Bidonville

Capetown, Güney Afrika'nın en ucunda bir liman kenti. Sonbaharın son günlerini yaşıyor, yakında kışa girecek. Hava da akşam zaten epeyce soğuk ama dışarıda oturuyoruz. Doğalgaz sobaları ile deniz kenarında. Bizim Türk Murat Yılmaz'ın ortağı olduğu Greek Fisherman Lokantası'nda yemek yiyoruz. Yanımda Cape Town Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nden Francis Wilson oturuyor. "Türkiye ile ortak birçok ortak noktamız var" diyor. "Gelişen ve büyüyen iki ekonomiyiz ve insanların arasında çok gelir farkı var. Bunun için kalkınma konusunda işbirliği yapmalıyız."

Osman Arolat ile birlikte özellikle Anadolu'da kalkınma çabalarını desteklemek amacıyla Türkiye'de neler yaptığımızı anlatıyoruz. Çok ilgisini çekiyoruz. "Biz de, Capetown News ile işbirliği yapıp sizin gibi seri konferanslar yapabiliriz" diyor.

Güney Afrika'da üniversite paralı. Ancak çok değil, yılda 2 bin dolar kadar. Yabancılar için 5 bin dolara kadar çıkıyor. 7 yıl ilkokuldan sonra bir öğrenci, 5 yılda orta öğretimde okuyor. Bunun ilk iki yılı zorunlu. Lise bitirme sınavları ise önemli. Konularına göre, gireceği üniversite için öğrenci 6 ders alıyor ve sınav sonuçları gireceği fakülteyi belirliyor. İlkokuldan itibaren teknoloji, bilgisayar, iki dil eğitimini bütün öğrenciler alıyorlar. 9 sınıftan başlayarak ekonomi ve iş idaresi dersleri de ayrıca zorunlu.

Star School Müdürü İlhami Demirtaş, yedi yıldır Capetown'da, eşi de Mauritus'tan. "Siyah ve melez öğrencilerimiz çoğunlukta" diyor. "Öğrencilerinize nasıl Türkçe öğretiyorsunuz?" diye sorunca "Zorunlu değil ama Türkiye birçok insanın ilgisini çekiyor, ayrıca bizim okullarımız birçok konuda iddialı, matematik, bilgisayar fizik. Çocuklar ve ailerinin tercihi zaten bu oluyor, çoğu da Türkçe öğrenmeyi ret etmiyor. Ayrıca biz teker teker hem aile hem de çocuklarla konuşuyoruz, ilgileniyoruz, seçerek alıyoruz ve başarılı olmalarını sağlıyoruz. Bu arada belli oranda burs da veriyoruz."

Ümit Burnu, Afrika kıtasının en güney noktası değil, güneybatının en uç noktası. Gerçekten çok ilginç bir yer. Hele Hout Bay Limanı'ndan ayrılıp biraz kıyıdan açıkta fok balıklarını doğal yerlerinde görmek müthiş. Penguenler de öyle. Ancak yumurtlama döneminde oldukları için o kadar çok bağırıyorlar ki. Anladığım kadarı ile dünyadaki bütün canlıların erkekleri, kendi doğurmadıkları halde daha çok bağırıyorlar.

Masa Dağı, Capetown'dan bir teleferik ile çıkabileceğiniz bir yer. 1067 metre rakımı var. Mayıs ayında soğuk ve bulutlarla kaplı Ancak manzara harika. Okyanus ve Capetown ayaklar altında. Ümit Burnu da öyle ama bu sefer iki okyanustan söz ediyoruz tabii. Pasifik ve Atlas birleşiyor. Atlas Okyanusu tarafında denize girilmiyor, Pasifik daha sıcak. Eklemekte yarar var güney yarım küre kışa girmek üzere, bu kadar da soğuk olacak.

Johannesburg'a göre, daha mütevazı bir kent Capetown. Zenginlik ise gerçekten kuzeyde. Doğanın çok cömert olduğu bu bölgede ne yazık ki insanların çoğu sefaletin sınırlarını zorluyorlar. Fransızlar'ın "Bidonville" dedikleri, teneke parçalarından, bidonlardan yapılmış yerleşim birimlerinde milyonlar yaşıyor. Çevreleri de, tellerle çevrilmiş. Zaten Güney Afrika'da bütün evlerin çevresinde çok yüksek duvarlar ve koruma görüyorsunuz. İnsanlar arasında bu kadar ekonomik farklılığın olduğu bir ülkede, güvenliğin ön plana çıkması doğal.

Prof. Wilson ortalama gelirin kişi başına yılda 2500 dolar olduğunu söylüyor ama resmi rakamlar Güney Afrika için kişi başına geliri 4500 dolar olarak gösteriyor. Gerçekten de bize benzer yönleri çok.

Yılda üç milyon turist geliyor, Güney Afrika'ya, tam anlamıyla turizmin gelişmediğini söyleyebiliriz ama başta Amerikalılar buraya çok meraklı. Arnold Schwraznagger'in bile Capetown'da deniz kenarında villası var.

Levent Şenol ve Ahmet Aydın, Capetown'da battaniye üretiyorlar. Yanlarında 400 kişi çalışıyor. Anlaşılan battaniye işi buralarda doymuş. Murat Yılmaz'ın dediği gibi, Türkiye'den farklı sektörlerde buraya gelecek işadamlarının önünde büyük fırsatlar var.

Murat Yılmaz, 7 yıl önce Marmaris'ten kalkıp gelmiş ve çalıştığı lokantaya ortak olmuş. Yakında kendi lokantasını açmaya çalışıyor. Bütün meselesi, Capetown Limanı'nda iyi bir yer bulabilmek.

Güney Afrika'daki Türk okullar, eğitim köprüsünü kurmanın yanında, iki ülke arasında ticaret yapmanın ve ekonomik ilişkileri geliştirmenin de önemli kaynağı oluyorlar. Witwatesrand Üniversitesi'nden Doç. Dr. Halil Yılmaz, "1999 yılından itibaren açılan Türk okullarından sonra, Güney Afrika'ya gelen ve yerleşen Türk işadamı ve aile sayısında belirgin bir artma var" diyor.

Anlaşılan yakın gelecekte Güney Afrika'da iyi bir Türkiye lobisi oluşacak.