Fethullah Gylen, model i lakmuar edhe për fetë tjera
Në një kohë kur po shtohen zërat kundër Islamit dhe po thellohet racizmi, kryeqyteti i Bashkimit Europian, Brukseli është kandidat për zhvillimin e një prej takimeve më të mëdha ndërfetare në vitin 2014, “Parlamenti Botëror i Feve”. Takimi synon të nxisë dialogun ndërfetar dhe harmoninë shoqërore. Sepse këta janë pikat më kritike me të cilat përballet Evropa e emigrantëve. Prandaj kandidimi i Brukselit është shumë i rëndësishëm. Parë nga ky këndvështrim java e kaluar ishte e rëndësishme sepse delegacioni vëzhgues analizoi strukturën fetare dhe shoqërore të qytetit. Shtetet kandidate duhet të plotësojnë disa kritere. Tani për tani krahas Brukselit janë dhe Guadalahara e Meksikës dhe Dallasi i Amerikës të cilët kanë dëshirë të jenë vendi mikpritës. Por organizimi i një takimi të tillë shoqërohet dhe me përgjegjësi të mëdha ekonomike dhe shoqërore. Sepse nëpërmjet këtij takimi në mijëra aktivitete ku marrin pjesë mijëra liderë fetarë, politikë dhe kulturorë, mundësohet një atmosferë dialogu ndër individë të feve të ndryshme. Akoma nuk dihet se a do të arrijë zemra e BE-së, Brukseli të shpalosë frymën e dialogut ndërfetar në vitin 2014. Ndërsa në krye të delegacionit i cili bën analizën dhe vëzhgimet e para është Drejtuesi i Parlamentit botëror të feve, Prifti Dirk Ficca. Duke shfrytëzuar mundësinë e prezencës së Priftit Ficca në Bruksel, ne arritëm të zhvillonim një bisedë me të në lidhje me "parlamentin", kandidimin e Brukselit, dialogun ndërfetar, harmoninë sociale dhe Fethullah Gylenin të cilin e cilëson si "Heroin" e tij.
A mund të na i përmblidhni shkurtimisht objektivat e Parlamentit Botëror të Feve?
Kur lexoni lajmet duket sikur feja në shumicën e rasteve është pjesë e problemit. Për këtë arsye ne duhet të nxjerrim në pah disa fjalë të cilat tregojnë që feja është pjesë e zgjidhjes dhe në të njëjtën kohë duhet të integrohemi edhe më shumë për zgjidhjen. Objektivin e parlamentit mund ta ndajmë në dy pjesë. E para është arritja e një mirëkuptimi, tolerance dhe ekuilibri mes feve dhe shoqërive. Pastaj vjen fitimi i besimit dhe prezantimi i rrugëve të cilat ndihmojnë në përballjen me sfidën e shoqërisë globale.
Në këtë takim marrin pjesë të gjitha fetë. Ju mendoni që të gjitha fetë mund të shkrihen në një të vetme?
Jo. Një nga parimet tona bazë është përputhja, përshtatja. Jo bashkimi. Pra ne respektojmë individualitetin e çdo feje. Ne u kërkojmë myslimanëve të marrin pjesë në tavolinën ndërfetare si myslimanë. Ashtu siç janë, myslimanë. Hebrenjve u drejtohemi si hebrenj dhe humanistëve si humanistë. Nuk është qëllimi ynë t"i konvertojmë të gjithë në një fe. Sepse kështu do të cenohej dhe besueshmëria dhe siguria e aktivitetit. Kam vënë re se ndonjëherë objektivi ynë keqkuptohet. Por nuk është gjë tjetër vetëm se largim nga e vërteta.
Ju flisni për më tepër mirëkuptim, respekt dhe harmoni mes feve dhe shoqërive. Dhe nisur nga ky këndvështrim në shumë fjalime të mbajtura nënvizoni rëndësinë e dialogut ndërfetar dhe harmonisë shoqërore. Cili është vendi që zënë këto tema në takim?
