishme, por kërkon vlerësimin me qerasje të bekuara hyjnore. Me pak fjalë, edhe kërkimi i qerasjeve të bekuara hyjnore është një mirësi shumë e rëndësishme që duhet kërkuar. E meqë ajo buron prej fjalës «if’al», kuptimi i saj mund të jetë edhe me këtë kuptim : «O Zot na i ngri vlerat me qerasjet e Tua, e na e bëj përherë të ndjeshme se këto janë mirësitë e Tua!»
Të qenët i vetëdijshëm për qerasjet hyjnore është një shkas shumë i mirë për njeriun që të mbrohet prej rënies. Sepse njeriu i vetëdijshëm për këtë mirësi, e di se bukuritë i përkasin Atij dhe se prej Tij vijnë. Nëse dikush do t’i dinte këto prej talentit dhe aftësive të veta, dhe njësoj si Karuni, do të thoshte : «Ajo (pasuria) m’u dha mua sajë dijeve dhe aftësive të mia.»[5] do t’i ketë nxjerrë vetes një ftesë për të qenë i destinuar me poshtërim. Nga ky këndvështrim, njeriu duhet të hapë duart dhe të lutet e përgjërohet vazhdimisht me fjalët : «O Zot ! Mos më lër mua të poshtërohem, qoftë prej të këqijave që mund të bëj me dorën time, qoftë për shkak të sprovimit Tënd !»
O Zot ! Mos na ndëshko me privim !
Në vazhdim të lutjes vjen pjesa «O Zot ! Na u gjend përherë në mirësi, e mos na e trego fytyrën e privimit. ».
Njeriu mund t’i kërkojë disa mirësi të kësibotshme, të cilat nuk do t’ia merrnin mendjen e kokës. Madje është shumë e rëndësishme që njeriu t’ia kërkojë Allahut (xh.sh.) gjithë ç’ka për të kërkuar. Profeti ynë (s.a.s.) shprehet : «Çdonjëri prej jush le t’ia kërkojë Zotit të tij gjithë ç’ka nevojë, madje gjer tek lidhësja e këputur e këpucës, Atij le t’ia kërkojë.»[6] Nga ky këndvështrim, njeriu duhet ta kërkojë prej Allahut (xh.xh.) gjithë ç’ka për të kërkuar, qoftë kjo një çerdhe familjare e ngrohtë si qoshkat e Xhenetit, qoftë një fëmijë të mbarë, gjithçka që mund të dëshirojë të kërkojë për jetën e tij.
Megjithatë, ajo që e përcakton vlerën e gjërave që do të kërkohen është horizonti, pozita dhe qëllimi imagjinar i gjithësecilit. Patjetër që një familje e lumtur, fëmijë të mbarë dhe mundësitë ekonomike të mjaftueshme për të mos qenë nevojtar karshi askujt, e të tjera të ngjashme, janë mirësi për të cilat i do lutur Allahut (xh.xh.). Megjithëse, ata që jetojnë veç me dashurinë e jetësimit, përtej të jetuarit, që ia kanë dedikuar vetes mendimit të ringjalljes ; sytë e atyre që janë të kapluar prej një ndjenje të thellë dhembshurie karshi mbarë njerëzimit, mund të mos i shohin si të rëndësishme këto mirësi. Ajo që arrin ta mbushë horizontin e tij është kjo : «O Zot ! Sa të jem unë në jetë, nëse ka ndonjë arritje që e kam arritur unë, ose që të tjerët pandehin se e kam bërë unë, nuk dua që ta marr vesh. Megjithatë, të lutem o Zot ! Qoftë edhe nga një anë e varrit tim pas vdekjes, bëj që aty të vijë zëri i arritjeve dhe zgjerimit të fesë së madhëruar të Islamit, të shpirtit të kulluar të Muhamedit, të ezaneve që këndohen tejendanë dhe të rrahjeve të zemrave që rrahin për Ty !»
Nga ky këndvështrim, mund të thuhet, se duke thënë: “na u gjend përherë në mirësi, e mos na e trego fytyrën e privimit”, dallohet se çdokush kërkon prej Allahut diçka për aq sa i ka kapacitetet e veta. Ndërkohë që njëri mund të kufizohet me pesë lekë, një tjetër mund të kërkojë miliona për t’u kënaqur. Madje një tjetër nuk kënaqet dot me kaq, por arrin të kërkojë kah pafundësia. Ndërkohë që disa kërkojnë arritjen e një sere mirësish të kësibotshme, njerëz me horizonte të paana, si Gazaliu i nderuar, Imam Rabaniu dhe Bediuzaman Said Nursiu, kërkojnë veç arritjen e kënaqësisë së Tij dhe hapjen e rrugëve që të çojnë kah Xheneti për të gjithë. Po, ata e kanë kaluar çdo çast të jetës së tyre duke thënë: “O Zot, merrma mua shpirtin pesëdhjetë here në ditë! Vetëm të përgjërohem, kam rënë në prag të portës Sate, o Zot! Shpëtoje umetin e Muhamedit (s.a.s.) prej këtij mjerimi dhe poshtërimi, ku nuk është parë të bjerë ndonjëherë në një të këtillë gjendje për të ardhur keq qysh se ekziston.” Si rrjedhojë, mund të thuhet, se njerëzit, teksa hapin duart e tyre për t’u lutur, shprehin sidoqoftë, edhe mendimet që u frymëzon shkalla në të cilën ndodhen.
