İstişare: Dehâ Üstü Ahlâk
Her iş bir disiplini gerektirir. Birlikte yapılan işler için disiplin vazgeçilmez bir esastır. Takım oyunlarında bu husus daha belirgindir.
Mesela futbolda, kötü oynamaya başlayan takım için "oyun disiplinini kaybetmeye başladı" deniyor.
Pekiyi, disiplin, özellikle de vurgulamak isterim ki "gönüllü disiplin" ferdî kabiliyetleri törpüler mi? Futbol yine güzel bir örnek. Bugün dünyanın süper takımları, ferdî kabiliyetleri en yüksek futbolculardan oluşuyor ve onlardan bu kabiliyetlerini en iyi şekilde kullanmaları isteniyor. Tek bir şartla: Takım disiplinini bozmadan.
Demek ki kabiliyetlerin sergilenmesi teşvik edilirken, istenilen sonuca gitmek için disiplin elden bırakılmayacak.
Siyasî partiler için de, insanımıza ve insanlığa hizmet etmeyi amaçlayan gönüllü hareketler için de aynı şeyleri söyleyebiliriz.
Sayın Fethullah Gülen bu tespiti çok veciz ve derin bir analizle yapıyor. Üstelik disiplini doğuran iradeyi, yani istişareyi hatırlatarak. Fethullah Gülen web sitesindeki (tr.fgulen.com) son sohbetindeki ifadelerini sizlerle paylaşmak istiyorum:
"Kâmil bir mürşit, mahir bir rehber, faziletli bir muallim ve adil bir idareci gibi önde bulunan, kendisine itaat edilen kimseler elleri ve idareleri altındaki insanların her yönden inkişaflarını da hedeflemeli, onların kendilerini rahat ifade etmelerine fırsat vermeli ve onların düşüncelerini alıp değerlendirmelidirler. Bu onlara düşen bir vazifedir. Böylece bir düşünceyi bin düşünceye ulaştırmalıdırlar. İki aklın bir akıldan daha hayırlı olduğu hakikatine bağlı olarak diğer insanların fikirlerine de kıymet atfedenler, dehâya denk, belki dehânın da üstünde isabetli kararlar verirler. Defaetle demişimdir ki; bir insan yüksek bir dehâya malik olacağına, başkalarıyla istişare etme gibi dehâ üstü bir ahlâka sahip olsun daha iyidir. Çünkü istişarenin kıymetini bilen biri, belki yüz insanın düşüncesinden istifade eder. Böylece hem onlara değer verdiğini ortaya koymuş, hem onların inkişafına yol açmış, hem istifade edilecek insanların dairesini genişletmiş ve hem de kendi yanlışlarının çarçabuk düzeltilmesini sağlama mevzuunda önemli bir adım atmış sayılır.
"Sevk ve idare edenler diğerlerine bu rahatlık ve imkânı verdiklerinde, onlar da şablonculuğun ve basmakalıp şeylerin esiri olarak yaşamayacak, kendi düşüncelerini de ortaya koyacaklardır. Bunu yaparken onlara düşen vazife, katiyen bir isyan, bir başkaldırma ve bir inat tavrı içine girmemektir. Konunun üslûbunca açıklığa kavuşturulmasını istemek dururken, itiraz ediyor gibi bir tavırla sorular sormak, muhatapta kabz hali meydana getirir. Hatta onda da isyan duygularını tetikler.
Dolayısıyla olan hakikate olur. Belli kurallarına riayet edilen ve nezaket çerçevesinde ortaya konan bir münazara ve müzakere neticesinde bazı hakikatler gün yüzüne çıkacaktır. Fakat birisindeki soru sorma üslûpsuzluğundan ve diğerindeki tavır bozukluğundan dolayı, hakikat zarar görür. Hakikatin gadre uğraması ve zulüm görmesi de bütün insanlık için büyük bir zarardır.
"Ayrıca her meseleye itiraz etme, her teklife baş kaldırma, kim ne derse desin, daha bir insan sözünü bitirmeden ona karşı çıkma ve bunu bir ahlâk haline getirme ile, samimi bir şekilde fikir beyan etme aynı kategoride değerlendirilemez. Bazı insanların, başkalarıyla geçimsizlik içinde olmalarını inkılâpçı bir ruha ya da isyan ahlâkına sahip bulunuşlarına vermeleri, sadece bir kuruntudan ve kabahatlerine mazeret uydurmaktan ibarettir. Onların durumu, "isyan ahlâkı" ile değil, ancak "inat ahlâkı" ile tavsif edilebilir.
"Sadece dile getiren insanı beğenmedikleri için açık hakikatleri bile kabule yanaşmayanlar, hiç kimsenin bilgisine tahammül edemeyen ve doğruyu yalnızca kendi dağarcıklarında olana hasredenler, hatta bazen kendilerinin de hoşuna giden çok doğru ve güzel sözlere bile itiraz ederek, 'güzel söylediniz; ama daha güzeli ve daha doğrusu şöyle olmalıydı..' türünden şeytanî hırıltıları seslendirenler, olsa olsa inat ahlâkının temsilcileri olabilirler."
- tarihinde hazırlandı.