Perceptimi i Gylenit në lidhje me bashkësinë

Gylen e përcakton ekzistencën e bashkësisë mbi bazën ku njerëzit ndërtojnë përpjekjet e tyre për “shërbim ndaj Zotit dhe njerëzve.” Ekzistenca njerëzore në botë, ka dy objektiva kryesore: së pari “shërbimin” ndaj Zotit; së dyti “lartësimin e fjalës së Zotit” (ilaji kelimetullah); domethënë, të mësuarit në lidhje me Zotin dhe të shpjeguarit personave të tjerë të këtij aspekti. Këto përbëjnë dy elementet më thelbësore që përcaktojnë misionin e një myslimani në këtë botë. Çdo veprim i tij personal, social apo etik ka lidhje me këto dy parime themelore. Lartësimi i fjalës së Zotit, si një ideal fisnik, shkon përtej kapacitetit të përpjekjeve individuale. Veprimet e veçuara të dëshirës së mirë dhe të sakrificave në këtë drejtim nuk janë të mjaftueshme. Rrëfimi i këtij mesazhi masave të njerëzve kërkon ekzistencën e një bashkësie të rregullt. Kurani i Shenjtë i përshkruan besimtarët si pjesë të një superidentiteti që formohet rreth botëkuptimit të “Umetit.” Megjithëse termi “Umet” paraqet shoqëritë myslimane në përgjithësi, ai përbën një koncept abstrakt. Bashkësitë, në njëfarë mënyre, marrin mbi vete pjesërisht kuptimin e funksioneve sociale të Umetit, për shkak se ata krijojnë një grup që nxit vullnetin personal. Nga kjo pikëpamje, Umeti ka qenë gjithmonë pjesë e rëndësishme e shoqërive myslimane. Prandaj Gyleni thotë: “Ideja e bashkësisë është thelbësore. Një ide në lidhje me bashkësinë në sensin racional, logjik dhe shpirtëror, ku çdo individi i atribuohen mendimet dhe ndjenjat e tij personale, përbën një ideal fisnik.”^[1]

Bashkësia është një njësi racionale, logjike, shpirtërore dhe psikologjike. Ajo përbën një zgjedhje vullnetare. Bashkësia është gjithashtu një grupim moral. Ajo nuk shtyp kurrë njeri. Ajo mbështetet vetëm tek vullnetarizmi dhe zgjedhjet racionale të individëve: “Në fakt, shoqëria morale e vërtetë është ajo e cila premton lumturi të botshme dhe të përtejbotshme, si dhe përqafon një ideal fisnik me vullnetin e vet të lirë. Në një shoqëri të tillë, besimi i unifikuar, dashuria e butë dhe fisnikëria e synimeve, nuk do të lejonte negativizma si pasojë e egoizmit, sepse për rrjedhojë imoraliteti do të rritej në trupin e tij...”

Bashkësia është një njësi në të cilën individët shkrijnë egon e tyre, interesat personale, arsyet dhe shqetësimet një nga një dhe i bashkohen trupit kolektiv. Nëpërmjet shkrirjes në gjirin e bashkësisë, çdo tendencë, individualiste dhe egoiste socializohet. Egoizmi përbën imoralitet. Çdo qenie njerëzore ka një aspekt personal tipik për natyrën e vet individuale. Megjithatë ekzistenca e tij zhvillohet si pjesë e bashkësisë shoqërore. Personaliteti dhe morali i tij formohen në shoqëri: “Ne nuk mund të flasim për moral apo imoralitet për ata që jetojnë të vetmuar nga shoqëria. Për Islamin, kalitja me fatkeqësitë që burojnë nga të jetuarit në shoqëri, është baras me xhihadin.”