Unë mendoj se shumë probleme dhe kriza në botë lindin nga mangësitë e lidhjeve mes njerëzve. Disa vdesin nga mosinteresimi i tjerëve. D.m.th., unë nuk të njoh ty. Disa prej tyre janë pre e keqkuptimit. Ndonjëherë mungojnë rrugët që mundësojnë komunikimin. Pra dialogu është një zgjidhje për të gjitha këto. Disa njerëz mendojnë se kur përmendet fjala dialog kërkohet kompromis. Dhe se duhet të ekzistojë një marrëveshje. Por dialogu është një çështje e lidhur me marrëveshjen e ndërsjellë. E rëndësishme është të kuptojmë njëri-tjetrin. Me apo pa kompromis. Nga ana tjetër harmonia sociale varet nga përpjekjet e shoqërive të ndryshme të cilat ndajnë të njëjtin komunitet. Dhe kjo lidhet me vendosjen e ekuilibrit mes dy anëve. Ne nuk kërkojmë nga ju të hiqni dorë nga identiteti juaj si turk dhe mysliman. Përkundrazi, jeton në një komunitet më të gjerë. Kjo është lufta e harmonisë sociale. Ne mendojmë që kjo është çështja më e rëndësishme në Evropë.
Më vonë dua të cekim pak dhe çështjet specifike të Evropës. Por në të vërtetë jam kureshtare të di mendimin tuaj personal rreth dialogut.
Është një çështje shumë e rëndësishme. Nuk bëhet fjalë për një zgjedhje. Dialogu ndërfetar përbën një paradoks për individët. Disa njerëz frikësohen nga mendimi i dobësimit të besimit individual dhe përpikërisë së identitetit. Nga eksperienca ime kam kuptuar se njerëz të tillë që hedhin hapa para në këtë drejtim zgjerojnë horizontin personal si dhe forcojnë më tepër identitetin e tyre fetar. Këtë e ka thënë dhe kryepeshkopi Leonard në Belgjikë. Nga ana tjetër kur shohim civilizimet apo shoqëritë globale aftësia e të jetuarit në paqe varet në fije të perit. P.sh., përshtypjet e njerëzve rreth Islamit janë shumë larg të vërtetës. I rrezikshëm është edhe fakti i keqpërdorimit. Brenda këtij konteksti dialogu është një mënyrë për të gjetur një rrugëzgjidhje.
Sipas jush çfarë roli luan "besimi" në këto procese dhe takime?
E them gjithnjë. Për mua besimi është më i rëndësishëm se kompromisi. Ekzistojnë njerëz me të cilët mund të bësh kompromis por nuk mund t"u besosh. Në të njëjtën kohë mund t"u besoj jetën personave me të cilët nuk mund të bëj kompromis. Puna e parë është krijimi i besimit. Më pas zgjedhim fushat dhe pikat e përbashkëta ku mund të punojmë bashkë. Bisedojmë rreth ndryshimeve. Besimi është gjëja më e rëndësishme në botë.
Nisur nga detyra juaj ju kontaktoni me njerëz të feve të ndryshme. A mund të vlerësoni shkurtimisht pikëpamjen e myslimanëve në Parlament?
Nga myslimanët marrim të njëjtat reagime që marrim nga shoqëritë tjera. Në të gjitha shoqëritë fetare ka njerëz të cilët mendojnë se e vërteta gjendet vetëm tek ato. Për ato nuk ka asnjë arsye për dialog. Pra nuk ka asgjë për t"u fituar. Prandaj e shohin veten jashtë Parlamentit. Ndërsa të tjerë janë shumë të hapur ndaj dialogut ndërfetar dhe e shohin atë si pjesë e identitetit të tyre fetar. Për këtë arsye Parlamenti për to është një mënyrë për të thurur lidhje me njerëz nga e gjithë bota. Unë mendoj se myslimanët keqkuptohen në disa fusha. Dhe Parlamenti është një mundësi për të shpjeguar vetveten. Sigurisht që ka dhe prej atyre që mendojnë se të drejtat islame të Parlamentit duhet të mbrohen më shumë. Por ne u paraqesim atyre një platformë me anë të së cilës mund të mbrojnë dhe shpjegojnë veten.
Folët për keqkuptimet. Parë nga ky aspekt a mund të na flisni për mendimet tuaja rreth islamofobisë që sa vjen e shtohet në botë?