Hyrja e myslimanëve nën sundimin e të tjerëve është fatkeqësia më e madhe
Profeti ynë (s.a.s.) e vazhdon lutjen e Tij duke thënë: “na zgjidh ne, e mos zgjidh të tjerët mbi ne”. Nëse do ta zbërthenim disi më tej këtë shprehje, do të shohim se Krenaria e Njerëzimit (s.a.s.) i lutet Allahut (xh.sh.) që të mos u jape mundësi të tjerëve që të vijnë e të drejtojnë, t’i urdhërojnë dhe ta marrin nën kontrollin e tyre umetin e Muhamedit (s.a.s.).
Zgjedhja e të tjerëve para nesh mund të ndodhë disafarësh. Për shembull, nëse ne nuk e jetojmë siç duhet robërinë tonë, nuk tregojmë besnikërinë e duhur ndaj amanetit të marrë përsipër, duke i kthyer kurrizin fesë sonë me sa të mundim, atëherë Allahu (xh.xh.) mund të marrë një popull tjetër e ta sjellë në vendin tone në ekuilibrat ndërkombëtarë të botës. Andaj duhet t’i lutemi Zotit duke i kërkuar të na falë ato cilësi që e bëjnë njeriun të pranueshëm pranë Allahut (xh.sh.). “O Zot, mos bëj që të vijnë të tjerë në vendin tone! Bëje të mundur që të kryhet me ne ajo çka Ti dëshiron të bëhet në tokë!” Sepse, nëse na merr ne si një cope lecke dhe na hedh tej se nuk jemi të padenjë, për të prurë njerëz të denjë, atëherë kjo do të thotë që të na lërë mënjanë sepse nuk kemi kurrfarë vlere në sytë e Tij.
Një tjetër lloj provimi: Nepotizmi
Nga ana tjetër, i Dërguari i Allahut (s.a.s.) na e tërheq vëmendjen drejt një tjetër të vërtete mjaft të madhe, duke na dhuruar hadithin e tij fisnik: “Pas meje, ju do të shihni rrëshqitjen e shumë njerëzve. Duroni (Përballë këtyre sjelljeve shumë të vështira për t’u pranuar), që të takohemi me Mua pranë hauzit Tim në Xhenetin e amshuar.” Pas udhëtimit të shpirtit të Tij në horizontin e shpirtrave kanë ndodhur shumë ndodhi të këtilla. Kurani Fisnik, megjithëse është plot e përplot me shembuj përkrenues me lavdërime mbi lavdërime për ata të parë, “sabikun-u euelun”, që janë sahabët fisnikë[7], disa njerëz që kanë ardhur mandej nuk e kanë kuptuar dot këtë togfjalësh, por janë ngritur dhe kanë kryer padrejtësi të rënda karshi disa prej këtyre njerëzve aq të vlerë për Profetin tone (pqmT). Për shembull, harixhitë nuk ia kanë ditur vlerën Aliut të nderuar, që njihej me cilësitë, Mburojë e pathyeshme, Trimi i pashoq dhe Dhëndër i Profetit. Po në të njëjtën mënyrë nuk u është ditur vlera Hasanit dhe Huseinit të nderuar prej shumë njerëzve që kanë qenë bashkëkohës me ta.
Poashtu edhe drejtuesit që kanë ardhur pas kalifëve rashidinë nuk e kanë ruajtur dot drejtësinë e siguruar prej tyre, kësisoj i janë vënë nepotizmit. Për shembull, kudo ku jepej rasti për vendosjen e ndonjë administratori apo për ndarjen e plaçkës së luftës, ata kanë përzgjedhur fillimisht njerëzit e tyre të afërm. Kur asnjëri prej kalifëve fisnikë nuk përdori arsyetimin, se meqenëse i kemi të afërm, t'i ngremë në aksh pozicione, dhe kësisoj nuk binin as në kurthin e nepotizmit.
Po, Profeti ynë i dashur (s.a.s.) e shpreh se pas Tij do të ketë shumë raste të nepotizmit, andaj edhe e këshillon umetin e Tij që të bëjnë durim gjer sa të ritakohen me Të. Pasi fundi i durimit është gjithnjë mbarësi. E një këshillë e tillë është tejet e rëndësishme për besimtarët e ditëve tona. Pasi edhe sot, ata që mbajnë në duar frerët e drejtimit apo që merren me administrimin e punëve, me një sërë pengesash mund të bëjnë padrejtësi ndaj njerëzve të merituar, duke ua penguar atyre rrugën disifarë. Le të vazhdojnë ata me padrejtësinë e tyre! E rëndësishme është, që ju pa i dhënë aspak më shumë rëndësi se ç'meriton, të vazhdoni në rrugën që dini si të drejtë, e të vazhdoni shërbimin tuaj në rrugë të Allahut (xh.xh.). Po, pikërisht në këto ditë nepotizmi, këta njerëz të cilët përfaqësojnë shpirtrat e dedikuara duhet ta e ruajnë filozofinë e tyre të mospritmërisë, duke pritur veç vlerësimin e Allahut (xh.sh.) në lidhje me këtë çështje. Pasi Ai, deri më sot veç mirë i ka përfunduar të gjitha punët e kësaj bote. E ngase ato që ka kryer deri më sot janë referenca e asaj çfarë do të kryejë në të ardhmen, kjo do të thotë se edhe në të ardhmen veç përfundime të mira do të sjellë. Mjafton që ne, të mos shfaqim as mangësinë më të vogël në lidhjen, besnikërinë dhe mbështetjen vetëm tek Ai.