Në citimin e mësipërm, Gyleni i referohet hadithit, sipas të cilit një person që përzihet me njerëzit dhe përjeton fatkeqësi që burojnë nga të qenurit me ta, është superior ndaj atij që nuk vepron kështu.^[2] Këtu vlen për t’u theksuar një aspekt i mprehtë; përzierja në shoqëri është nganjëherë e dhimbshme. Në shoqëri jetojnë së bashku mijëra lloje të ndryshme njerëzish. Disa prej tyre kanë probleme morale, fizike apo të personalitetit. Ekzistojnë disa individë të cilët nuk kujdesen në lidhje me asgjë tjetër veçse për përmbushjen e interesave dhe kënaqësive të tyre personale. Për të tillë njerëz, zgjedhjet personale marrin përparësi ndaj zgjedhjeve të të tjerëve. Dëshirat e të tjerëve janë të rëndësishme vetëm në pikën ku ato forcojnë dhe promovojnë dëshirat personale. Disa njerëz i trajtojnë të tjerët me përbuzje dhe i denigrojnë ata. Disa preferojnë t’i urdhërojnë dhe t’i shtypin të tjerët. Në një shoqëri ekzistojnë diferenca të pafundme në shije dhe stil. Kjo gjë krijon shumë probleme. Kur këto diferenca bashkohen me interesat personale, jeta shoqërore bëhet e padurueshme. Pavarësisht gjithë këtyre, Profeti, paqja qoftë mbi të, ka thënë se më i miri i njerëzve është ai i cili është me të tjerët. Ky konsiderohet si “xhihad.” Funksioni bazë i bashkësisë është të përgatisë individë për shoqërinë dhe t’i socializojë ata dhe aftësitë, sjelljet dhe zgjedhjet e tyre personale. “Një jetë e zbukuruar me besim, dashuri dhe sinqeritet çon në një aspekt të tillë të përtejbotshëm i cili bën që çdo karakteristikë personale e individit të shkrihet brenda tërësisë së shoqërisë. Kur personi mbështet mbi këto parime shndërrohet në një qenie universale dhe fiton aftësinë e të qenurit një oqean pasi kishte qenë një pikë dhe e të qenurit një diell kur kishte qenë një atom.^[3] Këtu del në pah një aspekt i rëndësishëm i bashkësisë; individët nuk i flakin tutje aftësitë dhe karakteristikat e tyre personale. Përkundrazi, ata qëndrojnë brenda tyre duke bërë që personi të pasurohet nëpërmjet stolive që e pasurojnë atë nëpërmjet tërësisë shpirtërore të bashkësisë.

Shumë teori moderne aludojnë në lidhje me zhvillimin e një konflikti ndërmjet individëve dhe identitetit social. Ky mit i “konfliktit” është i pozicionuar prapa problemeve të personalitetit dhe të identitetit, të krijuara për shkak të modernizmit. Rrjedhimisht, si identiteti individual ashtu edhe identiteti formal shoqëror, mbivlerësohen. Prandaj, identiteti i ri dhe problemet e pabarazisë burojnë nga kjo e çarë, e krijuar nga identiteti personal dhe integriteti social.

Bashkësitë moderne myslimane, përkundrazi, nuk synojnë të shkrijnë identitetin personal të pjesëtarëve të tyre. Është krejt e kundërta, këto bashkësi i zgjerojnë dhe i pasqyrojnë ato. Në njëfarë mënyre, bashkësitë moderne myslimane, i socializojnë identitetet myslimane nëpërmjet formimit të tyre rreth një ideali sublim dhe fisnik. Sinqeriteti, dashuria, adhurimi dhe bindja i bëjnë qeniet njerëzore individë më të matur dhe i shoqërojnë ata drejt dyerve të një bukurie mbinatyrore. Nëse nuk është në gjendje të shkrihet me idealet shoqërore, një person, nuk mund të bëhet kurrë një qenie njerëzore e përkryer. Humanizmi i përkryer realizohet në shoqëri vetëm nëpërmjet vlerave dhe idealeve fisnike.