Kjo ishte tema kryesore e Parlamentit të organizuar në Melburn. Kishim më shumë se dyzet programe mbi Islamin dhe Perëndimin. Këtu Evropa është shumë e hapur dhe e ashpër. Ekzistojnë shumë keqkuptime dhe frikë. Dhe unë besoj se e gjithë kjo lind nga keqkuptimi. Është shumë tragjike. Duhet të ndreqet menjëherë. Mendoj se duhet të përcaktojmë me sinqeritet eksperiencën e shoqërisë myslimane në Evropë dhe frikën. Pastaj ta ngjyrosim me ngjyra pozitive. Si mund ta përdorim si shkak për të theksuar domosdoshmërinë e dialogut ndërfetar? Nuk nënvlerësoj në asnjë mënyrë jetën e shoqërisë myslimane në Evropë dhe botë. Këtë duhet ta zgjidhim për hir të historisë së njerëzimit.
Ju flisni veçanërisht për problemet në Evropë. A mund të flisni pak më qartë rreth kësaj teme?
Evropa ka një përvojë të mirë përsa i përket emigracionit gjatë dyzet viteve të fundit. Emigracionin e përbëjnë kryesisht myslimanët. Përveç Berlinit ekziston një popullsi e lartë e turqve myslimanë. Në fillim kanë ardhur si punëtore mysafirë por unë mendoj se gjermanët janë të habitur nga dëshira e tyre për të qëndruar aty. Më kanë folur për një thënie shumë të njohur në Gjermani. Konkretisht ishte: ne ftuam punëtorë por morëm njerëz. Karakteri i Evropës po ndryshon. Po bie popullsia e bardhë tradicionale evropiane dhe kështu do të kërkohet më shumë emigracion. Jo më pak. Por emigrantët i kanë të mbyllura të gjitha dyert e nënshtetësisë. Prandaj duhen kërkuar rrugët e integrimit të këtyre njerëzve dhe jo të asimilimit. Dhe këtë duhet ta bëjmë kryesisht kur shohim papunësinë në rritje tek emigrantët si pasojë e krizës globale. Dhe atëherë kur sforconi buxhetin e shtetit për shërbimet sociale. Kjo krijon trazira sociale. Pastaj kthehet në islamofobi duke krijuar një rreth të ngushtë.
Çfarë roli duhet të luajë Islami në Parlamentin Botëror të Feve që do të organizohet në vitin 2014?
Nëse Evropa do jetë vendi mikpritës gjendjen e Evropës do ta përdorim si pikë kalimtare tek islamofobia. Nga njëra anë terrori, punësimi, globalizmi dhe ndikimi i tyre tek myslimanët. Nga ana tjetër gjurmët e pranishme në shtetet e pushtuara myslimane. Tani për tani duket sikur bota është verbuar ndaj këtyre fenomeneve por kjo është e vërteta. Duhet të tregojmë më shumë interes.
Ju nënvizuat rëndësinë e Islamit në Parlament. Në takimin e organizuar në vitin 1999 në Capetown një nga liderët më të njohur të Islamit Fethullah Gylen dha një mesazh lidhur me rëndësinë e dialogut.
E njoh të nderuarin Fethullah Gylen dhe kam shumë respekt për të. Kam lexuar disa nga punimet e tij. Pashë dhe lëvizjen e frymëzuar nga vetë ai. Ky njeri me gjuhën më të ëmbël është bërë burim frymëzimi për myslimanët me anë të një eksperience të hapur dhe sakrifikuese përsa i përket trajtimit të vlerave më të larta të Islamit në rang botëror. Mendoj se çdo feje i duhet një Fethullah Gylen. Dhe pika që preferoj më shumë tek ai është mosklasifikimi i tij dhe thirrjeve drejtuar myslimanëve në asnjë nga kategorinë e iluminizmit global perëndimor. Duke përdorur aspektin racional të Islamit ai bëri thirrje për një dialog ndërfetar. Ai u tha myslimanëve të sillen me të tjerët si të ishin vëllezërit e tyre myslimanë. Dhe unë mendoj se çdo fe duhet të bëjë diçka të tillë. Të vlerësojë vlerat racionale. Prandaj ai për mua nuk është vetëm një hero i cili ka bërë shumë gjëra për shoqërinë myslimane, por një model i lakmuar edhe për fetë tjera.