Majat e adhurimit: Horizonti i pëlqimit të Allahut (xh.sh.)
Ndërsa në fund të lutjes së Tij, Profeti ynë (s.a.s.), duke u shprehur: "ji i kënaqur prej nesh dhe na bëj edhe ne prej robërve të kënaqur me veprimtarinë Tënde të patëmetë!", i kërkon Allahut që ta bëjë atë të jetë përherë i kënaqur prej Allahut dhe po ashtu të jetë edhe Allahu (xh.xh.) me Të. Në të njëjtën mënyrë, të qenët i kënaqur i robit prej gjërave që i vijnë prej Allahut, bart në njëfarë mënyre domethënien se edhe Allahu do të jetë i kënaqur prej tij. Ka shumë diskutime mes besimtarëve, se cila prej tyre është shkaku, e cila pasoja. Ndërsa njëra palë shprehet se, nëse njeriu i vihet rrugës së kërkimit të kënaqësisë së Allahut (xh.xh.) është shkalla e parë drejt pritjes së pëlqimit hyjnor, madje ka pasyr syresh që e kanë lidhur këtë argument edhe me hadithe të bekuar të të Dërguarit të Allahut (s.a.s.): "Nëse doni të dini pozicionin tuaj pranë Allahut, shihni vendin që zë Allahu (xh.sh.) në jetën tuaj"[8] Domethënë, aq vlerë sa ç'i jepni ju Atij, po aq është edhe vlera juaj tek Ai. Nëse e doni Atë më shumë se këdo dhe çdo gjë tjetër, duke i dhënë Atij më shumë vlerë se çdo gjë tjetër të kësibotshme, atëherë poaq do të vlerësoheni edhe ju pranë Tij, apo në mesin e banorëve të urtë të qiellit. Kurse disa të tjerë janë shprehur, se po nuk qe i kënaqur Allahu (xh.sh.) me robin e Tij, atëherë edhe robi nuk mund të jetë i kënaqur prej Tij, duke e argumentuar edhe këta argumentin e tyre nëpërmjet ajetesh kuranore, siç është ai në suren Maide: "Allahu u kënaq prej tyre, e edhe ata u kënaqën prej Tij."[9]. E kanë lidhur këtë duke e arsyetuar me faktin se pëlqimi i Allahut ndaj robërve të Tij është përmendur i pari. Ndërsa disa të tjerë, në mesin e të cilëve ka qenë edhe imam Kushejriu, kanë mbajtur një pozicion të ndërmjetëm, duke arsyetuar se fillimi i arritjes së këtij pëlqimi është një shkëndijë vullneti nga ana e besimtarit, ndërsa pjesa e fundme përbëhet nga pasqyrimi i një mirësie hyjnore.
Për shembull, nëse do të shihet prej këndvështrimit që të ofron qasja maturidie, për të arritur kënaqësinë e Allahut (xh.sh.), është e domosdoshme që besimtari të shfaqë paraprakisht një vullnet dhe një përpjekje kah arritja e kënaqësisë së Allahut (xh.xh.). E diçka e këtillë është e lidhur ngushtë me leximin e drejtë të vetes dhe gjërave përreth teje, si dhe falë një interpretimi të drejtë të të vërtetave të drejta të Islamit. Po, kur njeriu është i kënaqur prej Allahut, edhe Allahu (xh.xh.) padyshim që do t'i përgjigjet pëlqimit të Tij me një pëlqim veçanërisht të thellë si i Tiji.
Si përfundim, më duhet të shprehem, se pikërisht si pasojë e ndikimit të rëndësishëm që ka secila prej tyre në jetën e besimtarëve, ne duhet që t'ia kërkojmë ato vazhdimisht Allahut (xh.sh.) në çdo lutje që i drejtohemi!
[1] Ahmed bin Hanbel, el-Musned, 1/34.
[2] Muminun, 23/1-11.
[3] Shih: Buhârî, tëb, 17, 41, rikak, 50; Muslim, îmân, 374
[4] Abdur’rezzak, el-Musannef, 6/173
[5] Kasas, 28/78.
[6] Ebu Ja’la, el-Musned, 6/130.
[7] Teube, 9/100.
[8] Ebu Nuajm, Hiljetu'l-Eulija, 6/176
[9] Maide, 5/119; Teube 9/100; Muxhadele, 58/22; Bejjine, 98/8.
- Publikuar më .