Gyleni thekson vazhdimisht domethënien e bashkësisë me anë të rolit të tij në lehtësimin e trajnimit të individëve në shoqëri, nëpërmjet disiplinës shpirtërore dhe vetëdijes për Zotin:

Të shërbyerit në këtë rrugë, përbën shërbimin më fisnik; misioni i tij është vetëm e vetëm kënaqësia e Zotit dhe rrjedhoja e tij është lumturia në botën tjetër. Edhe nëse një interes minimal i personit ose i bashkësisë depërton brenda kësaj konsiderate të çmueshme, të gjitha lidhjet e përjetshme, të cilat i lënë trashëgim jetën individëve dhe bashkësisë, do të këputen, kjo këputje çon në largim të individit nga gjurmët e tij; në këtë rast, bashkësia lëviz brenda një rrethi vicioz duke përjetuar goditje të njëpasnjëshme për shkak të fillimeve të dështuara. Në fakt, ky shteg paraqet një mundësi të lartë fitoreje.

Meqenëse dëshirat personale, ambiciet dhe shqetësimet nuk duhet të shfaqen në një bashkësi (për arsye se të gjitha lidhjet dhe veprat janë që të gjitha në kuadrin e kërkimit të kënaqësisë së Zotit), individët s’duhet të fokusohen në idealet dhe ëndrrat e tyre afatshkurtra. Një bashkësi e vërtetë është një grup njerëzish të cilët ia përkushtojnë veten përjetësisë, ndaj sipas këndvështrimit të Bediuzzamanit, ata punojnë për Zotin, nisen për Zotin, flasin për Zotin, takohen për Zotin dhe veprojnë për Zotin, kështu që sekondat e tyre bëhen të gjata sa vitet dhe ata lënë gjurmë në këtë botë të përkohshme duke vënë mbi të vulën e përjetësisë. Po, të gjitha veprat e tyre janë tejet të ndjera, të mençura dhe të orientuara drejt përjetësisë.

Jo çdo turmë mund të konsiderohet një bashkësi. Kur pjesëtarët e saj u kundërvihen njëri-tjetrit, shumëllojshmëria e tyre shuhet dhe bashkësisë i zvogëlohet vlera ashtu si prodhimi kur shumëzohen me dy numra thyesorë. Megjithatë, shokët e Profetëve, të cilët ishin të stolisur me shpirtin komunitar, kanë qenë në gjendje që ta kuptojnë çfarë potenciali kishte një bashkësi e fuqishme, pavarësisht numrit të vogël të njerëzve. Në të njëjtën mënyrë, nuk do të ishte e tepërt të pranonim bashkësitë e Ebu Bekrit dhe Omerit, si bashkësi që personifikonin në vetvete një komb të tërë. Apostujt e Isait (Jezusit) mund të konsiderohen si më të fuqishëm sesa ushtritë e mëdha. Në fakt, përgjatë historisë, këto lloj minorancash të pjekura, kanë qenë më të fuqishme dhe më produktive se masat e mëdha të njerëzve.

Nga ana tjetër, dashuria për moralin përbën mekanizmin më të rëndësishëm me të cilin dikush mund të disiplinojë jetën e vet shpirtërore, ndaj ai përbën elementin më domethënës të harmonisë dhe të stabilitetit social. Virtyte të tilla si: drejtësia, besnikëria, ndërgjegjja dhe respektimi i të tjerëve, përbëjnë thelbin e moralit dhe dinamikat themelore të shpirtit.

Nëse përjashtojmë shekujt e fundit, vlerat morale që kemi trashëguar nga historia jonë kombëtare, janë aq të pasura dhe të shëndetshme saqë mund të na udhëheqin drejt daljes përpara të gjithë popujve. Nëse ne do ta disiplinojmë të ardhmen tonë të afërt në përputhje me këto vlera, shumë probleme kombëtare do të kapërceheshin në mënyrë të natyrshme dhe ne do të mendonim me mendje të shëndoshë, do të punonim më me rezultat, do të ecim më shpejt dhe në mënyrë më harmonike. Ne do të ishim më praktikë dhe sigurisht, do të mbushnim më shpejt hendekun shekullor në jetën tonë.^[4]

[1] Gülen, Yeşeren Düşünceler, f. 186.
[2] Tirmidhi, Sifat al Qiyama, 55; Ibn Maja, Fitan, 23.
[3] Gülen, Yeşeren Düşünceler, f. 186-187.
[4] Gülen, Yeşeren Düşünceler, f. 187-188.

Tweet

Whatsapp