Pohuat që keni parë institucione të lëvizjes Gylen. Ato japin kontributin e tyre përsa i përket dialogut ndërfetar, harmonisë sociale dhe arsimit. Çfarë portreti shfaqet para jush nëse krahasojmë aktivitetet e parlamentit me të?
Duke marrë pjesë në Parlament ne ftojmë të pranishmit të analizojnë fetë e tyre. Nga ana tjetër lëvizja Gylen është një lëvizje e shpërndarë. Pra nuk drejtohet vetëm nga disa qendra të përgjithshme. Në të vërtetë ajo është ndërtuar mbi botëkuptimin e Kuranit, besimit, diturisë dhe pikëpamjeve të Fethullah Gylenit. Dhe në kërkojmë një model të përhapur. Ne nuk duam të drejtojmë lëvizjen ndërfetare. Chicago dhe SHBA nuk mund t"u japin urdhra njerëzve për mënyrën e jetesës. Pra duhet të besojmë tek një lëvizje ndërnjerëzore. Dhe këtë e shoh të thjeshtëzuar por të fortë në lëvizjen Gylen. Mendoj se institucionet japin kontributin e tyre në transmetimin e njohurive të përgjithshme dhe fetare. Por në të njëjtën kohë mendoj se njerëzit duhet t"u shërbejnë idealeve më të mëdha. Në çdo qytet ku kam shkuar kam pare organizata të Fethullah Gylenit. Në Chicago ishte Niagara ndërsa këtu IDP. Ekzistojnë përngjasime mes metodave të përdora, por mbizotëron metoda lokale. Në rast të kundërt kërkohen burokracira të tepërta dhe harxhimi i energjive të mëdha. Pse të mos harxhohet në këtë fushë vendase? Parë nga ky këndvështrim lëvizja Gylen është një model për Parlamentin.
Dua t"ju bëj një pyetje në lidhje me analizimin e kandidaturës së Brukselit në Belgjikë. Keni komunikuar me myslimanë të ndryshëm. Mes tyre mund të përmendim institucione si IDP dhe Fedactio. A mund të ndani me ne përshtypjet tuaja rreth kësaj teme?
Në shoqërinë turke ekziston një perceptim i thellë dhe i ngrohtë krenarie që nuk e shohim tek shoqëritë tjera. Tek turqit shfaqet një shpirt sipërmarrës i cili të magjeps. Kjo nuk vlen vetëm në fushën e punësimit por edhe në fushat sociale dhe të edukimit. Këtë e kam ndjerë dhe kur vizitova Fedaction. Ashtu si tek fetë tjera dhe tek myslimanët ka anë fetare dhe kulturore. Por tek secili prej individëve të shoqërisë turke ekziston një perceptim, koncept krenarie dhe vëllazërimi përtej Islamit. Kjo duket krejt qartë.
Gjatë kësaj jave jeni takuar me liderë të ndryshëm fetarë, politikë dhe kulturorë. Keni shëtitur qytetin. Sa mund të jetë përqindja e mundësisë së shpalljes së Brukselit vend mikpritës për Parlamentin Botëror të feve në vitin 2014?
Ka dhe dy kandidatë të tjerë por mendoj se ekziston 33% mundësi. Por kanë pasur oferta shumë të forta. Ne ndjekim 6 kritere kur zgjedhim vendin kandidat. Dhe me sa duket Brukseli do t"i plotësojë të gjitha. Kjo është diçka e mirë. Por në rast se njëri nga qytetet e tjera do të plotësojë kriteret atëherë do të bëjmë një vlerësim ekstra duke analizuar anët pozitive. Por mund të them që Brukseli nuk do të bëjë asgjë me tepër se ç"ka bërë deri tani për të fituar vendin. Dihet se emigrimi dhe harmonia sociale janë çështje specifike të Brukselit. Edhe qytetet tjera kanë anët e tyre specifike.
Ju faleminderit që na kushtuat pak nga koha juaj. A dëshironi të shtoni diçka në fund?
Jo, besoj se analizuam pikat më të rëndësishme. Ju faleminderit.
- Publikuar më .